ΕΝΑ χρυσό (στο άλμα) και ένα αργυρό μετάλλιο (στις ασκήσεις εδάφους) κατέκτησε ο Ιωάννης Μελισσανίδης στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα ενόργανης γυμναστικής, το οποίο διεξήχθη πρόσφατα στην Αγία Πετρούπολη της Ρωσίας. Ο χρυσός ολυμπιονίκης της Ατλάντα (στο έδαφος) επέστρεψε μετά από σιγή είκοσι μηνών: βαθμολογήθηκε με 9.556 βαθμούς, καθώς έκανε άλμα με ιδιαίτερο βαθμό δυσκολίας, αφήνοντας κριτές και θεατές άφωνους. Ενα άλμα που καταγράφηκε με κωδικό «άλμα Μελισσανίδη», κάτι που επιτυγχάνει για πρώτη φορά αθλητής της ενόργανης γυμναστικής ο οποίος δεν προέρχεται από χώρα με μεγάλη παράδοση στο άθλημα. Σε ό,τι αφορά το δεύτερο μετάλλιο, ο Μελισσανίδης κατά γενική ομολογία έκανε το καλύτερο πρόγραμμα στις ασκήσεις εδάφους, αλλά δύο κριτές (από Ισλανδία και Νορβηγία) του έδωσαν χαμηλό βαθμό, στερώντας του το δικαίωμα να πάρει και άλλο χρυσό μετάλλιο.
Η συνάντηση για τη συνέντευξη κλείστηκε στο γήπεδο της Μίκρας, το επονομαζόμενο πλέον και «Ιωάννης Μελισσανίδης». Παρακολουθούμε την προπόνησή του επί δύο ώρες και κάθε στιγμή που το ελαστικό σώμα του τραντάζεται στο ταπί, μια νέα ερώτηση καταγράφεται στο χαρτί. Σε μια γωνιά του γηπέδου ένα παιδί τραγουδά με το κορμί του. «Τότε μόνο αισθάνομαι το μεγαλείο του ανθρώπινου σώματος… πως μπορώ να κάνω οτιδήποτε» λέει. «Είναι η στιγμή που τίποτε δεν μπορεί να μου κόψει τα φτερά». Σπάνια μας αφήνει να ολοκληρώσουμε την ερώτηση. Αρπάζεται από τις πρώτες λέξεις. Και ο λόγος του κυλά αβίαστα…
Το άλμα που κάνατε στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα την περασμένη Κυριακή θα μείνει στην ιστορία ως «άλμα Μελισσανίδη»…
«Αυτό το άλμα το πρωτοδοκίμασα δεκατεσσάρων ετών. Τότε θεωρήθηκε υπέρβαση ένας δεκατετράχρονος, έστω και στην προπόνηση, να το επιχειρήσει. Ηταν όνειρο ζωής για μένα να κατορθώσω να το επιτύχω και επισήμως σε ένα αγώνα. Βέβαια ο στόχος ήταν να το παρουσιάσω στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ατλάντα, αλλά η υποδομή που είχα τότε για να προετοιμαστώ ήταν μηδαμινή. Ισως και να χάθηκε ένα χρυσό μετάλλιο τότε. Το άλμα αυτό το προετοίμασα εντατικά την τελευταία χρονιά. Πρώτη φορά το παρουσίασα πριν από λίγους μήνες στα διεθνή μίτινγκ του Κότμπους και του Μπερσί».
Θα επιθυμούσατε να δείτε το «άλμα Μελισσανίδη» από άλλον αθλητή;
«Θα ήταν ό,τι καλύτερο για μένα. Είναι όμως πολύ δύσκολο να επιτευχθεί. Και δεν το λέω επειδή το έχω κάνει εγώ. Για να μην το έχει κατορθώσει κανείς ως τώρα, κάτι θα σημαίνει. Οι ίδιοι οι κριτές εξέφρασαν τον θαυμασμό τους για την εκτέλεση αυτή. Είναι πολύ τεχνικό άλμα. Αν αποκλίνεις έστω και μια μοίρα, όχι μόνο το έχεις χάσει αλλά κινδυνεύεις και να σκοτωθείς».
Εχετε επιχειρήσει να κάνετε άλμα ή προσπάθεια με… ονοματεπώνυμο;
«Αρκετές φορές… Εχω συλλάβει τον εαυτό μου να λέει στο κύριο Καπνίδη, τον προπονητή μου: «Θέλω να κάνω την προσπάθεια Αντριάνοφ»…».
Θα προτιμούσατε ένα πλαστό δεκάρι το οποίο θα σας χάριζε ένα χρυσό μετάλλιο σε Ολυμπιακούς Αγώνες ή μια τέλεια προσπάθεια σε μια προπόνηση;
«Το δεύτερο, όσο περίεργο και αν ακούγεται. Το ολυμπιακό μετάλλιο αν σου το προσφέρουν και δεν το έχεις κατακτήσει δεν έχει καμία αξία. Νομίζω ότι σε όλη μου τη ζωή θα αισθανόμουν τύψεις, όσο και αν προσπαθούσα να τις πνίξω ή να τις θάψω».
Η Νάντια Κομανέτσι, η οποία όπως λέτε είχε αγγίξει το τέλειο, είχε πει ότι δεν υπάρχει προσπάθεια που να αξίζει δεκάρι…
«Στο άθλημα της ενόργανης γυμναστικής υπάρχει η γεωμετρία, τα μαθηματικά γενικότερα και η φυσική. Οταν κατορθώσεις να βρεις το μέτρο που πρέπει να χρησιμοποιείς το καθένα, έχεις πλησιάσει το τέλειο».
Επιδιώκετε πάντα να είστε πρώτος;
«Οταν ένας άνθρωπος αυτό που κάνει το κάνει με πάθος και συνάμα το ζει με πάθος, αυτός είναι ο πρώτος. Είναι αυτόφωτος! Είναι πρωταγωνιστής! Δεν επιδιώκω να είμαι γενικά πρώτος. Επιδιώκω να είμαι ο πρώτος των δυνατοτήτων μου».
Πείτε μας μερικούς άλλους πρώτους που θαυμάζετε;
«Στην ενόργανη γυμναστική τη Νάντια Κομανέτσι και τον Βιτάλι Σέρμπο».
Εχετε γνωρίσει πρώτους στη ζωή σας οι οποίοι δεν είναι «επώνυμοι»;
«Στην καθημερινή ζωή μου αρκετούς. Υπάρχουν πράγματα στη ζωή τα οποία μπορεί να φαίνονται απλά, μα ταυτόχρονα κρύβουν μέσα τους τόση αρχοντιά…».
Εχετε σκεφθεί ότι κάποια στιγμή θα πάψετε να είστε πρωταγωνιστής;
«Οχι! Γιατί ξέρω ότι δεν παύεις ποτέ να είσαι πρωταγωνιστής όταν είσαι αυτόφωτος. Δεν με ενδιαφέρει πόσο είναι το φως που εκπέμπω αλλά τη μετριότητα του ετεροφωτισμού δεν την αντέχω. Δεν χρειάζεται πάντα να περνάς τον δρόμο και να σε αναγνωρίζουν όλοι. Και γι’ αυτό δεν θα με ενοχλήσει όταν κάποια στιγμή θα σβήσουν τα φώτα. Εχω ήδη συμβιβαστεί με αυτό».
Τι σημαίνει να είσαι είκοσι ενός ετών και ολυμπιονίκης;
«Είναι μεγάλο το βάρος να έχεις κατακτήσει τόσο μικρός ένα χρυσό ολυμπιακό μετάλλιο. Αυτόματα δημιουργείται μέσα σου ένα μεγάλο ερωτηματικό… Τι παραπάνω μπορείς να επιδιώξεις στους επόμενους Ολυμπιακούς Αγώνες;».
Αισθάνεστε την ανάγκη να επιβεβαιωθείτε;
«Οταν έχω κατακτήσει ένα χρυσό ολυμπιακό μετάλλιο έχω ήδη αποδείξει ποιος είμαι. Δεν επιθυμώ να το επιβεβαιώσω. Αισθάνομαι την ανάγκη να θέσω νέους στόχους και φιλοδοξίες. Το παγκόσμιο πρωτάθλημα το 1999 και οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Σίδνεϊ το 2000 είναι μπροστά μου. Το ταξίδι προς τα εκεί έχει ήδη αρχίσει».
Η φήμη την οποία αποκτήσατε ήταν όπως την περιμένατε;
«Δεν την είχα φανταστεί. Αν το είχα κάνει θα ήμουν ματαιόδοξος. Είμαι υπέρμετρα φιλόδοξος αλλά όχι ματαιόδοξος. Αυτό που θέλω να πετύχω, θα κάνω τα αδύνατα δυνατά, θα κοπιάσω, θα ματώσω, αλλά θα το καταφέρω. Δεν με ενδιαφέρει αν αυτό παράλληλα με κάνει πιο γνωστό».
Είναι ενοχλητική η φήμη;
«Οχι. Αν ήταν ενοχλητική, θα είχε αλλάξει η συμπεριφορά μου. Είμαι όμως με την ίδια παρέα που ήμουν και πριν και κάνουμε τις ίδιες τρέλες. Ο κόσμος με παρατηρεί στον δρόμο και κάνω αυτό που αισθάνομαι. Περπατώ στη Ναυαρίνου και τραγουδώ χωρίς να επηρεάζομαι από τους γύρω. Δεν μπαίνω καν στη διαδικασία να βλέπω αν οι άλλοι με παρακολουθούν. Είμαι άνθρωπος που λειτουργεί αυθόρμητα χωρίς να υπολογίζω το κόστος. Πολλές φορές έχω παρατηρήσει τον εαυτό μου να επιδιώκει το ακατόρθωτο. Ακόμη και αν η ήττα είναι δεδομένη, δεν την υπολογίζω. Είμαι σαν τον Ικαρο: αγνόησε την πατρική συμβουλή και ας γνώριζε πως ήταν σωστή. Δεν τον ένοιαξε. Ηθελε να πει ναι στο ερωτικό κάλεσμα του ήλιου και αυτό έκανε. Αυτή η κίνηση του Ικαρου μυρίζει ελευθερία».
Εχετε ακολουθήσει ποτέ τον δρόμο του Ικαρου;
«Η Ατλάντα ήταν ένα πάθος και ένας πόθος για μένα. Την απόλυτη ευτυχία που ένιωσε ο Ικαρος με το ερωτικό κάλεσμα του ήλιου την βίωσα στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Την ένιωσα μέσα μου στο Παναθηναϊκό Στάδιο, όταν όλος αυτός ο κόσμος ήρθε για μας και εμείς για αυτόν. Ξέρετε τι σκεφτόμουν εκείνη τη στιγμή; Πως, αν πεθάνω, θα είμαι ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος του κόσμου! Αυτό δεν μπορούσα να μην το εκφράσω. Αν υποκρινόμουν, για να μην προκαλέσω τη δυσφορία κάποιων, θα ήταν σαν να χάνω την ίδια μου τη ζωή από τα χέρια μου. Με το να είσαι αληθινός έχεις κερδίσει την ίδια σου τη ζωή. Ειδάλλως φεύγει η ζωή σαν την άμμο μέσα από τα χέρια σου».
Μερικές φορές δείχνετε ότι οδηγείστε από τα προσωπικά σας πάθη.
«Στο μέτρο που μου επιτρέπεται είμαι πρεσβευτής της Ελλάδας. Η τέχνη και ο αθλητισμός είναι ο πολιτισμός μας. Οταν κουβαλάς στους ώμους σου μια χώρα, επιβάλλεται να είσαι συγκρατημένος. Βέβαια είμαι άνθρωπος και έχω το δικαίωμα στο λάθος. Με ποιον τρόπο όμως εκφραζόταν η Μελίνα, ο Θεοτοκόπουλος, ο Καβάφης, ο Καζαντζάκης; Με έναν πολύ ιδιαίτερο τρόπο που για πολλούς ήταν παρεξηγήσιμος. Και στο τέλος, παρά την αμφισβήτηση, αυτοί ήταν που έμειναν στην Ιστορία».
Η στάση που κρατάτε καθορίζει την πορεία σας;
«Δεν μπορώ να δείχνω διαφορετικός από αυτό που πραγματικά είμαι. Αυτό που εισπράττετε ότι είμαι θα το δείτε σε όλες μου τις εκδηλώσεις. Είμαι εσωστρεφής και δεν εκδηλώνω εύκολα τα αισθήματά μου. Ενδεχομένως να μην μπορώ να λειτουργήσω με το τρόπο που επιβάλλουν κάποιοι. Δεν θέλω να περπατάω μονόπλευρα. Υπάρχει το καλό και το κακό στη ζωή. Και αν δεν έχεις γνωρίσει το κακό δεν ξέρεις και ποιο είναι το καλό. Ο χώρος της γυμναστικής είναι μια μικρογραφία της ζωής. Εδώ γνώρισα ποια είναι η αγάπη, το μίσος, ο φθόνος, ο έρωτας».
Είναι μοναχικός ο δρόμος του πρωταθλητισμού;
«Πολλές φορές σε αναγκάζει ο χώρος του πρωταθλητισμού να είσαι μόνος και απόλυτος. Εξάλλου είναι μονόδρομος και ο μοναδικός τρόπος να τον περπατήσεις είναι με αυτοπειθαρχία και αυτοσεβασμό. Είμαι μοναχικός αλλά η μοναξιά μού έχει προσφέρει πολλά πράγματα».
Η πόλη που μεγαλώσατε σας επηρέασε;
«Σίγουρα ο συναισθηματικός κόσμος μου επηρεάστηκε. Οι παιδαγωγοί που συνάντησα στη Θεσσαλονίκη μού δίδαξαν τι εστί Ελληνας και πόσο μεγάλο βάρος είναι να κατάγεσαι από τον Αριστοτέλη, τον Σωκράτη, τον Σοφοκλή, τον Μέγα Αλέξανδρο. Από αυτούς διδάχτηκα ότι πρέπει η γνώση μας να είναι κυκλική. Πάνω σ’ αυτό στηρίζομαι και σπουδάζω ιατρική και ασχολούμαι με τη μονωδία. Το ενδιαφέρον μου για μελέτη πάνω στον χορό, στο θέατρο και στη ζωγραφική θέλω να έχει συνέχεια και να μου δοθεί η δυνατότητα να τα μελετήσω».
Γιατί μέχρι στιγμής έχετε απαρνηθεί τους χορηγούς;
«Είναι συνειδητή αυτή η επιλογή μου. Με πλησίασαν ουκ ολίγοι αλλά αυτά που μου προτείνουν δεν είναι για μένα. Δεν αντιμετώπισα όμως ποτέ οικονομικό πρόβλημα. Πάντα είχα στήριξη από τους γονείς μου, οι οποίοι έχουν την οικονομική δυνατότητα να μου προσφέρουν αυτά που χρειάζομαι. Ακόμη και τα χρήματα που πήρα μετά την Ατλάντα, αν και ήταν ένα σεβαστό ποσό, δεν τα χρειαζόμουν».
Υπάρχει μια φράση κολλημένη στο μυαλό σας;
«Η μητέρα μου και ένας πιστός μου φίλος, ο Γεράσιμος, πάντα με συμβουλεύουν «καλύτερα να λένε πούν’ τος παρά να ‘τος»…».
Τι σημαίνει αυτό;
«Οτι έχω καταφέρει ακόμη και με την απουσία μου να είμαι παρών. Αν όντως συμβαίνει αυτό, έχω κερδίσει!». «Το σώμα είναι ο ναός της ψυχής»
Με ποιον τρόπο δημιουργείτε ένα πρόγραμμα;
«Το σκηνοθετώ και μετά το κεντάω. Η σκηνοθεσία είναι η σύλληψη και το κέντημα η δημιουργία».
Το πλάθετε πρώτα στο μυαλό σας;
«Ναι, κατά κάποιον τρόπο, ονειροπολώ. Το να πλάθεις όνειρα είναι τόσο ανθρώπινο και τόσο θείο μαζί, που σε γεμίζει ζωή».
Μέσα σε αυτές τις σκέψεις υπάρχουν εικόνες απραγματοποίητες για τη φύση του ανθρώπου;
«Δεν έχω ουτοπίες. Δεν μπορώ να βάλω στο μυαλό μου κάτι αδύνατο να πραγματοποιηθεί. Αν διαπιστώσω όμως ότι έχω τη δυνατότητα που κάποιος άλλος δεν έχει, θα το κάνω. Χρειάζεται να έχεις πάθος, αυτοπειθαρχία και να είσαι απόλυτος… πολλές φορές και απάνθρωπος: κάποιες στιγμές πρέπει να εξαντλείς τα όριά σου. Σε οδηγεί σε ψυχική εξάντληση το έχω νιώσει αυτό. Το τελικό αποτέλεσμα όμως είναι μοναδικό· όπως το άλμα που έκανα στην Αγία Πετρούπολη».
Δεν υπάρχει κάτι το οποίο δεν έχετε τη δυνατότητα να πραγματοποιήσετε;
«Φυσικά και υπάρχει. Αλλά δεν περνάει από το μυαλό μου, γιατί το ίδιο μου το σώμα λειτουργεί απαγορευτικά προς αυτό. Για την ενόργανη γυμναστική θεωρούμαι ψηλός, οπότε το ίδιο μου το σώμα απαγορεύει να είμαι ο καλύτερος στους κρίκους ή στον πλάγιο ίππο».
Το σώμα μας τι χρειάζεται για να λειτουργήσει;
«Να είναι ο ναός τη ψυχής. Δεν μπορεί το σώμα να λειτουργήσει χωρίς το μυαλό, την καρδιά και την ψυχή και παράλληλα αυτά δεν μπορούν να δουλέψουν μόνα τους. Το ένα έχει ανάγκη το άλλο. Είναι μια αλυσίδα που σχηματίζει κύκλο. Αν λείπει ένας κρίκος δεν υπάρχει συνέχεια».
Τι σημασία έχει ένα ευλύγιστο και καλλίγραμμο σώμα, όταν μετά από τριάντα χρόνια δεν θα έχει τις ίδιες δυνατότητες;
«Εχει σημασία για αυτό που το προετοιμάζω από τώρα. Θέλω όταν γεράσω να προσφέρω στον εαυτό μου μια αξιοπρεπή παρουσία. Δεν θέλω αυτό για το οποίο κόπιασα να χαθεί. Γνωρίζω βέβαια ότι αυτό το σφριγηλό σώμα που μου πρόσφερε ο αθλητισμός θα χαθεί λόγω ηλικίας. Οσο όμως μπορεί να μου μιλάει, θα υπακούω στα κελεύσματά του».
Πότε αισθανθήκατε να σας μιλάει για πρώτη φορά το σώμα σας;
«Οταν ήμουν τεσσάρων ετών. Τότε το αισθάνθηκα για πρώτη φορά να ψάχνει τρόπο να με οδηγήσει. Η ευλυγισία και τα… ωραία γόνατα που έχω μου δόθηκαν από τη φύση. Οταν άρχισα να έχω ερεθίσματα από χορό και από κλασικό μπαλέτο, κάποια στιγμή μπήκε στον οργανισμό μου και καλλιεργήθηκε το μικρόβιο της ενόργανης γυμναστικής. Αυτό ήταν. Επέβαλα στους γονείς μου να ακολουθήσω αυτό τον δρόμο».
Ηταν αντίθετοι οι γονείς σας;
«Είμαι ο Βενιαμίν της οικογένειας και ό,τι αυτό συνεπάγεται εκδηλώνεται στον χαρακτήρα μου. Ο,τι και αν ζητούσα δεν μπορούσαν να μου το αρνηθούν, αν και η μητέρα μου πρόβαλε αρκετές αντιρρήσεις. Από μικρός, όταν έκρινα ότι μου επιβάλλεται από αυτούς και όχι από εμένα τον ίδιο, δεν το έκανα. Ακόμη και στα παιχνίδια που ζητούσα σαν μικρό παιδί ήμουν παράλογος. Οταν τα άλλα παιδιά έπαιρναν ένα, εγώ ήθελα δέκα και έβρισκα τον τρόπο να τα πάρω. Ημουν πολύ δύσκολο παιδί για την οικογένεια μου και ακόμη εξακολουθώ να είμαι. Ομως κουβαλάω μέσα μου πολλά κομμάτια από τους γονείς μου. Πολλά πράγματα τα οποία με βοήθησαν στην πορεία μου».
Οπως;
«Η αυτοπειθαρχία και η σοβαρότητα που με χαρακτηρίζει».
Πού οφείλεται η σκηνική παρουσία που έχετε όταν αγωνίζεστε;
«Η ίδια η φύση του αθλήματος επιβάλλει να εκτελείς μία άσκηση αρμονικά, με χάρη και ομορφιά. Με αυτό τον τρόπο δεν γίνεται αισθητή η δύναμη που χρειάζεται για να εκτελεστεί η άσκηση. Το πάτημα πρέπει να είναι αέρινο».
Η εκτέλεση μιας άσκησης από μέρους σας μοιάζει με μονόλογο;
«Εχει σημασία πώς θα εκτελέσεις το πρόγραμμά σου, πώς θα σταθείς, πώς θα περπατήσεις και πώς θα υποκλιθείς στους κριτές. Για να αποκτήσω τη χάρη που έχω στο ταπί, κάνω δώδεκα χρόνια κλασικό μπαλέτο ταυτόχρονα με την ενόργανη γυμναστική. Ευγνωμονώ τη δασκάλα μου, την κυρία Λήτου, η οποία με δίδαξε να παίζω τον ρόλο μου και να νιώθω όλες τις κινήσεις μου. Ακόμη και ο τρόπος που στέκομαι στο βάθρο είναι διαφορετικός. Η σωστή ονομασία του αθλήματος είναι ενόργανη καλλιτεχνική γυμναστική… Και μόνο η ορολογία δείχνει ότι η τέχνη έχει άμεση σχέση».
Μπορεί ένα πρόγραμμα να εκτελεστεί τέλεια;
«Εχουν γίνει προγράμματα τα οποία αξίζουν το άριστα και έχουν αγγίξει την τελειότητα. Μια αθλήτρια που το έχει καταφέρει είναι η Κομανέτσι. Το αποτέλεσμα της προσπάθειας όμως κρίνεται από ανθρώπους, με αποτέλεσμα η κρίση να είναι υποκειμενική. Στην ενόργανη γυμναστική δεν έχουμε ούτε χρονόμετρο, ούτε μεζούρα. Κρίνεσαι από κάποιον, που μπορεί να του είσαι συμπαθής ή και αντιπαθής».
Κάποιος κριτής υπήρξε εμπαθής απέναντί σας;
«Στους Πανευρωπαϊκούς Αγώνες της Αγίας Πετρούπολης μου έκλεψαν το χρυσό μετάλλιο στις ασκήσεις εδάφους. Δύο κριτές με βαθμολόγησαν λες και είχα κάνει πτώση. Μπορεί η προσωπικότητα ή το στυλ μου να μην τους ενέπνευσε».
Δεν είναι άκομψο, αν όχι τραβηγμένο, να αδικούν έναν ολυμπιονίκη;
«Μην ξεχνάτε ότι προέρχομαι από μια χώρα που δεν έχει παράδοση στην ενόργανη γυμναστική. Στη διοργάνωση ελάμβαναν μέρος χώρες με μακρά παράδοση στο άθλημα, όπως η Γερμανία, η Ιταλία, η Ισπανία και κυρίως η Ρωσία και οι άλλες χώρες που έχουν προέλθει από τη διάσπαση της ΕΣΣΔ. Δεν ήταν εύκολο για έναν Ελληνα να κατακτήσει και δεύτερο χρυσό μετάλλιο».
