Το Δεκέμβριο του 2013 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή περιόρισε τη χρήση τριών νεονικοτινοειδών εντομοκτόνων με υψηλή τοξικότητα για τις μέλισσες. Τέσσερα χρόνια μετά νέα επιστημονικά δεδομένα αποδεικνύουν ότι οι περιορισμοί που είχαν τεθεί δεν είναι επαρκείς.
Για το λόγο αυτό περισσότεροι από 80 ευρωπαϊκοί οργανισμοί και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ) ενώνουν τις φωνές τους για να ζητήσουν από τους αρμόδιους λήψης αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Ενωσης να θεσμοθετήσουν την πλήρη απαγόρευση των νεονικοτινοειδών χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση.
Η πρόταση της Επιτροπής βασίζεται σε συμπεράσματα της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) με βάση τα οποία οι μέλισσες κινδυνεύουν από τη χρήση νεονικοτινοειδών παρασιτοκτόνων σε όλες τις καλλιέργειες – και όχι μόνο στις ανθοφόρες από τις οποίες τρέφονται απευθείας. Νέες έρευνες δείχνουν πώς τα εντομοκτόνα αυτά ρυπαίνουν το περιβάλλον και μπορούν να βρεθούν στο νερό αλλά και στα αγριολούλουδα θέτοντας σε κίνδυνο την πανίδα.
Το 1994, όταν επετράπη για πρώτη φορά η χρήση του εντομοκτόνου «imidacloprid» σε καλλιέργειες ηλιοτροπίων στη Γαλλία, οι ντόπιοι μελισσοκόμοι παρατήρησαν άμεσα τις αρνητικές επιδράσεις που έχουν στους πληθυσμούς των μελισσών τους. Τα χωράφια των ηλιοτρόπιων μετατράπηκαν από μια εξαιρετική πηγή για την παραγωγή γαλλικού μελιού σε μια πηγή υποβάθμισης της γαλλικής μελισσοκομικής βιομηχανίας. Η γαλλική αυτή ιστορία επεκτάθηκε σε άλλες περιοχές της ΕΕ αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο λόγω της εκτεταμένης χρήσης των εν λόγω εντομοκτόνων.
Μετά από 19 χρόνια κινητοποιήσεων των μελισσοκόμων η Ε.Ε. αποφάσισε το 2013 να απαγορεύσει τη χρήση των νεονικοτινοειδών σε καλλιέργειες που ελκύουν τις μέλισσες. Ζητήθηκε επίσης από τους παραγωγούς των ουσιών αυτών να παρέχουν στοιχεία για να εκτιμηθεί η τοξικότητα των ενώσεων των εντομοκτόνων.
Η EFSA μετά από αξιολόγηση των δεδομένων που δόθηκαν από τις εταιρείες επιβεβαίωσε πως οι ουσίες αυτές είναι εξαιρετικά τοξικές για όλα τα είδη μελισσών. Επιβεβαίωσε δε ότι υπάρχουν κενά που εμποδίζουν μια ολοκληρωμένη εκτίμηση κινδύνου κυρίως για τις άγριες μέλισσες. Ενώ προειδοποίησε πως οι μέλισσες μπορούν να εκτεθούν σε νεονικοτινοειδή και εκτός καλλιεργειών καθώς τα εντομοκτόνα αυτά διαχέονται γρήγορα στο περιβάλλον, μολύνοντας και τα άγρια λουλούδια.
Την ίδια ώρα ανεξάρτητες επιστημονικές μελέτες απέδειξαν πως η τοξικότητα των νεονικοτινοειδών επεκτείνεται πέρα από τις μέλισσες και σε άλλα έντομα. Μάλιστα τα τελευταία 27 χρόνια υπολογίζεταί ότι η βιομάζα των εντόμων σε περιοχές της Γερμανίας έχει μειωθεί σε ποσοστό της τάξεως του 75% με τους συγγραφείς της έρευνας να αποδίδουν την δραματική αυτή μείωση στις πρακτικές εντατικής γεωργίας, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης των παρασιτοκτόνων.
Πρόσφατη επικαιροποίηση της Παγκόσμιας Ολοκληρωμένης Αξιολόγησης των Επιπτώσεων των Συστημικών Παρασιτοκτόνων στη Βιοποικιλότητα και τα Οικοσυστήματα εκτίμησε πως έχουν δημοσιευθεί, από το 2014, 500 επιστημονικές μελέτες οι οποίες επιβεβαιώνουν την υψηλή επικινδυνότητα αυτών των ουσιών όχι μόνο στα έντομα αλλά και σπονδυλωτά και την πανίδα γενικότερα.
Σε συνέχεια της αξιολόγησης της EFSA το 2016, η Ε.Ε. έστειλε τον επόμενο Φεβρουάριο σχέδιο νόμου στα κράτη-μέλη με βάση το οποίο απαγορεύεται η χρήση τριών νεονικοτινοειδών (imidacloprid, clothianidin, thiamethoxam) σε όλες τις καλλιέργειες με εξαίρεση τη χρήση τους σε μόνιμα θερμοκήπια. Από την πλευρά τους τα κράτη –μέλη αναμένεται να συζητήσουν το νομοσχέδιο αυτό την ερχόμενη εβδομάδα (12-13 Δεκεμβρίου) στη Μόνιμη Επιτροπή για τα παρασιτοκτόνα.
To ECOCITY, μαζί με περισσότερους από 80 οργανισμούς και ΜΚΟ από όλη την Ε.Ε ανακοίνωσαν τη συμμετοχή τους στο Συνασπισμό «Σώστε τις Μέλισσες» (Save The Bees Coalition). Ο οποίες υποστηρίζει πως όλα τα κράτη –μέλη θα πρέπει να ψηφίσουν υπέρ της πρότασης της Ε.Ε. για απαγόρευση όλων των χρήσεων των νεονικοτινοειδών, ακόμα και στα θερμοκήπια καθώς αποδεικνύεται πως αυτά δεν αποτελούν κλειστά συστήματα και δεν μπορεί να αποφευχθεί η διαρροή και επιμόλυνση του περιβάλλοντος με τις ουσίες που χρησιμοποιούνται μέσα σε αυτά.
Επιπρόσθετα ο Συνασπισμός των Οργανώσεων ζητά όλα τα χημικά παρασιτοκτόνα να ελέγχονται επαρκώς για την επίδρασή τους στις μέλισσες, ώστε όλες οι επιβλαβείς ενώσεις να απαγορευτούν στην ΕΕ. Για το λόγο αυτό όλα τα κράτη –μέλη θα πρέπει να εγκρίνουν χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση το έγγραφο καθοδήγησης της EFSA για τις Μέλισσες του 2013.
