Το 17% των τραυματισμών σε παιδιά προσχολικής ηλικίας συμβαίνουν στο στόμα. Οι πτώσεις, τα ατυχήματα στη διάρκεια αθλητικών δραστηριοτήτων, η ποδηλασία και τα τροχαία ατυχήματα φαίνεται να είναι οι συχνότερες αιτίες των τραυματισμών.
Ερευνες έχουν δείξει ότι το άθλημα με τον μεγαλύτερο αριθμό τραυματισμών των δοντιών είναι το μπάσκετ, ενώ τα δόντια που συχνότερα χτυπάμε είναι τα μπροστινά. Ειδικά στα παιδιά, ποσοστό έως και 40% των τραυματισμών στα δόντια συμβαίνουν στη διάρκεια της άθλησης. Ενα στα δύο παιδιά που συμμετέχουν σε αθλήματα έχει χτυπήσει τουλάχιστον μία φορά τα δόντια του έως ότου αποφοιτήσει από το σχολείο.


Τραυματισμοί

Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται σε υψηλή συχνότητα σε παιδιά με προγναθισμό της άνω γνάθου, επειδή τα δόντια που προεξέχουν είναι πολύ ευπαθή. Για τον λόγο αυτόν κρίνεται απαραίτητη η έγκαιρη ορθοδοντική θεραπεία σε μικρές ηλικίες, αν η περίπτωση το απαιτεί.
«Οι τραυματισμοί που παρατηρούνται μπορεί να είναι από ήπιοι έως σοβαροί και κυμαίνονται από ρωγμώδες κάταγμα της αδαμαντίνης ουσίας (είναι το εξωτερικό περίβλημα του δοντιού) μέχρι εκγόμφωση, δηλαδή πλήρη απομάκρυνση του δοντιού από τη θέση του» εξηγεί η ορθοδοντικός κυρία Κατερίνα Δούμα-Μιχελάκη.
Ο πιο συχνός τραυματισμός είναι το σπάσιμο του δοντιού, αλλά ακόμη πιο σοβαρός είναι η μετατόπιση ή η εκγόμφωσή του. Η θεραπεία εξαρτάται από το είδος, τη θέση και τη σοβαρότητα του τραυματισμού. Ανεξάρτητα από όλα αυτά, κάθε τραυματική κάκωση των δοντιών, ακόμη και αν φαινομενικά είναι ήπια, χρειάζεται άμεσο έλεγχο από τον οδοντίατρο ή τον ορθοδοντικό, τονίζει.
Μέχρι όμως να φτάσει ο ασθενής στο ιατρείο θα πρέπει να έχει φροντίσει μόνος του το τραυματισμένο δόντι, ακολουθώντας μερικές απλές αλλά βασικές συμβουλές.
Για την εκγόμφωση

Αν το δόντι βγει από τη θέση του θα πρέπει να κάνετε τα εξής, εφόσον είναι μόνιμο δόντι:
  • Αν η μετατόπιση είναι μερική, να σπρώξετε το δόντι απαλά πίσω στη θέση του, πιέζοντάς το από τη μύλη (είναι το λευκό τμήμα που βλέπουμε στη στοματική κοιλότητα) και όχι από τη ρίζα, για να µην της προκαλέσετε μεγαλύτερη ζημιά.
  • Αν το δόντι βγήκε εντελώς από τη θέση του και σας έπεσε κάτω, βρείτε το, πιάστε το από τη μύλη και ξεπλύνετέ το με λίγο γάλα ή για λίγα (10) δευτερόλεπτα με νερό για να το καθαρίσετε από τα ξένα σώµατα. «Μην το τρίψετε, μην το βουρτσίσετε, μην του βάλετε πάγο, μην το αφήσετε περισσότερο από μερικά δευτερόλεπτα κάτω από το νερό και μην προσπαθήσετε να το απολυμάνετε με οποιονδήποτε τρόπο» αναφέρει.
  • Αν μπορέσετε, ξαναβάλτε το στη θέση του με τον τρόπο που ήταν προτού βγει και κρατήστε το εκεί δαγκώνοντας απαλά μία γάζα, έως ότου πάτε στον οδοντίατρο. Ο χρόνος εδώ έχει ζωτική σημασία: ιδανικά το δόντι πρέπει να βρίσκεται στη θέση του μέσα σε 30 λεπτά.
  • Αν δεν μπορέσετε να το τοποθετήσετε πίσω στη θέση του, βάλτε προσεκτικά το δόντι σε ένα δοχείο με γάλα ή φυσιολογικό ορό για να παραμείνει υγρό. Μη διατηρήσετε το δόντι σε νερό.
  • Αμέσως μετά τα παραπάνω, πηγαίνετε αμέσως στον οδοντίατρο επειδή όσο περνά η ώρα γίνεται όλο και πιο δύσκολη η διάσωση του δοντιού.
  • Αν το δόντι είναι νεογιλό, δηλαδή ένα από τα πρώτα δόντια που έχουμε συνήθως μέχρι το Δημοτικό, μην κάνετε τίποτε από τα παραπάνω, αλλά πηγαίνετε αμέσως στον οδοντίατρο. Να θυμάστε ότι αν προσπαθήσετε να βάλετε το νεογιλό δόντι πάλι στη θέση του, μπορεί να βλάψετε το μόνιμο δόντι που βρίσκεται από κάτω.


Για το σπάσιμο του δοντιού

Αν σπάσει το δόντι λίγο ή πολύ, επιφανειακά ή πιο βαθιά, αναζητήστε το σπασμένο τμήμα του, τοποθετήστε το σε ένα φλιτζάνι γάλα και πηγαίνετε στον οδοντίατρο. Αν, πάντως, δεν βρείτε το σπασμένο τμήμα, μην ανησυχήσετε: ο οδοντίατρος μπορεί να αποκαταστήσει τη βλάβη χρησιμοποιώντας ειδικά υλικά.
Σε κάθε περίπτωση, μη μείνετε επί μέρες ή εβδομάδες με σπασμένο δόντι, διότι με το πέρασμα του χρόνου μπορεί να δημιουργηθούν προβλήματα στα γειτονικά δόντια, να απορυθμιστεί η οδοντική σύγκλειση ή να εκδηλωθεί πόνος κατά τη μάσηση και ευαισθησία στο κρύο και στο ζεστό.
Για άλλους τραυματισμούς

Για την αιμορραγία στα χείλη ή στο στόμα η οδοντίατρος δίνει τις ακόλουθες συμβουλές:
  • Ξεπλύνετε το στόμα σας με άφθονο τρεχούμενο νερό.
  • Πιέστε την πληγή με ένα καθαρό ύφασμα ή γάζα. Μπορείτε επίσης πάνω από το ύφασμα ή τη γάζα να βάλετε ένα παγάκι.
  • Αν περάσουν 15 λεπτά και το αίμα δεν σταματά, πρέπει να πάτε στο κέντρο υγείας, στο νοσοκομείο ή στον οδοντίατρο, επειδή μπορεί να χρειάζονται ράμματα.


Για τα χτυπήματα της γνάθου

  • Βάλτε ψυχρά επιθέματα (κρύες κομπρέσες) για να μην πρηστεί.
  • Ακινητοποιήστε την κάτω γνάθο, δένοντας ένα μαντίλι ή μια γραβάτα κάτω από το σαγόνι έως την κορυφή του κεφαλιού σας. Αμέσως μετά, πηγαίνετε στο νοσοκομείο.


Για τα προβλήματα στα «σιδεράκια»
  • Αν γίνει κάποια ζημιά και προεξέχει άκρη σύρματος, προκαλώντας πόνο ή ερεθισμό, καλύψτε την άκρη που προεξέχει με ορθοδοντικό κερί, μία μικρή μπάλα από βαμβάκι, ένα κομματάκι γάζα ή μία τσίκλα και πηγαίνετε όσο το δυνατόν πιο σύντομα στον ορθοδοντικό. Αν αυτό δεν γίνεται, ωθήστε το μέταλλο που εξέχει προς το δόντι με ένα τσιμπιδάκι και, αν χρειάζεται, καλύψτε το με ορθοδοντικό κερί.
  • Αν ξεκολλήσει ένα σιδεράκι από τη θέση του από δάγκωμα σκληρών τροφών τις περισσότερες φορές δεν κάνουμε τίποτε μέχρι να δούμε τον ορθοδοντικό μας. Αν το σιδεράκι έχει στραφεί σε λάθος θέση και ενοχλεί, προσπαθούμε απαλά να το βάλουμε στη θέση του ή καλύπτουμε με λίγο κερί.
  • Αν λυγίσει ή σπάσει ο ορθοδοντικός μηχανισμός συγκράτησης και δεν σας ταιριάζει πλέον σωστά, μην τον ξαναχρησιμοποιήσετε έως ότου επιδιορθωθεί ή προσαρμοστεί από τον ορθοδοντικό σας.
  • Αν στραβώσει ή ραγίσει το μασελάκι, μην το ξαναχρησιμοποιήσετε έως ότου επισκεφθείτε τον ορθοδοντικό σας.
  • Αν ύστερα από ένα χτύπημα ένα σιδεράκι προκαλεί ερεθισμό στα ούλα σας, τοποθετήστε ορθοδοντικό κερί ή ένα κομμάτι βαμβάκι για να τα προστατεύσετε και πηγαίνετε στον ορθοδοντικό για έλεγχο.
  • Ειδικά για τα παιδιά που φορούν σιδεράκια και συμμετέχουν σε αθλητικές δραστηριότητες ή προγραμματίζετε να τα στείλετε στην κατασκήνωση, καλό είναι να ζητήσετε από τον ορθοδοντικό σας να κατασκευάσει για το καθένα έναν ειδικό στοματικό νάρθηκα (mouthguard) που μπορεί να προστατεύσει τα σιδεράκια από τυχόν τραυματισμούς. Οι νάρθηκες αυτοί κατασκευάζονται από μαλακό υλικό, το οποίο απορροφά τους κραδασμούς από τα χτυπήματα.

HeliosPlus