Νίκος Φίλης: Ο «διώκτης» του χριστιανισμού που εκκλησιάζεται

«Ανιστόρητος», «αγράμματος», «επικίνδυνος», «διώκτης», «σταυρωτής» και «πολιτικάντης» είναι μερικοί μόνο από τους χαρακτηρισμούς που αποδίδουν ιεράρχες της Εκκλησίας της Ελλάδος στον σημερινό υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων Νίκο Φίλη. Και είναι ο δεύτερος υπουργός Παιδείας της Μεταπολίτευσης, μετά τον αείμνηστο Αντώνη Τρίτση, που δέχεται τόσο έντονη κριτική και φραστικές επιθέσεις από μητροπολίτες.

Η διδασκαλία του μαθήματος των Θρησκευτικών και οι θέσεις του για την προσκύνηση των Ιερών Λειψάνων βρίσκονται κατά καιρούς στο επίκεντρο της δημόσιας κριτικής που ασκούν ιεράρχες στον υπουργό Παιδείας. Ενώ στις μεταξύ τους συζητήσεις εξαπολύουν βολές εναντίον του για τις σχέσεις του με αρχιερείς του Οικουμενικού Πατριαρχείου. «Ηταν νεωκόρος. Ηταν ψάλτης και τώρα μας μάχεται» λένε οι επικριτές του, όμως κανένας δεν μπορεί να τον πει «αλιβάνιστο» ή «αλειτούργητο» αφού εκκλησιάζεται, ανάβει το κερί του, γνωρίζει την υμνογραφία της Εκκλησίας και συχνά «ψελλίζει» τροπάριά της.

Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας προσπαθεί να κρατάει χαμηλούς τόνους καθώς, όπως δηλώνουν κληρικοί, δεν επιθυμεί εντάσεις στις σχέσεις με την Εκκλησία. Και αντίστοιχη είναι και η στάση του Αρχιεπισκόπου κ. Ιερωνύμου, αλλά δεν είναι λίγες οι φορές που οι σχέσεις μεταξύ των εκπροσώπων και της Πολιτείας έφτασαν σε οριακά σημεία.

Σύννεφα στη Σύνοδο

«Πρόκειται για εμπόριο λειψάνων. (…) Θα υποταχθούμε στη λογική ότι θα θεραπεύσουν τα φημολογούμενα λείψανα τους καρκινοπαθείς; Αυτό είναι μια μορφή ειδωλολατρίας» έλεγε πριν από έναν ακριβώς χρόνο ο Νίκος Φίλης αναφερόμενος στην προσκύνηση των Ιερών Λειψάνων της Αγίας Βαρβάρας και έχοντας τότε τη θέση του κοινοβουλευτικού εκπροσώπου του ΣΥΡΙΖΑ. Οι θέσεις Φίλη προκάλεσαν αίσθηση στο πανελλήνιο και ήταν η δεύτερη δήλωση, μετά την πολιτική ορκωμοσία των μελών της νέας κυβέρνησης, από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ που έδειχνε ότι ο στενός «κρίκος» στις σχέσεις Εκκλησίας και κράτους, αν δεν έσπαζε, τουλάχιστον θα χαλάρωνε. Οταν ο Νίκος Φίλης ανέλαβε το χαρτοφυλάκιο του υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων, τα σύννεφα άρχισαν να πυκνώνουν πάνω από την Αγίας Φιλοθέης και τη Μονή Πετράκη. Και ενώ σε άμεσο διοικητικό επίπεδο στο υπουργείο Παιδείας δεν υπήρξαν ανατροπές, αφού ο γενικός γραμματέας από την εποχή της πρωθυπουργίας του Γιώργου Παπανδρέου κ. Γιώργος Καλατζής παραμένει ακλόνητος στη θέση του, κανένας δεν μπορούσε να προβλέψει ποιες θα είναι οι ενέργειες του νέου αρμόδιου υπουργού.

Ορισμένοι όμως ιεράρχες έκρουαν «κώδωνα κινδύνου» ψιθυρίζοντας ότι τα προβλήματα μόλις άρχισαν. Μια συνάντηση με τον Αρχιεπίσκοπο διέλυσε τη δεδομένη στιγμή τα σύννεφα, αυτά όμως άρχισαν να συγκεντρώνονται ξανά με αφορμή το σύμφωνο συμβίωσης των ομοφυλοφίλων και την καύση των νεκρών. Και πολλές φορές αυτά τα σύννεφα απείλησαν να προκαλέσουν επικίνδυνα βαρομετρικά χαμηλά φαινόμενα με αφορμή τρία διαφορετικά ζητήματα: τη μετατροπή του μαθήματος των Θρησκευτικών σε Θρησκειολογία και την αλλαγή του προγράμματος σπουδών, τον προαιρετικό εορτασμό της μνήμης των Τριών Ιεραρχών και τη λήψη σχετικής άδειας που απαιτείται προτού ένας μητροπολίτης ή κληρικός επισκεφθεί σχολεία.

Τα «φίλια πυρά»

«Ενώπιόν σας, παρακαλώ τον Εσταυρωμένο Χριστό να σαπίσει το χέρι του Φίλη αν υπογράψει τέτοια διατάγματα αθεΐας» «κήρυξε» ο Μητροπολίτης Καλαβρύτων κ. Αμβρόσιος κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας. Παρά το γεγονός ότι στις κατ’ ιδίαν συζητήσεις τους πολλοί ιεράρχες σπεύδουν να πάρουν αποστάσεις από την «κατάρα» που εξαπέλυσε ο κ. Αμβρόσιος, εν τούτοις πολλοί με δηλώσεις τους έχουν βάλει στο «στόχαστρο» της κριτικής τους τον κ. Φίλη. Ανάμεσά τους και γνωστοί θεολόγοι όπως οι μητροπολίτες Ναυπάκτου κ. Ιερόθεος και Μεσογαίας κ. Νικόλαος. Αντίστοιχη στάση όμως τηρούν και οι γηραιότεροι ιεράρχες, όπως ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης κ. Ανθιμος, ο οποίος με αφορμή την «απαγόρευση» μητροπολιτών να επισκεφθούν σχολεία άνευ αδείας έκανε λόγο για διώκτες του χριστιανισμού, αλλά και νεαρότερα μέλη της ιεραρχίας όπως ο Μητροπολίτης Νέας Ιωνίας κ. Γαβριήλ, που του άσκησε έντονη κριτική για το ίδιο θέμα. Στο «γαϊτανάκι» της αντιπαράθεσης έχουν μπει από την πρώτη στιγμή και οι λεγόμενοι «συντηρητικοί» της Εκκλησίας, με πρώτο τον Μητροπολίτη Γόρτυνος κ. Ιερεμία, ο οποίος στο μήνυμά του προς τους πιστούς για το Πάσχα δήλωσε: «Αλλά μη φοβάστε, χριστιανοί! Γρήγορα θα σβήσουν οι σταυρωτές και θα καταπέσουν τα σχέδιά τους και θα σαρωθούν και θα πεταχθούν στους κάδους των αχρήστων και αυτοί οι ίδιοι θα γραφούν με μελανά γράμματα γιατί τόλμησαν να αφαιρέσουν την ορθόδοξη παιδεία από τα χρυσά μας παιδιά». Εντύπωση όμως προκαλούν και οι τοποθετήσεις ιεραρχών οι οποίοι αποφεύγουν συνήθως τα «φώτα» της δημοσιότητας όπως ο Μητροπολίτης Ιερισσού κ. Θεόκλητος, ο οποίος ευρισκόμενος στα Τρίκαλα έκανε λόγο για «άθεους πολιτικάντηδες που βρίσκονται στην εξουσία», για να τους καλέσει στη συνέχεια «να μάθουν να κλείνουν επιτέλους το στόμα τους γιατί θα το ανοίξουν οι παπάδες».

Περγάμου και Ναυπάκτου

«Τον έθρεψε η Εκκλησία σε χαλεπούς καιρούς και τώρα αυτός τη μάχεται» είπε ο Μητροπολίτης Καλαβρύτων για τον υπουργό Παιδείας δημοσιοποιώντας επί της ουσίας κάτι που ακουγόταν επί πολλούς μήνες στους κόλπους της Ιεραρχίας. Οπως σχεδόν όλοι συζητούν, ο κ. Φίλης διετέλεσε νεωκόρος και ψάλτης σε κεντρικό ναό του ιστορικού κέντρου των Αθηνών. Ο ίδιος διαψεύδει ένα τέτοιο γεγονός και, όπως λένε άνθρωποι που τον γνωρίζουν από πολύ νεαρή ηλικία, εκκλησιαζόταν στον Αγιο Νικόλαο Πευκακίων και στην Αγία Ειρήνη Αιόλου, συνδέθηκε με τον σημερινό Μητροπολίτη Γυθείου Χρυσόστομο Κορακίτη και έχει μελετήσει τους ρώσους θεολόγους και φιλοσόφους της Διασποράς όπως ο Φλορόφσκι, ο Ευδοκίμοφ και ο Μπερδιάγεφ. Εχει όμως διαβάσει και τα βιβλία δύο σημερινών θεολόγων οι οποίοι εκφράζουν διαφορετικές θεολογικές τάσεις ο καθένας, όπως ο Μητροπολίτης Περγάμου κ. Ιωάννης και ο Ναυπάκτου κ. Ιερόθεος. «Ηθελα να μελετήσω το «Αγαπάτε αλλήλους»» της Εκκλησίας, λέει ο ίδιος συχνά στους συνομιλητές του. «Μελέτησα και τελικά κατέληξα να πιστεύω στον Διαφωτισμό» προσθέτει και ξεκαθαρίζει τις σχέσεις που έχει με την Εκκλησία.

Ο κ. Νίκος Φίλης σπάει το πρωτόκολλο που «επιβάλλει» στον εκάστοτε υπουργό Παιδείας να εμφανίζεται «υποχρεωτικά» σε ναούς, σε συγκεκριμένες εορταστικές στιγμές και εκκλησιάζεται όποτε το επιθυμεί. Και αυτός ο εκκλησιασμός είναι συχνός, όπως λένε άνθρωποι που τον γνωρίζουν. Και οι ιστορικές και οι θεολογικές γνώσεις του είναι ξεκάθαρες, όπως ξεκάθαρη είναι και η θρησκειολογική αντίληψή του. Στην εγκύκλιό του προς τους μαθητές για τον εορτασμό των Τριών Ιεραρχών ανέδειξε το φιλανθρωπικό και κοινωνικό κυρίως έργο τους, τη σύγκρουσή τους με την αυτοκρατορική εξουσία και τις σπουδές τους δίπλα σε εθνικούς φιλοσόφους στην «ειδωλολατρική Αθήνα».

ΦΑΝΑΡΙ, ΑΘΗΝΑ ΚΑΙ ΤΣΙΠΡΑΣ
Ο κ. Φίλης στις κατ’ ιδίαν συζητήσεις των ιεραρχών κατηγορείται για «εμμονή» και «ιδεοληψία». Ορισμένοι δηλώνουν ότι θέλει να ικανοποιήσει και το ιδεολογικό κοινό του ΣΥΡΙΖΑ, άλλοι αναφέρονται στις συναναστροφές του με τον κύκλο των νεοορθόδοξων θεολόγων, ελάχιστα αποδεκτών από τη συντριπτική πλειονότητα της Συνόδου της Ιεραρχίας. Παρ’ όλα αυτά, μεταξύ άλλων και σιωπηρά, η Εκκλησία διπλασίασε τις θέσεις των εφημερίων που μισθοδοτούνται από το Δημόσιο και είχαν κοπεί εξαιτίας των μνημονίων. Ετσι από 90 θέσεις που δίνονταν κάθε χρόνο σήμερα διαθέτουν 180, με συνέπεια να αρχίσουν και πάλι να χειροτονούνται περισσότεροι έμμισθοι κληρικοί τη στιγμή που η ελληνική ύπαιθρος και οι ναοί των αστικών κέντρων είχαν αρχίσει να ερημώνονται από τις συνταξιοδοτήσεις.

Ο κ. Τσίπρας, όπως λέγεται, έπρεπε να συνομιλήσει αρκετές φορές με τον Αρχιεπίσκοπο κ. Ιερώνυμο για τον υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων. Η μετατροπή του μαθήματος σε Θρησκειολογία ήταν μία από τις διαμαρτυρίες του κ. Ιερωνύμου. Και στο «παρασκήνιο» υποβόσκει πάντα η έντονη δυσφορία του Αρχιεπισκόπου για τις σχέσεις του κ. Ν. Φίλη με τον εκπρόσωπο του Πατριαρχείου στην Αθήνα Μητροπολίτη Αδριανουπόλεως κ. Αμφιλόχιο, τον άλλοτε στενό συνεργάτη του κ. Ιερωνύμου, στον οποίο σήμερα «χρεώνει» τις «διεισδυτικές», όπως τις χαρακτηρίζει, ενέργειες του Φαναρίου έναντι της Εκκλησίας της Ελλάδος!