Το 12χρονο κορίτσι είχε μια καλή ζωή στο Αφγανιστάν. Ο πατέρας της ήταν φωτορεπόρτερ και μαζί με την μητέρα και τα τρία μικρότερα αδέρφια της αποτελούσαν μια χαρούμενη οικογένεια. Πρόσφατα όμως αποφάσισαν να φύγουν επειδή διέτρεχαν θανάσιμο κίνδυνο λόγω του ότι ο πατέρας συνεργαζόταν με αμερικανικά κανάλια. Ξεκίνησαν αεροπορικώς από την Καμπούλ μέχρι το Ιράν. Από εκεί πήγαν στα τουρκικά παράλια όπου έζησαν τις τελευταίες ευτυχισμένες στιγμές τους σαν οικογένεια, έφαγαν στο εστιατόριο, έβγαλαν «σέλφι».
Πριν από λίγες μέρες η οικογένεια επιβιβάστηκε σε μια βάρκα μαζί με άλλα 400 άτομα με προορισμό τη Λέσβο. Τη μέρα εκείνη είχε σφοδρή κακοκαιρία. Το πλοίο κόπηκε στα δύο και όλοι βρέθηκαν στη θάλασσα. Η μικρή ήταν μόνη της ώσπου την βρήκε ο πατέρας της, μέσα στο νερό, της έδωσε ένα ξύλο, «Κρατήσου!», της είπε και κολύμπησε προς την μητέρα που αγωνιζόταν να επιπλεύσει με το μικρότερο παιδί τους, μωρό ακόμη. Τα κύματα παράσερναν την μικρή μακριά από το ναυάγιο. Εκείνη κρατούσε καρφωμένα τα μάτια της στο σημείο όπου είδε τελευταία φορά την οικογένειά της.
Το περασμένο Σάββατο χτύπησε το τηλέφωνο της Χριστίνας Δημάκου, μέλος του δικτύου επιτρόπων της ΜΕΤΑδρασης στη Λέσβο. Της είπαν για ένα επείγον περιστατικό ασυνόδευτου ανηλίκου. Ήταν η 12χρονη, η μοναδική που επέζησε από την οικογένειά της στο ναυάγιο. Με την βοήθεια της κ. Δημάκου και όλων των εμπλεκόμενων φορέων του Δημοσίου, η μικρή ολοκλήρωσε τις διαδικασίες σε μια μέρα και σήμερα φιλοξενείται σε ξενώνα για ασυνόδευτα ανήλικα στην Αθήνα. «Ήδη υπάρχει επικοινωνία με συγγενή της στην Ευρώπη», είπε η κ. Δημάκου και θα ξεκινήσουν οι διαδικασίες για να πάει εκεί η μικρή η οποία κατηγορεί τον εαυτό της για όσα συνέβησαν: «Εγώ φταίω. Εγώ είπα στον μπαμπά μου να πάμε στην Ευρώπη», λέει.
Το δίκτυο επιτροπείας ανηλίκων της ΜΕΤΑδρασης κλείνει ακριβώς ένα χρόνο αφότου άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά. Καθένας από τους 13 επιτρόπους αναλαμβάνει προσωπικά από τρία ως πέντε ασυνόδευτα ανήλικα, τα οποία συνεχίζουν να ζουν στους ξενώνες φιλοξενίας, ενώ ο επίτροπος φροντίζει τα νομικά, ιατρικά και εκπαιδευτικά ζητήματά τους καθώς και την ψυχοκοινωνική τους ανάπτυξη.
Ο θεσμός της επιτροπείας είναι διαδεδομένος στην Ευρώπη. Στην Ελλάδα ξεκίνησε από τη ΜΕΤΑδραση (και χρηματοδότηση από το ίδρυμα Μποδοσάκη και τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο _ Νορβηγία, Ισλανδία, Λιχτενστάιν). Στόχος του προγράμματος είναι να απομακρύνει τα παιδιά από τα χέρια των διακινητών και να τα βοηθήσει να συνενωθούν νομίμως με μέλη της οικογένειάς τους σε κάποιο ευρωπαϊκό κράτος, φροντίζοντας στο μεταξύ όλες τις ανάγκες τους.
«Τα παιδιά έχουν 40% παραπάνω πιθανότητες να παραμείνουν στην Ελλάδα και να ακολουθήσουν τη νόμιμη οδό όταν έχουν έναν επίτροπο», είπε η Λώρα Παππά, πρόεδρος της ΜΕΤΑδρασης, κατά την παρουσίαση του προγράμματος σε δημοσιογράφους την Τετάρτη. Πολλά ασυνόδευτα ανήλικα επιλέγουν να συνεχίσουν το ταξίδι τους με διακινητές για να φθάσουν πιο γρήγορα στη χώρα προορισμού τους αντί να ακολουθήσουν τη νόμιμη οδό που μπορεί να πάρει έξι-επτά μήνες. Η πραγματοποίηση τεστ DNA θα επέσπευδε τις διαδικασίες αλλά στοιχίζει ακριβά (γύρω στα 1.500 ευρώ). «Πολλά ασυνόδευτα έχουν βρεθεί μόνα τους στα χωράφια στην Ειδομένη», πρόσθεσε.
Η κ. Παππά αναφέρθηκε στην «υποκρισία» κρατών-μελών τα οποία, ενώ παρουσιάζονται ανοιχτά στο θέμα των προσφύγων, βάζουν εμπόδια στη διαδικασία επανένωσης ενός ασυνόδευτου ανηλίκου με μέλος της οικογένειάς του. Ζητάνε λ.χ. από τους γονείς που βρίσκονται σε διαδικασία ασύλου να αποδείξουν ότι μπορούν να συντηρήσουν το ανήλικο παιδί τους που θα φθάσει από την Ελλάδα.
Το δίκτυο επιτροπείας έχει παρουσία στην Αθήνα, στη Λέσβο, στη Σάμο και στην Ορεστιάδα, εξήγησε η Βιργινία Ξυθάλη, υπεύθυνη του τμήματος ανηλίκων στη ΜΕΤΑδραση. «Μέσα σε επτά μήνες τέσσερα παιδιά επανενώθηκαν με την οικογένειά τους στην Ευρώπη, δύο 5χρονα ασυνόδευτα κορίτσια που φιλοξενούνταν στο νοσοκομείο Παίδων παραδόθηκαν στις μητέρες τους που εντοπίστηκαν στην Αθήνα, ένα 14χρονο αγόρι γιόρτασε πρώτη φορά τα γενέθλιά του, ένα κορίτσι ζήτησε δύο πράγματα, να ολοκληρωθούν οι διαδικασίες χορήγησης ασύλου και να πάει σχολείο, και της τα ικανοποιήσαμε και τα δύο».
Μέχρι στιγμής, τα μέλη του δικτύου έχουν αναλάβει 256 παιδιά (τα 38 κορίτσια), σχεδόν τα μισά από αυτά από 11 ως 14 ετών (και το 15% μικρότερα από 10 ετών), τα συντριπτικά περισσότερα από τη Συρία (108) και το Αφγανιστάν (109). Μερικά έμειναν στην Ελλάδα πολύ λίγο, επιλέγοντας να συνεχίσουν το ταξίδι τους με διακινητές καθώς πολλά πιέζονται από την ίδια τους την οικογένεια να φθάσουν γρήγορα στην Ευρώπη για να επιχειρήσουν να φέρουν και τους υπόλοιπους συγγενείς πχ από το Αφγανιστάν.
Τα παιδιά αυτά έχουν, προφανώς, πάρα πολλά ψυχικά προβλήματα αλλά και σωματικά, ιδίως όταν έχουν επιζήσει από ναυάγιο. Πολλά πεθαίνουν στο Παίδων από επιπλοκές που προκλήθηκαν στον εξασθενισμένο οργανισμό τους ύστερα από την πολύωρη παραμονή στην κρύα θάλασσα. Τα παιδιά αυτά δεν λογαριάζονται καν στα θύματα των ναυαγίων στο ανατολικό Αιγαίο.
Στόχος της ΜΕΤΑδρασης είναι η επέκταση του δικτύου επιτροπείας ασυνόδευτων ανηλίκων, τόσο σε περισσότερα παιδιά όσο και σε περισσότερα σημεία στην Ελλάδα. Σύντομα η οργάνωση θα ανοίξει ένα κέντρο φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων στη Λέσβο όπου θα παραμένουν τα παιδιά μέχρι να ολοκληρωθούν οι διαδικασίες πρώτης υποδοχής και να παραπεμφθούν σε κάποιον ξενώνα στην ηπειρωτική Ελλάδα.
