Κ. Μπακογιάννης: Ο φαύλος κύκλος στον Ασωπό πρέπει να πάρει τέλος

Έχουν περάσει οκτώ χρόνια από τότε που η κοινή γνώμη στην Ελλάδα σοκαρίστηκε με τις αποκαλύψεις για το περιβαλλοντικό έγκλημα στον Ασωπό. Σήμερα, αν και το νομοθετικό πλαίσιο έχει ολοκληρωθεί, δεν εφαρμόζεται με αποτέλεσμα οι κάτοικοι στα Οινόφυτα, στον οικισμό του Αγ. Θωμά, στον Ωρωπό και στην ευρύτερη περιοχή του Ασωπού να ζουν με τον φόβο των επιπτώσεων στην υγεία τους, αλλά και στην τσέπη τους, καθώς ο οικογενειακός προϋπολογισμός εξακολουθεί να επιβαρύνεται με το κόστος των εμφιαλωμένων νερών.

«Για πολλά χρόνια παίζεται ένα γαϊτανάκι γύρω από τον Ασωπό με τον έναν να μετατοπίζει την ευθύνη στον άλλον. Αυτός ο φαύλος κύκλος πρέπει να πάρει τέλος» υπογραμμίζει ο περιφερειάρχης Στερεάς Ελλάδας κ. Κώστας Μπακογιάννης.

Για αυτό η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας και ο Δήμος Τανάγρας έθεσαν σε διαβούλευση ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δράσεων και παρεμβάσεων, με προτάσεις που περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, την ίδρυση ενός οργανωμένου επιχειρηματικού πάρκου, τη δημιουργία παρατηρητηρίων υγείας και περιβάλλοντος, αλλά και την ολοκλήρωση των ελέγχων στην περιοχή, προκειμένου να αποκαλυφθούν οι υπεύθυνοι της ρύπανσης.

«Δεν έχει ακόμη αποδοθεί καμιά περιβαλλοντική ευθύνη. Σε αυτό το πλαίσιο καταθέτει πρόταση η Περιφέρεια, η οποία είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, έχει κάποιες σωστές προτάσεις, αλλά αν θα γίνουν και με ποια σοβαρότητα είναι προς συζήτηση. Είμαστε καλόπιστοι και θα δούμε τις λεπτομέρειες. Στα θετικά είναι ότι μας ζητήθηκε να συμμετέχουμε στη διαδικασία της διαβούλευσης. Μένει να δούμε αν θα εισακουστούμε» αναφέρει ο παπα-Γιάννης Οικονομίδης, ο ρασοφόρος ακτιβιστής που ανέδειξε το πρόβλημα στον Ασωπό πριν από περίπου μια οκταετία.

Πάντως, όμως επισημαίνει ο ίδιος, «το ποτάμι βρωμάει όπως βρώμαγε. Μας λένε ότι κάνουν διαρκείς ελέγχους. Όμως, καμιά υποδομή για διαχείριση αποβλήτων δεν έχει γίνει έως σήμερα, οπότε τα απόβλητα διοχετεύονται όπως πριν στο ποτάμι ή στις παράνομες χωματερές».

Μάλιστα, τον περασμένο Ιανουάριο, λίγες ημέρες πριν από τις εκλογές, ο τότε αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος κ. Νίκος Ταγαράς και οι συναρμόδιοι υπουργοί έκαναν τροποποιήσεις επί τα χείρω στη νομοθεσία, υπογράφοντας απόφαση για τον διπλασιασμό ή και τριπλασιασμό των ορίων των ρύπων που απορρίπτονται στον Ασωπό. Επιπλέον, ήραν την υποχρέωση των βιομηχάνων να βάλουν αυτόματους δειγματολήπτες αναλυτές στο φρεάτιο εξόδου ώστε να γίνεται σωστότερα ο έλεγχος από τους επιθεωρητές περιβάλλοντος, με συνέπεια η περιοχή να λειτουργεί ανεξέλεγκτα.

Με την κατάσταση να επιδεινώνεται εξαιτίας της αδράνειας των αρμόδιων φορέων, της έλλειψης πολιτικής βούλησης και ρεαλιστικού σχεδιασμού, η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας δραστηριοποιήθηκε στην κατεύθυνση να βρει ξανά ισορροπία ένας τόπος που έχει βάναυσα ταλαιπωρηθεί.

«Το Βήμα» επικοινώνησε με τον περιφερειάρχη Στερεάς Ελλάδας κ. Κώστα Μπακογιάννη, ο οποίος ανέλυσε την πρόταση για την ανάπτυξη επιχειρήσεων σε ένα υγιές περιβάλλον και προσδιόρισε το όραμά του για τη Βοιωτία του αύριο.

«Οι ευθύνες είναι πολλές και πολλών. Η παρέμβασή μας όμως στο θέμαως Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, σε συνεργασία πάντα με τον Δήμο Τανάγρας, δεν γίνεται για να καταλογίσουμε ευθύνες για το ότι το πρόβλημα παραμένει μέχρι σήμερα και για πολλές δεκαετίες άλυτο. Για πολλά χρόνια άλλωστε παίζεται ένα γαϊτανάκι γύρω από τον Ασωπό, με τον έναν να μετατοπίζει την ευθύνη στον άλλον. Αυτός ο φαύλος κύκλος πρέπει να πάρει τέλος. Από την πλευρά μας, αντιμετωπίζοντας το άλυτο αυτό πρόβλημα στην αυλή μας να καρκινοβατεί μεταξύ εξαγγελιών, πλειοδοσίας και μεγαλόστομων προθέσεων και επειδή είναι εθνικό μεν πρόβλημα, κυρίως όμως είναι πρόβλημα τηςπεριοχής ευθύνης μας, αποφασίσαμε να το πάρουμε στα χέρια μας αναπτύσσοντας πρωτοβουλίες για τη ριζική επίλυσή του».

–Η Περιφέρεια πιστεύετε ότι μπορεί να βρει την απάντηση στα προβλήματα του Ασωπού χωρίς την αρωγή των αρμόδιων υπηρεσιών; Βρίσκεστε σε συνεννόηση με αυτές ή με τον αρμόδιο υπουργό; Υπάρχει κάποια πρόοδος τους τελευταίους μήνες;

«Ξεκινάμε με την πεποίθηση, που είναι αποτέλεσμα σοβαρής μελέτης των μέχρι σήμερα δεδομένων, πως μπορούμε να βρούμε τις απαντήσεις στα προβλήματα του Ασωπού. Έχουμε στη διάθεσή μας τα περισσότερα στοιχεία των ελέγχων, τις μελέτες και τις κατά καιρούς προτάσεις φορέων που έχουν ασχοληθεί με το πρόβλημα, πολλές από τις οποίες είναι των δικών μας υπηρεσιών. Έχουμε συγκροτήσει μια καλή Ομάδα διαχείρισης του θέματος και πιστεύουμε πως θα βρούμε και σχετικά γρήγορα τις απαντήσεις. Θεωρούμε δεδομένη την αρωγή των υπηρεσιών του υπουργείου Περιβάλλοντος, της ΕΥΔΑΠ και όλων των δημόσιων φορέων που εμπλέκονται στο θέμα. Ξεκινήσαμε με δημόσια διαβούλευση καλώντας όλους τους εμπλεκόμενους φορείς της κεντρικής διοίκησης, τους δήμους τις οργανώσεις και κάθε ενδιαφερόμενο πολίτη. Καταθέσαμε την πρότασή μας και ζητήσαμε παρατηρήσεις, προτάσεις και ιδέες για να την εμπλουτίσουμε, προτού τη θέσουμε σε εφαρμογή. Αποβλέπαμε στην κοινωνική στήριξη της προσπάθειάς μας αλλά και στην εξασφάλιση της στήριξης των αρμοδίων φορέων. Ο κατ’ εξοχήν αρμόδιος υπουργός Περιβάλλοντος κ. Γιάννης Τσιρώνης μας έκανε την τιμή να ταξιδέψει στη Λιβαδειά για να παραστεί από τηναρχή μέχρι το τέλος στην πρώτη συνάντηση της διαβούλευσης. Ακούσαμε τον ίδιο να τοποθετείται δημόσια ότιθεωρεί ενδιαφέρουσα και θετική τη συνολική πρότασή μας, αλλά και τις δεσμεύσεις του να πάμε μαζί στην επίλυση του προβλήματος. Δεσμεύτηκε να συνεργαστεί μαζί μας στην εξεύρεση των πόρων που απαιτούνται, στην αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου, στη διάθεση των στοιχείων και γενικά στη διαχείριση του προβλήματος. Το ίδιο και η ΕΥΔΑΠ που εκπροσωπήθηκε στη διαβούλευση. Στόχος μας είναι να ηγηθούμε μιας συντονισμένης προσπάθειας και να παρασύρουμε όλους τους αρμόδιους στην επίλυση του προβλήματος».

–Θεωρείτε ότι είναι απαραίτητο ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δράσεων και παρεμβάσεων για την περιοχή του Ασωπού; Δεν θα είχε λυθεί το θέμα εάν απλώς εφαρμοζόταν η νομοθεσία;

«Ποια νομοθεσία; Από νομοθεσία πάμε καλά, όπωςάλλωστε όλα πάνεκαλάστα χαρτιά. Αυτό άλλωστε είναι και το πρόβλημα της χώρας γενικότερα.Στην πράξη όμως τι γίνεται. Γιατί εδώ το πρόβλημα είναι πολλαπλό. Είναι μεν θεσμικό, κυρίως όμως είναι πραγματικό και χρειάζεται λύση με χρήματα και πράξεις και όχι με νόμους.Η νομοθεσία υπάρχει, όμως δεν σκάβει να βρει τις κρυμμένες πηγές της ρύπανσης και αυτούς που ευθύνονται, ούτε φτιάχνει υποδομές, δίκτυα και βιολογικούς καθαρισμούς. Ούτε αντιμετωπίζει τα τεράστια προβλήματα στην υγεία των κατοίκων και τη δυσφήμηση της γεωργικής παραγωγής. Ειδικά για το θέμα αυτό της γεωργικής παραγωγής πρέπει να γίνει ειδική συζήτηση και εκστρατεία ενημέρωσης γιατί κυκλοφορούν ανυπόστατες φήμες που βλάπτουν την περιοχή και τους αγρότες γενικότερα, ακόμα και σε σημεία άσχετα με τη βιομηχανική συγκέντρωση και τη ρύπανση. Αφήστε που η νομοθεσία προβλέπει ελέγχους και πρόστιμα, που όχι μόνο δεν λύνουν αλλά μπορεί, όπως πιστεύουμε, να κουκουλώνουν το πρόβλημα, αφού με τη δαιδαλώδη νομοθεσία και δικαστική πρακτική της χώρας μας ίσως και να μην πληρώνονται ποτέ. Κάποιοι λένε πως τα πρόστιμα βολεύουν, γιατί είναι σίγουρα πολύ μικρότερα από τις δαπάνες αποκατάστασης που πρέπει να επιβαρύνουνόσους ευθύνονται. Σε κάθε περίπτωση, η νομοθεσία δίνει το πλαίσιο που καλούνται να υλοποιήσουν αυτοί που είναι αρμόδιοι. Σήμερα αρμόδιοι είμαστε εμείς, που θέλουμε και φιλοδοξούμε ναλύσουμε το πρόβλημα.

–Στο ολοκληρωμένο σχέδιο δράσεων και παρεμβάσεων της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας αναφέρεται με βεβαιότητα ότι «οι βιοµηχανίες στο σύνολό τους συμμορφώθηκαν και δεν χρησιμοποιούν πλέον εξασθενές χρώµιο στην παραγωγική τους διαδικασία». Πόσο σίγουρος μπορεί να είστε όταν τόσο οι επιθεωρητές Περιβάλλοντος όσο και ερευνητές του ΕΜΠ εντοπίζουν σημαντικές πηγές ρύπανσης στην περιοχή εκτιμώντας ότι προκαλείται μεν από θαμμένα στερεά απόβλητα, µε υψηλή περιεκτικότητα σε εξασθενές χρώμιο, αλλά πιθανώς και από υγρές διαρροές, οι οποίες φτάνουν στο υπόγειο νερό;

«Η ερώτησή σας μου δίνει την ευκαιρία να αναφερθώ σε ένα γενικότερο θέμα. Αυτό του συντονισμού δράσης και των διασπασμένων αρμοδιοτήτων. Εμείς ως Περιφέρεια έχουμε την ευθύνη της βιομηχανικής αδειοδότησης και των ελέγχων των βιομηχανιών που λειτουργούν στην περιοχή. Οι περιβαλλοντικοί μας έλεγχοι είναι παρεμπίπτοντες γιατί δεν έχουμε και το κατάλληλο προσωπικό. Την περιβαλλοντική όμως αδειοδότηση και τους αντίστοιχους ελέγχους στις μεγάλες βιομηχανίες έχουν κυρίως η κεντρική υπηρεσία του ΥΠΕΚΑ και οι επιθεωρητές Περιβάλλοντος. Με βάση λοιπόν τα στοιχεία από τους δικούς μας ελέγχους οι βιομηχανίες δεν χρησιμοποιούν τα τελευταία χρόνια χρώμιο στην παραγωγική τους διαδικασία. Αυτό με την επιφύλαξη τού πόσο βαθιά μπορούμε να ελέγξουμε.Πάντως, απ’ όσο γνωρίζω, οι επιθεωρητές και το ΕΜΠ δεν έχουν, τουλάχιστον τα τελευταία χρόνια, εντοπίσει σε βαθμό βεβαιότητας ενεργείς πηγές ρύπανσης από τη λειτουργία βιομηχανιών. Βρίσκουν, όπως και εμείς, πηγές ρύπανσης που εικάζεται πως είναι από θαμμένα απόβλητα που επιβαρύνουν τον υδροφόρο ορίζοντα. Άλλωστε μία και η κύρια παράμετρος τηςπρωτοβουλίας και της πρότασήςμαςείναιη διενέργεια διεθνούς διαγωνισμού, άμεσα, με στόχο την αποκάλυψη, με ονόματα, διευθύνσεις και τηλέφωνα των πηγών ρύπανσης και των υπαίτιων ρυπαντών. Παράλληλα ζητάμε από τον ανάδοχο που θα επιλεγεί πρόταση συγκεκριμένων μέτρων και λύσεων για την πλήρη αποκατάσταση του προβλήματος. Να έρθουν ειδικοί με τεχνογνωσία, πιστοποιήσεις, ανεξαρτησία και εμπειρία σε ανάλογα θέματα για μας πουν πώς και με τι μέτρα και κινήσεις θαλυθεί το πρόβλημα δια παντός».

«Η κύρια πηγή ρύπανσης του Ασωπού έχει προσδιορισθεί και είναι γνωστή. Πρόκειται για συγκεκριμένο αγωγό ομβρίων που εκλύει σήμερα, κάθε μέρα, στον Ασωπό νερό επιβαρημένο με υπερβολική συγκέντρωση εξασθενούς χρωμίου (2.500 μικρογραμμάρια με όριο τα 50). Οι αγωγοί είναι βέβαια πολλοί και δεν έχουν χαρτογραφηθεί. Στις προθέσεις μας περιλαμβάνεται και η χαρτογράφησή τους, που είναι αναγκαίο εγχείρημα για τη δημιουργία του επιχειρηματικού πάρκου εξυγίανσης. Σε πρώτη φάση μελετάμε πρόταση για εγκατάσταση ειδικού εξοπλισμού, που μας έχει προταθεί,στην εκβολή του συγκεκριμένου αγωγού για τον δραστικό καθαρισμό και συγκράτηση μεγάλου ποσοστού της εκλυόμενης ρύπανσης, για τη βραχυπρόθεσμη ανακούφιση της συσσώρευσης των ρύπων στους αποδέκτες και τον υδροφόρο ορίζοντα. Προφανώς δεν αποτελεί μακροπρόθεσμη και οριστική λύση στο πρόβλημα, η οποία για να δοθεί πρέπει να εντοπίσουμε την εστία της ρύπανσης αλλά θα προσφέρει σημαντική ανακούφιση στην περιοχή. Απορώ πάντως πώς δεν έχει πάρει κάποιος μέχρι σήμερα σχετική πρωτοβουλία».

«Είμαστε στο στάδιο συγκέντρωσης των προδιαγραφών και των αποτελεσμάτων των εφαρμογών του συγκεκριμένου εξοπλισμού και θα έχουμε πλήρη στοιχεία σε σύντομο χρονικό διάστημα. Στόχος μας είναι να υιοθετήσουμε διεθνείς καλές πρακτικές. Δεν χρειάζεται να ανακαλύψουμε τον τροχό».

«Γνωρίζουμε την παλαιότερη απόφαση του ΣτΕ, τη λαμβάνουμε υπόψη στον σχεδιασμό μας και πιστεύουμε πως δεν θα κάνουμε τα ίδια λάθη με την μελέτη που ακύρωσε. Το ΣτΕ μας δίνει την κατεύθυνση για να κινηθούμε σύννομα. Μια διαφορά, για παράδειγμα, είναι πως εκείνη η μελέτη που ακύρωσε το ΣτΕ προέβλεπε ως αποδέκτη των επεξεργασμένων αποβλήτων τον Ασωπό ποταμό και δι’ αυτού τον νότιο Ευβοϊκό κόλπο».

«Η Κεντρική Μονάδα Επεξεργασίας Βιομηχανίας Αποβλήτων, όπως τουλάχιστον έχει συζητηθεί, είναι μία από τις λύσεις, «φαραωνικές» τις λέω εγώ, που προτάθηκαν κατά καιρούς ως λύση στο πρόβλημα, ακριβώς για να παραπέμψουν στις ελληνικές καλένδες λόγω του μεγάλου, απαγορευτικού, κόστους της, της ελλείψεως υποδομών και δικτύων κτλ. Ως έχει είναι πρόταση αποσπασματική, πρακτικά ανεφάρμοστη και δεν βλέπει το συνολικό πρόβλημα. Βεβαίως και θα λάβουμε υπόψη όλες τις προτάσεις και τις λύσεις που έχουν προταθεί. Θα καταλήξουμε όμως και θα εφαρμόσουμε τη δική μας, η οποία διαγράφεται στην υποβληθείσα από μας πρόταση και θα διαμορφωθεί στη διαβούλευση που θα ολοκληρωθεί στις 19 Οκτωβρίου.Η δική μας η πρότασηαποβλέπει στην επίλυση του παλαιού προβλήματος ολοκληρωμένα και συνεκτικά με την απορρύπανση της περιοχής από τους παλαιούς ρύπους και παράλληλα στη δημιουργία Βιομηχανικού Πάρκου Εξυγίανσης, που θα ενισχύσει την εξυγίανση, θα οργανώσει την υπάρχουσα βιομηχανική συγκέντρωση στο μεγαλύτερο μέρος της, θα δημιουργήσει τις αναγκαίες υποδομές και δίκτυα, μεταξύ των οποίων και ο βιολογικός καθαρισμός, θα συνδυάσει την εξυγίανση με την οργάνωση των υποδομών της περιοχής με στόχο να σταματήσει η περαιτέρω επιβάρυνση με επικίνδυνους ρύπους. Η πρότασή μας αυτή καθ’ εαυτή έχει κυρίως και παράλληλα αναπτυξιακή λογική, αφού από τη μία η δημιουργία του Πάρκου μπορεί να αποτελέσει επιχειρηματική δραστηριότητα που θα χρηματοδοτήσει τις υποδομές και από την άλλη θα ενθαρρύνει τους επενδυτές να εγκατασταθούν, να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους και να αναπτυχθούν περαιτέρω. Έτσι ευελπιστούμε ότι θα «καθαρίσει» η περιοχή και θα απενοχοποιηθεί και θα αναπτυχθεί η γεωργική παραγωγή της πολύ γόνιμης περιοχής αυτής που πλήττεται από το πρόβλημα και θα ενισχύσουμε την ανάπτυξη, που τόσο έχει ο τόπος μας σήμερα».

–Υπάρχει κάποια εκτίμηση για το χρονοδιάγραμμα και τα κονδύλια που θα απαιτηθούν, σε πρώτη φάση, για την αποκατάσταση της περιοχής; Από πού θα εξασφαλιστούν οι απαιτούμενοι οικονομικοί πόροι;

«Σε πρώτη φάση θα αντιμετωπίσουμε τις δαπάνες των απαιτούμενων διαγωνισμών, μελετών για το ΕΠΕ, των συμβούλων και των ελέγχων από δικούς μας και ευρωπαϊκούς πόρους. Θα αντιμετωπίσουμε επίσης και μπορούμε να καλύψουμε το Παρατηρητήριο Υγείας που θα εγκατασταθεί άμεσα. Αυτές οι δράσεις είναι κοστολογημένες και άμεσα υλοποιήσιμες. Ο φορέας που θα δημιουργηθεί με στόχο την οργάνωση ουσιαστικά μιας νέας βιομηχανικής πόλης θα καλύψει τα υπόλοιπα έξοδα για τις υποδομές και την απορρύπανση βασιζόμενες στη συμμετοχή των ιδιωτών και στην αξιοποίηση των ευκαιριών που παρέχει το νέο ΕΣΠΑ. Επίσης είμαστε σε επικοινωνία με την Κομισιόν για τη δημιουργία ενός κατάλληλου ειδικού χρηματοδοτικού εργαλείου, εφόσον χρειαστεί. Είναι σημαντικό πως οι εγκατεστημένοι επιχειρηματίες αντιμετωπίζουν θετικά την πρόταση μας. Όπως επίσης ότι έχουμε και τη ρητή δημόσια διαβεβαίωση του υπουργού κ. Τσιρώνη για τη συμμετοχή του κράτους στην προσπάθειά μας αυτή μέσω ειδικών προγραμμάτων και πιστώσεων».

–Υπάρχει κάποια εκτίμηση για το κόστος από την περιβαλλοντική ζημιά στα υπόγεια ύδατα του Ασωπού;

«Για να μπορέσουμε να εκτιμήσουμε με ασφάλεια το τελικό κόστος πρέπει να έχει προηγηθεί ο εντοπισμός της εστίας της ρύπανσης. Το βέβαιο είναι πως η ζημιά είναι δεδομένη, τεράστια και συνεχίζεται. Σε κάθε περίπτωση οδηγούμαστε από την ευρωπαϊκή αρχή ότι ο «ρυπαίνων πληρώνει». Φιλοδοξούμε πάντως να περιορίσουμε τη ζημιά στη θητεία μας. Τουλάχιστον θα προσπαθήσουμε επίμονα, οργανωμένα, συστηματικά».