Διατηρητέα ακόμη δέκα κτίρια στου Γουδή

Διατηρητέα χαρακτηρίζονται δέκα κτίρια τα οποία βρίσκονται στο Μητροπολιτικό Πάρκο Γουδή. Πρόκειται για κτίρια των αρχών του 20ού αιώνα, τα περισσότερα εκ των οποίων αποτελούσαν τμήμα των στρατώνων του Ιππικού.

Ειδικότερα, με απόφαση του υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, διατηρητέα χαρακτηρίζονται τα διώροφα κτίρια του Οδοντιατρείου Φρουράς Αθηνών και του Διοικητηρίου του Συντάγματος του Ιππικού, τα δύο κτίρια διοίκησης, οι τρεις στάβλοι Ιππικού, οι δύο στάβλοι και το λιθόστρωτο που τους περιβάλλει, η φυλακή των «έξι» και η λιθόκτιστη δεξαμενή ύδατος με φρέαρ, η οποία βρίσκεται δίπλα στο κτίριο της Υπηρεσίας Στρατιωτικών Αρχείων.

Η απόφαση του τέως αναπληρωτή υπουργού Περιβάλλοντος κ. Σταύρου Καλαφάτη, η οποία δημοσιεύθηκε την Πέμπτη στη Διαύγεια, έρχεται να συμπληρώσει δύο παλαιότερες αποφάσεις –η πρώτη του ΥΠΕΧΩΔΕ το 2000 και η δεύτερη του υπουργείου Πολιτισμού το 2002 –βάσει των οποίων είχαν κηρυχθεί διατηρητέα τα κτίρια τεσσάρων υποστέγων οχημάτων, το κτίριο του διοικητηρίου του πεδινού πυροβολικού και τα «τετράδυμα» κτίρια (Διοικητήριο, στρατιωτικό αρτοποιείο και ο υποσταθμός της ΔΕΗ), σε ένα από τα οποία στεγάζεται η Εθνική Γλυπτοθήκη.

Η ανέγερση των στρατιωτικών κτιρίων στο Γουδή συνδέεται άμεσα με το «στρατιωτικό ζήτημα» το οποίο ανέκυψε μετά τον πόλεμο του 1897 και την απαιτούμενη γενικότερη ανασύνταξη του στρατού ως προς την οργάνωση, την εκπαίδευση, τον οπλισμό, τον εφοδιασμό και τις εγκαταστάσεις.

Οι πληροφορίες για τη συγκεκριμένη περίοδο λείπουν, σύμφωνα με μελέτη που υλοποίησε το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, και όσες διατίθενται προέρχονται από δευτερογενείς πληγές.

Ωστόσο είναι σίγουρο ότι το 1909, κατά τη διάρκεια του κινήματος του Στρατιωτικού Συνδέσμου, υπήρχε στου Γουδή στρατώνας του Ιππικού με κεντρικό κτίριο το «Αρχηγείο». Μπροστά από αυτό βρισκόταν η πλατεία του Ιππικού Συντάγματος, στην οποία συγκεντρώθηκαν τα στρατιωτικά σώματα που έλαβαν μέρος στο κίνημα.

Σύμφωνα με τη μελέτη του ΕΜΠ, η πρώτη φάση ανέγερσης στρατιωτικών κτιρίων πρέπει να τοποθετηθεί μεταξύ του 1898 και του 1912.

Με την πρόσφατη απόφαση του ΥΠΕΚΑ, διατηρητέα χαρακτηρίζονται τα αρχικά κτίρια, καθώς και οι εναρμονιζόμενες με αυτά μεταγενέστερες προσθήκες, όχι όμως και τα πάσης φύσεως καθ’ ύψος ή κατ’ επέκταση υπάρχοντα προσκτίσματα, τα οποία αλλοιώνουν την εικόνα τους. Ο καθορισμός των προσκτισμάτων που αλλοιώνουν τα αρχικά κτίρια έγινε από το Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής.

Στα κτίρια αυτά απαγορεύεται πλέον κάθε αφαίρεση, αλλοίωση ή καταστροφή, τόσο των επί μέρους αρχιτεκτονικών, καλλιτεχνικών και διακοσμητικών στοιχείων τους όσο και των κτιρίων συνολικά, πλην των προσκτισμάτων ή των στοιχείων των κτιρίων για τα οποία το Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής έχει γνωμοδοτήσει για την αφαίρεσή τους.

Θα επιτρέπονται ωστόσο η επισκευή, ο εκσυγχρονισμός των εγκαταστάσεων, η ενίσχυση στον φέροντα οργανισμό, καθώς και επεμβάσεις για λόγους λειτουργικούς, εφόσον δεν αλλοιώνεται ο αρχιτεκτονικός χαρακτήρας τους και δεν θίγονται τα διατηρητέα στοιχεία τους.

Δεν επιτρέπεται η τοποθέτηση φωτεινών ή άλλων επιγραφών και διαφημίσεων παρά μόνο η τοποθέτηση πινακίδων μικρών διαστάσεων, στις οποίες θα αναγράφονται πληροφορίες για τη χρήση των χώρων. Για οποιαδήποτε επέμβαση στο εξωτερικό και εσωτερικό των κτιρίων, όπως και για την τοποθέτηση μικρών επιγραφών απαιτείται έγκριση του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής.

Οι αιτήσεις για προσθήκη στα χαρακτηριζόμενα διατηρητέα κτίρια θα πρέπει να αποστέλλονται από την Υπηρεσία Δόμησης στην αρμόδια υπηρεσία του ΥΠΕΚΑ, με γνώμη του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής για τον καθορισμό συμπληρωματικών ειδικών όρων και περιορισμών δόμησης, εφόσον δεν παραβλάπτονται τα χαρακτηριζόμενα διατηρητέα κτίρια και ο χώρος που τα περιβάλλει.

Το συγκρότημα στρατοπέδων στο Γουδή, δημιούργημα των τριών πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα, αποτέλεσε ως τη δεκαετία του 1980 το μεγαλύτερο στρατιωτικό συγκρότημα της πρωτεύουσας. Ηταν ένα σύστημα από έξι στρατόπεδα συνταγμάτων, στρατωνισμούς πυροβολικού, στάβλους ιππικού, όρχους οχημάτων, εργοστασιακές μονάδες και αποθήκες εξοπλισμού.

Ενα άλλο σημαντικό γεγονός το οποίο σημάδεψε τόσο τη νεότερη ιστορία όσο και τον συγκεκριμένο χώρο στου Γουδή και αναφέρεται στη μελέτη του ΕΜΠ ήταν η εκτέλεση το 1922 των «έξι» της Μικρασιατικής Καταστροφής. Εκεί επίσης εκτελέστηκε το 1953 ο Νίκος Μπελογιάννης, στέλεχος του, τότε εκτός νόμου, Κομμουνιστικού Κόμματος.

Δημοσιεύτηκε στο Helios Plus στις 3 Απριλίου 2014