Διεθνές επεισόδιο με επίκεντρο τις πρακτικές της Ελλάδας απέναντι στους παράνομους μετανάστες έχει δημιουργηθεί με αφορμή τον πνιγμό 12 ατόμων (όλα γυναίκες και μικρά παιδιά) έξω από το Φαρμακονήσι την περασμένη Δευτέρα. Διεθνείς οργανώσεις, εταίροι της Ελλάδας στην ΕΕ και ο ευρωπαϊκός Τύπος ζητούν από την Αθήνα να πραγματοποιήσει ανεξάρτητη έρευνα τόσο για τις συνθήκες του ναυαγίου στο Φαρμακονήσι όσο και για τις παράνομες επαναπροωθήσεις μεταναστών στην Τουρκία από τους έλληνες φύλακες των θαλασσίων κυρίως, αλλά και των χερσαίων συνόρων.
Η ανεξαρτησία των επιτροπών που πραγματοποιούν τις ένορκες εξετάσεις αποτελεί ένα πάγιο αίτημα ετών. Το ανέφερε στο «Βήμα» ο προηγούμενος Επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης, ο Σουηδός Τόμας Χάμαρμπεργκ, τον Ιανουάριο του 2009, μετά τα γεγονότα με τον Αλέξανδρο Γρηγορόπουλο. Το ανέφερε προχθές η «Deutsche Welle», καθώς και δεκάδες άλλες πηγές στο μεταξύ, με διάφορες αφορμές: δεν γίνεται αστυνομικοί να διερευνούν αστυνομικούς και λιμενικοί λιμενικούς.
Ενδεικτική είναι η απάντηση του υπουργού Ναυτιλίας Μιλτιάδη Βαρβιτσιώτη μετά την άτυπη σύνοδο υπουργών Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης προχθές στην Αθήνα: τι χρειάζεται η ανεξάρτητη επιτροπή από τη στιγμή που η ελληνική Δικαιοσύνη είναι ανεξάρτητη; Χρειάζεται, επιμένουν διάφορες πηγές –από τη γερμανική Αριστερά (Die Linke) μέχρι οργανώσεις όπως η Pro Asyl.
Ο νυν επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΣτΕ, Νιλς Μούιζνιεκς, καλεί την ελληνική κυβέρνηση να βάλει ένα τέλος στις παράνομες συλλογικές επαναπροωθήσεις και να διερευνήσει «αποτελεσματικά» όλες τις υποθέσεις. Το αυτό ζητούν η Διεθνής Αμνηστία, το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και ο ΟΗΕ.
Η Ελλάδα βρίσκεται μπλεγμένη. Διεθνείς οργανισμοί καταγγέλλουν ότι η ελληνική κυβέρνηση φροντίζει (ανεπισήμως) να κακοπερνούν οι μετανάστες σε όλα τα στάδια της επαφής τους με τις ελληνικές Αρχές, ώστε αυτό να λειτουργεί ως αποτρεπτικό για όσους σκέφτονται να έρθουν στη χώρα μας.
Τα ζητήματα που έχουν φουντώσει τις τελευταίες ημέρες είναι δύο. Πρώτον, τι ακριβώς συνέβη στο Φαρμακονήσι τη Δευτέρα και χάθηκαν τόσες ζωές μπροστά στα μάτια των λιμενικών. Και δεύτερον, η άτυπη επαναπροώθηση μεταναστών στην Τουρκία. Η Ελλάδα βρίσκεται ακόμη πιο μπλεγμένη επειδή πολλοί από εκείνους που προσπαθούν να μπουν παράνομα στη χώρα δεν είναι οικονομικοί μετανάστες, αλλά πρόσφυγες, π.χ. από τη Συρία.
Για το τι συνέβη στο Φαρμακονήσι, οι απόψεις διίστανται. Τελικά διατάχθηκε προχθές επείγουσα προκαταρκτική εξέταση από το Ναυτοδικείο Πειραιά. Προηγήθηκε, όμως, διεθνής κατακραυγή επειδή αρχικά ο κ. Βαρβιτσιώτης δεν έβλεπε την ανάγκη για ΕΔΕ και αντ’ αυτής εντόπιζε ξένους δακτύλους και πολιτικές σκοπιμότητες.
«Το Βήμα» είχε αποκαλύψει την 1η Δεκεμβρίου τις προσαρμοσμένες στα νέα δεδομένα πρακτικές των δουλεμπόρων και το ιδιότυπο κρυφτό που παίζεται στα ελληνικά σύνορα: τα κυκλώματα, που χρεώνουν με το κεφάλι το πέρασμα στην Ελλάδα, εισπράττουν τα χρήματά τους μόνο αν αυτό στεφθεί με επιτυχία. Από πολλές συνεντεύξεις που έχει πραγματοποιήσει η υπογράφουσα με «φρέσκους» μετανάστες προκύπτει ότι κατά μέσο όρο επιχειρούν να περάσουν πέντε φορές για να πετύχει η μία. Τις υπόλοιπες επαναπροωθούνται ατύπως στην Τουρκία καθώς η φύλαξη των ελληνικών συνόρων έχει βελτιωθεί χάρη στο τείχος του Εβρου και στις περιπολίες της Frontex στο Αιγαίο. Αν είναι ιδιαιτέρως άτυχοι, πέφτουν θύματα κλοπής των μετρητών και των κινητών τους κατά τη διάρκεια της επαναπροώθησης.
Το ιδιότυπο κρυφτό συνεχίζεται και στα σύνορα προς Δυτική Ευρώπη. Οι παράνομοι μετανάστες επιχειρούν να περάσουν, συχνότατα μέσω του «Ελ. Βενιζέλος» με πλαστά διαβατήρια, εντοπίζονται στον έλεγχο και αφήνονται επί τόπου ελεύθεροι –για να προσπαθήσουν ξανά την επομένη, καθώς και σε αυτή την περίπτωση πληρώνουν τον πλαστογράφο μόνο αν στεφθεί με επιτυχία η έξοδός τους από την Ελλάδα.
Τελευταίως συζητείται μεταξύ Τουρκίας και Βρυξελλών να ενεργοποιηθεί συμφωνία επανεισδοχής στην Τουρκία των μεταναστών που εισέρχονται παράνομα στην Ευρώπη. Επί χρόνια η Αγκυρα ήταν αρνητική, αλλά λέγεται ότι θα πειστεί με ανταλλάγματα. «Η συμφωνία επανεισδοχής θα μπορούσε να λειτουργήσει αν προσέξουμε ποιους στέλνουμε πίσω και σε τι συνθήκες» είπε στο «Βήμα» ο Γιώργος Τσαρμπόπουλος, επικεφαλής του ελληνικού γραφείου της Υπατης Αρμοστίας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.

Μαρτυρία
Είδα το μωρό μου να πνίγεται και να με κοιτά
«Ηταν η χειρότερη εικόνα της ζωής μου. Είδα το μωρό μου να πνίγεται και να με κοιτά. Με κοίταζε μέχρι που εξαφανίστηκε στο νερό» μας λέει κλαίγοντας ένας από τους αφγανούς διασωθέντες από το ναυάγιο στο Φαρμακονήσι. Συναντήσαμε τον 39χρονο Εσανουλά Σαφί στα γραφεία του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες στα Εξάρχεια την Πέμπτη, λίγες ώρες μετά την άφιξη στον Πειραιά των 15 επιζώντων από το ναυάγιο. Ο Σαφί έχασε τέσσερα παιδιά –δύο γιους, 11 και 1,5 ετών, και δύο κόρες, 8 και 9 ετών –και την 38χρονη δασκάλα σύζυγό του στο ναυάγιο.

«Εκατό μέτρα προτού φθάσουμε στις ελληνικές ακτές έσβησε η μηχανή. Εκείνη την ώρα ήρθε το Λιμενικό» μας λέει ο Σαφί. «Χαρήκαμε ότι θα μας σώσει γιατί είχαμε μικρά παιδιά και φοβόμασταν μην παγώσουν. Η βάρκα είχε μια καμπίνα στην οποία είχαν στριμωχτεί οι γυναίκες και τα μικρότερα παιδιά. Οι λιμενικοί πυροβόλησαν στον αέρα και μας συμπεριφέρθηκαν σαν να ήμασταν ζώα. Πέταξαν ένα σκοινί και έδεσαν τη βάρκα μας στο σκάφος τους».
Ο Σαφί δέχθηκε να μιλήσει στο «Βήμα» για να δώσει την εκδοχή των μεταναστών για τα γεγονότα η οποία έρχεται σε αντίθεση με την επίσημη εκδοχή του Λιμενικού Σώματος αλλά και με τις αρχικές καταθέσεις που έδωσαν οι διασωθέντες στη Λέρο. Η κυριότερη διαφορά της εκδοχής του Σαφί με εκείνες των καταθέσεων είναι η συμπεριφορά των ανδρών του Λιμενικού: ο Σαφί την περιγράφει ως απαράδεκτη, οι καταθέσεις στη Λέρο όχι.

«Το σκάφος του Λιμενικού πήγαινε ζιγκ ζαγκ με μεγάλη ταχύτητα» συνεχίζει ο Σαφί. «Κάποια στιγμή άρχισε να αποκολλάται το ρέλι της βάρκας όπου ήταν δεμένο το σκοινί και να μπάζει νερά. Οι δυο λιμενικοί που ήταν στη βάρκα μας φώναξαν στο σκάφος να σταματήσει και επέστρεψαν σε αυτό. Εμείς αναθαρρήσαμε ότι θα μας πάρουν κι εμάς στο σκάφος. Μας πέταξαν όμως ένα σκοινί, μας είπαν να το δέσουμε σε άλλο σημείο για να συνεχίσουν να μας ρυμουλκούν. Η συνεννόηση έγινε με τον μοναδικό από εμάς που μιλάει αγγλικά».
Το Λιμενικό υποστηρίζει σε ανακοίνωσή του ότι η μετεπιβίβαση των μεταναστών «στην ανοιχτή θάλασσα επί του πλωτού καταδιωκτικού σκάφους του Λιμενικού Σώματος ήταν επισφαλής».

«Ξανάρχισαν να μας ρυμουλκούν με διπλάσια ταχύτητα και η βάρκα έμπαζε ακόμη περισσότερα νερά» συνεχίζει ο Σαφί. «Είπαμε στις δυο γυναίκες που κρατούσαν μωρά να βγουν να τα δείξουν στους λιμενικούς μπας και μας λυπηθούν. «Please help me» φωνάζαμε. Το σκάφος του Λιμενικού σταμάτησε απότομα και μπήκε η άκρη της βάρκας στη θάλασσα. Δυο άτομα έπεσαν στο νερό. Η βάρκα μπατάρισε και άρχισε να βουλιάζει. Οι λιμενικοί έκοψαν το σκοινί».
Οι γυναίκες και τα μικρά παιδιά που ήταν στην καμπίνα παγιδεύτηκαν. «Οποιος από εμάς πιανόταν για να ανεβεί στο σκάφος του Λιμενικού τον κλωτσούσαν. Ενας Σύρος προσπάθησε να σώσει μια γυναίκα πετώντας της ένα ξύλο για να πιαστεί και ο λιμενικός δεν τον άφησε. Εγώ πήγα να πάρω ένα σωσίβιο να το πετάξω στη γυναίκα μου και ένας λιμενικός με σημάδεψε με το όπλο. Εν τω μεταξύ, μέσα σε δυο-τρία λεπτά η βάρκα βούλιαξε».
Ο Σαφί υποστηρίζει ότι μόλις έφθασαν στη Λέρο, οι λιμενικοί τους φοβέρισαν: «Αν μας δημιουργήσετε πρόβλημα, εμείς θα σας δημιουργήσουμε περισσότερα».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ