Τώρα που ο πρωθυπουργός κ. Αντ. Σαμαράς καθιέρωσε ένα απλό πρωινό πέρασμα από τη Διεθνή Eκθεση Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ) με μια σύντομη ομιλία προς τις παραγωγικές τάξεις, ίσως πολλοί να μην ενθυμούνται παλαιότερες δόξες επίδειξης, χλιδής και πλουτισμού (με κρατικά χρήματα) που περνούσε τέτοιες μέρες λόγω της ΔΕΘ η Θεσσαλονίκη. Iσως να μην ενθυμούνται ότι τέτοιες μέρες ανέβαιναν στη Θεσσαλονίκη μαζί με τα μέλη της κυβέρνησης ολόκληρα μπουλούκια κρατικών υπαλλήλων και παρατρεχάμενων, ακόμη και στρατιωτικών, και μαζί μ’ αυτούς μπουλούκια καλλιτεχνών που θα φρόντιζαν για τη βραδινή διασκέδαση των πολιτικών. Ισως, τέλος, οι περισσότεροι να μη γνώριζαν ότι κάθε χρόνο και για πολλά χρόνια επιστρατεύονταν ειδικά για τη ΔΕΘ δύο μεταγωγικά C-130 της Πολεμικής Αεροπορίας για να μεταφέρουν οι πολιτικοί τις υπουργικές λιμουζίνες τους, τους οδηγούς τους και τους φρουρούς τους. Ή ακόμη τα εμπιστευτικά τηλεφωνήματα υπουργών προς τη ρεσεψιόν του «Μακεδονία Παλάς» για… δίκλινα δωμάτια. Ή τα πάρτι χλιδής με πρωταγωνιστές υπουργούς και βουλευτίνες.

Στα 78 χρόνια λειτουργίας της ΔΕΘ ορισμένοι είχαν τη φιλοδοξία να την καταστήσουν οικονομικό πόλο στα Βαλκάνια, αλλά με τα τόσα που ακολούθησαν κατάφεραν να την καταντήσουν μια περιφερειακή εκδήλωση, στην οποία εδίδοντο πολλές υποσχέσεις (χωρίς οι περισσότερες να τηρηθούν) και να την καταστήσουν μια αρένα μόνιμων διαδηλώσεων, επεισοδίων και διεκδίκησης αιτημάτων (που ποτέ δεν ικανοποιούνται).

Και έρχεται σήμερα ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης κ. Ι. Μπουτάρης να ζητεί την απαγόρευση των διαδηλώσεων, να καλεί τον Πρωθυπουργό να μην έρχεται για λίγη ώρα στη συμπρωτεύουσα «σαν κλέφτης» και να απαιτεί ο χώρος της Εκθεσης μαζί με αυτόν της προβλήτας του λιμανιού να μετατραπεί σε… αεροδρόμιο του Ελληνικού, με πολιτιστικά και συνεδριακά κέντρα, πράσινο και εμπορικά καταστήματα.

«Κάθε Ελλην έχει ιστορικό καθήκον να επισκεφθεί την 1η ΔΕΘ που εμπνέει αληθινά αίσθημα εθνικής υπερηφάνειας» έλεγε η πρώτη διαφήμιση της ΔΕΘ που δημοσιεύθηκε το 1926 σε όλες τις εφημερίδες. Αυτή η «εθνική υπερηφάνεια» έφυγε με τον χρόνο από την Εκθεση και εγκαταστάθηκε στα μέσα της δεκαετίας του ’80 στα «πολιτιστικά κέντρα» (όπως τα είχε ονομάσει ο αείμνηστος Ευάγγελος Γιαννόπουλος) με τον λουλουδοπόλεμο, τις σαμπάνιες και το ουίσκι, καθώς και τα πεντοχίλιαρα που έκαιγαν σε γαβάθες οι πολιτικοί (συνοδευόμενοι ενίοτε και από αιθέριες υπάρξεις) στα πόδια των καλλιτεχνών, δηλαδή του Στράτου Διονυσίου, του Στ. Γονίδη, του Β. Καρρά, της Ρίτας Σακελλαρίου, της Λίτσας Διαμάντη, της Κατερίνας Στανίση και τελευταίως, προ της κρίσης, του Αντ. Ρέμου.
Από την πρώτη ημέρα της λειτουργίας της είναι αλήθεια ότι η Εκθεση γέμισε με κόσμο. Εμοιαζε με εμποροπανήγυρη. Ηταν βεβαίως και η προσφορά της Nestle που μοίραζε στους μικρούς επισκέπτες της Εκθεσης δωρεάν γάλα. Ηταν επίσης και μια φαρμακευτική εκ Θεσσαλονίκης εταιρεία που παρουσίαζε τη «θεραπεία συφίλιδος με το ελληνικό βισμούθιο». Ηταν όντως μια ανέμελη εποχή, κατά την οποία προσφερόταν δωρεάν παγωμένη μπίρα, που μπορούσε ακόμη ο επισκέπτης να ακούσει και ραδιόφωνο, αφού εκείνο τον χρόνο ξεκινά η λειτουργία του Ραδιοσταθμού Θεσσαλονίκης.
Η αίγλη της ΔΕΘ μόλις άρχιζε. Ακόμη και το Αγιον Ορος στα επόμενα χρόνια λειτουργίας της εμφανίστηκε με περίπτερο στο οποίο πωλούσε αγιογραφίες, λάδια, μπαχαρικά και βότανα (ως παυσίπονα), ενώ στην είσοδο του περιπτέρου «Αχαΐα» οι επισκέπτες μαγνητίζονταν από μια φρουρά φουστανελοφόρων.
Αυτήν ακριβώς την αίγλη πολλοί εζήλωσαν και ορισμένοι επεχείρησαν να την εκμεταλλευθούν. Το 1927 ανακοινωθέν του Γ’ Σώματος Στρατού ανέφερε ότι η Θεσσαλονίκη διέτρεξε μεγάλο κίνδυνο όταν έγιναν γνωστά σχέδια κομιτατζήδων που σχεδίαζαν να χτυπήσουν την κατάμεστη ΔΕΘ, σερβικά ιδρύματα, το Κυβερνείο και άλλους στόχους. Τον επόμενο χρόνο ο δάγκειος πυρετός θερίζει την Ελλάδα και η διοίκηση της Εκθεσης επιβάλλει μειωμένο εισιτήριο. Τον επόμενο χρόνο για πρώτη φορά επισκέπτεται την Εκθεση πρωθυπουργός. Ηταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο οποίος επίσης έκανε ένα πέρασμα, όπως ο σημερινός πρωθυπουργός, κάνοντας στάση στη Θεσσαλονίκη προερχόμενος από το Βελιγράδι.
Με την επίσκεψη όμως και του πρωθυπουργού η ΔΕΘ απογειώνεται. Ακόμη και η Elizabeth Arden έδειξε ενδιαφέρον και έστειλε για πρώτη φορά τα καλλυντικά της στην Ελλάδα. Ακόμη και η Dodge ενθουσιάστηκε και έστειλε ένα εξακύλινδρο αυτοκίνητό της στην Εκθεση. Αλλά και οι ναζιστές έδειξαν ενδιαφέρον. Η σβάστικα ξαφνικά άρχισε να κυματίζει στη ΔΕΘ. Ο τότε πρόξενος του Χίτλερ διοργανώνει δεξιώσεις, προπαγανδίζοντας την καθαρότητα της αρίας φυλής.
Ηταν όντως εντυπωσιακά τα εκθέματα που ακολούθησαν μετά τον πόλεμο. Οι Αμερικανοί παρουσιάζουν κλειστό κύκλωμα τηλεόρασης, ψήνουν κοτόπουλα με ηλιακή ενέργεια, οι Κινέζοι εκτοξεύουν κροτίδες (όταν επισκέφθηκε την Εκθεση για πρώτη φορά ο τότε πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής). Ακόμη και ο τότε αντιπρόεδρος των ΗΠΑ (και μετέπειτα πρόεδρος) Λίντον Τζόνσον επισκέπτεται την Εκθεση, την ώρα που στη Θεσσαλονίκη γεννιέται ο πρώτος… φραπέ στην Ιστορία.
Ολα αυτά τα αθώα και τα ευχάριστα ξαφνικά σταμάτησαν το 1958, όταν δειλά αλλά σταθερά αρχίζει η νυχτερινή επιδρομή στα μπουζούκια, στη διάρκεια της ΔΕΘ. Τότε οι επιλογές που είχαν οι πολιτικοί ήταν πολλές, όπως Τσιτσάνης, Μαρινέλλα (στη «Χαβάη») μαζί με τον Καζαντζίδη και τον Μαρούδα. Εγινε από τότε παράδοση. Μπουζούκια και πολιτικοί πήγαιναν μαζί στη Θεσσαλονίκη. Ηταν ταυτόσημες έννοιες… Αργότερα, πολύ αργότερα προστέθηκαν και οι διαδηλώσεις και τα επεισόδια.
Η προετοιμασία για την επιδρομή στα λεγόμενα «πολιτιστικά κέντρα» άρχιζε από τον Ιούνιο. Από τότε έκλειναν τους καλλιτέχνες τα «μαγαζιά», από τότε οι πολιτικοί φρόντιζαν να κλείσουν δωμάτια για το «Μακεδονία Παλάς». Και μη νομίζετε ότι ήταν εύκολο να κλείσει κάποιος πολιτικός ταυτόχρονα και δωμάτιο και πρώτο τραπέζι πίστα στα μπουζούκια. Δεν ήταν λίγοι αυτοί που χρησιμοποιούσαν την ιδιότητά τους, ακόμη και τις κομματικές οργανώσεις στη συμπρωτεύουσα. Με το που τέλειωνε (γύρω στις 10 το βράδυ) η ομιλία του πρωθυπουργού προς τις παραγωγικές τάξεις, έβλεπες τους πολιτικούς (ενίοτε παρέα και με δημοσιογράφους) να τραβούν, ο ένας στο «πολιτιστικό κέντρο» κοντά στο αεροδρόμιο, ο άλλος στην περιοχή Φιξ, άλλος στον «Μύλο» και σε άλλα κέντρα όπου τραγουδούσαν οι «φίρμες». Και εκεί τα έσπαγαν μέχρι πρωίας.
Ηταν τότε που ο πολιτικός καθωσπρεπισμός των υπουργών (και των δύο παρατάξεων) επέβαλλε να πάνε το μεσημέρι του Σαββάτου στα ουζάδικα στη Μοδιάνο (και συγκεκριμένα στην ταβέρνα «Βομβίδια»), το βράδυ στο Βελλίδειο για την ομιλία του πρωθυπουργού και εν συνεχεία μπουζούκια για το «after». Αυτό το «after» ήταν μέχρι πρωίας και το μεσημέρι της Δευτέρας στην ταβέρνα «Ρέμβη», όπου παραδοσιακά παραχωρούσε ο εκάστοτε πρωθυπουργός συνέντευξη Τύπου, παρατηρούσε κανείς τους παρατρεχάμενους να είναι νυσταγμένοι και να παραμένουν με μεγάλη προσπάθεια ξύπνιοι μήπως και τους πετύχει στον… ύπνο κανένα τηλεοπτικό πλάνο.
Ηταν η «Ρέμβη» ιστορική για τον Ανδρέα Παπανδρέου. Εκεί χαρακτήρισε τον κ. Κωνσταντίνο Μητσοτάκη «Εφιάλτη» μόλις ο σημερινός Επίτιμος εξελέγη πρόεδρος της ΝΔ, εκεί είπε ο Ανδρέας την περίφημη φράση «υπάρχει φως στην άκρη του… τουνέλου», εκεί εξήγγειλε σύνταξη για την εθνική αντίσταση, την υποθαλάσσια ζεύξη στη Θεσσαλονίκη, από το βήμα τη «Ρέμβης» προανήγγειλε αυξήσεις σε μισθούς, συντάξεις και επιδόματα.
Η πρώτη πρόβα των πολιτικών για διασκέδαση γινόταν συνήθως σε ουζοταβέρνες. Στη «Μοδιάνο», για παράδειγμα, που ήταν στέκι του Γιώργου Κατσιφάρα, του τότε «κολλητού του» Αντώνη Δροσογιάννη (όταν ήταν υπουργός Δημοσίας Τάξεως), αλλά και πολλών νεοδημοκρατών, όπως του κ. Κώστα Καραμανλή (όταν ήταν βουλευτής), του κ. Παναγιώτη Ψωμιάδη και πολλών άλλων. Μια φορά μάλιστα η ταβέρνα αυτή έγινε και πρώτη είδηση στα παραπολιτικά των εφημερίδων όταν την είχε επισκεφθεί ο Αντώνης Δροσογιάννης. Την προηγούμενη ημέρα είπε την περίφημη φράση του «ακουμπάμε τη 17Ν». Κανένας από τους θαμώνες δεν τον χαιρέτησε, απλώς σηκώθηκαν, πήγαν κοντά του και τον ακούμπησαν στον… ώμο με το δάχτυλό τους.
Αυτός που τίμησε τα «πολιτιστικά κέντρα» στη Θεσσαλονίκη ήταν ο Ευάγγελος Γιαννόπουλος. Ούτε καν τον ένοιαζε αν υπήρχαν κάμερες ή φωτογράφοι στα μπουζούκια. Προτιμούσε τα μπουζούκια που βρίσκονταν στην περιοχή του Αεροδρομίου και λέγεται ότι είχε έναν φίλο, δικαστικό υπάλληλο, που του εξασφάλιζε πάντοτε πρώτο τραπέζι. Αυτός καλούσε και τους φωτογράφους. Αλλο στέκι ήταν ο «Μύλος», όπου υπήρχε περισσότερη ησυχία για σοβαρές συζητήσεις. Δεν είναι λίγοι που είδαν τότε να περνά από εκεί ο Γιάννος Παπαντωνίου, ο Κώστας Λαλιώτης αλλά και ο Κώστας Καραμανλής, παρέα με νεοδημοκράτες. Ολη η Θεσσαλονίκη ήθελε έστω και μία βραδιά κατά τη διάρκεια των εγκαινίων να βρεθεί στον «Μύλο». Μπορούσαν να συναντήσουν εκεί τους πάντες, και μάλιστα σε στιγμές χαλάρωσης.
Οταν άνοιξε το «Μινουί» στην οδό Δαγκλή, όπου τραγουδούσε ρεμπέτικα η ρεμπέτισσα Λιλή (όλοι με αυτό το όνομα τη γνώριζαν) ενώ στο μπουζούκι ήταν ο Σωκράτης και στον μπαγλαμά ο Καμπουρέλης, ένα μεγάλο μέρος της πολιτικής διασκέδασης πήγε εκεί. Ανάμεσά τους βεβαίως και ο κ. Τσοχατζόπουλος (τον φώναζαν μάλιστα «θεσσαλονικάρχη»). Χωρίς όμως να εγκαταλειφθούν τα παραδοσιακά μαγαζιά με τις φίρμες.

«Πολιτιστικά κέντρα»
Ξεφάντωμα και δουλειές στα νυχτερινά μαγαζιά
Ηταν η ΔΕΘ το βήμα και για πολιτική ανάδειξη. Ποιος, αλήθεια, θα ξεχάσει τους τότε αντιπροέδρους της κυβέρνησης (όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου βρισκόταν στο Χέρφιλντ) Μένιο Κουτσόγιωργα και κ. Γιάννη Χαραλαμπόπουλο που διαγκωνίζονταν ποιος θα εγκαινιάσει την Εκθεση, ποιος θα κάνει την ομιλία στις παραγωγικές τάξεις, ποιος θα δώσει τη συνέντευξη στη «Ρέμβη»… Ολα αυτά γίνονταν με αυστηρές δήθεν εντολές των «επιλοχιών» των κομμάτων για απαγόρευση εμφανίσεων στα νυχτερινά κέντρα κτλ. Αυτοί όμως που εξέδιδαν τέτοιες απαγορεύσεις ήταν οι πρώτοι που ξενυχτούσαν στα μπουζούκια. Αλλωστε το βράδυ, όταν ακόμη μιλούσε ο πρωθυπουργός, ορισμένοι πολιτικοί (και από το ΠαΣοΚ και από τη ΝΔ) ωσάν να ήταν συνεννοημένοι μεταξύ τους φαίνονταν ότι ανυπομονούσαν να έρθει η ώρα για να «εκδράμουν» στα νυχτερινά κέντρα. Το τραγούδι του Γιάννη Ντουνιά, σε μουσική Γιώργου Ζαμπέτα, «νύχτα με το που έρχεσαι φέρνεις μαζί σου πειρασμούς, σέρνεις μαζί σου πόθους», το άκουγε κανείς από στόμα σε στόμα. Η απογείωση της διασκέδασης, που γινόταν πλέον χωρίς φραγμούς για τους πολιτικούς, ήρθε το 2004. Νέα μαγαζιά άνοιξαν και προσείλκυαν πολιτικούς, όπως το «Shark», η νυχτερινή ζωή του οποίου ήταν γεμάτη ένταση. Δεν ήταν λίγες οι φορές που εκεί συναντούσες την κυρία Εύα Καϊλή με την αδελφή της, υπουργούς, όπως ο κ. Ακης Τσοχατζόπουλος, βουλευτές των δύο (τότε) μεγάλων κομμάτων, όπως οι κκ. Μιχάλης Λιάπης, Γιώργος Βουλγαράκης, η κυρία Ελενα Ράπτη, επιχειρηματίες, διοικητές τραπεζών και πολλούς άλλους.
Ολα αυτά όμως σταμάτησαν μετά το τραγικό γεγονός της πτώσης του Σινούκ που μετέφερε τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας. Ο κ. Κώστας Καραμανλής είχε δώσει αυστηρή εντολή να αποφύγουν τα «πολιτιστικά κέντρα», ωστόσο παρά την εντολή αυτή ορισμένοι κατάφεραν να πάνε (παρέα μάλιστα με επιχειρηματίες). Σημάδια διαπλοκής και διασπάθισης δημοσίου χρήματος ήταν εμφανέστατα τις ημέρες των εγκαινίων της ΔΕΘ, αφού πολλές «δουλειές» κλείνονταν εκείνο το τριήμερο.
Σήμερα, με την οικονομική κρίση, η ΔΕΘ έγινε πεδίο αντιπαράθεσης της κυβέρνησης με την αντιπολίτευση. Δεν είναι άλλωστε μυστικό η σημασία που της αποδίδει ο κ. Αλ. Τσίπρας. Εμφανίζεται συνήθως στη Θεσσαλονίκη τη μία φορά ως διαδηλωτής και την άλλη ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ως υποψήφιος πρωθυπουργός.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ