Αποτελούν μέρος της ορθής λειτουργίας των σχολείων καθώς επιτηρούν τις κτιριακές εγκαταστάσεις αλλά και τους γύρω κοινόχρηστους υπαίθριους χώρους. Οι σχολικοί φύλακες, στην πλειονότητά τους γυναίκες, έχουν παρουσία στα γυμνάσια και στα λύκεια 145 δήμων της επικράτειας από το 2001. Από τότε, άνεργοι οι πρώτοι δικαιούχοι του προγράμματος, έχουν απομείνει περίπου 2.200 εργαζόμενοι, οι οποίοι παίρνουν αμέσως θέση στις δεξαμενές της κινητικότητας, με ανοιχτό το παράθυρο της ανεργίας (απ’ όπου ξεκίνησαν δηλαδή).
Όταν αυξάνονταν οι φθορές στις σχολικές εγκαταστάσεις, μέσω της διαδικασίας επιλογής του ΑΣΕΠ άρχισαν να επιλέγονται οι φύλακες στο πλαίσιο του προγράμματος «Απόκτησης εργασιακής εμπειρίας ανέργων στη φύλαξη σχολικών κτιρίων», πρόγραμμα το οποίο υλοποιήθηκε έπειτα από συνεργασία των 145 δήμων και κοινοτήτων της επικράτειας και των υπουργείων Εσωτερικών, Παιδείας, Εργασίας, Δημόσιας Τάξης, τον ΟΑΕΔ και την ΚΕΔΕ.
«Εμείς κάναμε τις αιτήσεις μας κανονικά μέσω ΑΣΕΠ για τις θέσεις των φυλάκων σχολικών κτιρίων. Στην αρχή θα μας εκπαίδευαν για έναν μήνα και στη συνέχεια θα εργαζόμασταν με συμβάσεις για 13 μήνες εργασίας» αναφέρει στο «Βήμα» η κυρία Σταματία Τσουμέα, πρόεδρος του Πανελλήνιου Συλλόγου Φυλάκων σχολικών κτιρίων και φύλακας η ίδια στο 4ο Γυμνάσιο – Λύκειο Ζωγράφου. «Μείναμε όμως για πέντε χρόνια στο στάδιο της εκπαίδευσης απλήρωτοι και ανασφάλιστοι, δουλεύοντας κανονικά στα σχολεία, χωρίς να μας εκπαιδεύει κανείς. Στην ουσία η εκπαίδευσή μας ήταν μια ενημέρωση για τα καθήκοντά μας και την εξοικείωσή μας με τον χώρο» συμπληρώνει.
«Όταν κάναμε τις αιτήσεις για τις συγκεκριμένες θέσεις, ήμασταν όλοι μας άνεργοι που θέλαμε μια δουλειά για να ζήσουμε. Άλλωστε η επιλογή των αρχικά ασκούμενων φυλάκων έγινε μέσα από τις λίστες ανεργίας ανεξάρτητα από την προϋπηρεσία μας» τονίζει η κυρία Τσουμέα.
Το διάταγμα Παυλόπουλου
Το 2004 και έπειτα από υποδείξεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης οι εργαζόμενοι εντάχθηκαν στο προεδρικό διάταγμα 164, επί υπουργίας του κ. Προκόπη Παυλόπουλου. Παράλληλα και με τις διατάξεις του νόμου 3320/2005, όσοι από τους μέχρι τότε 3.000 σχολικούς φύλακες κρίθηκαν από το ΑΣΕΠ ότι πληρούσαν τις προϋποθέσεις υπαγωγής τους στις ρυθμίσεις του προεδρικού διατάγματος 164/2004, κατατάχθηκαν σε θέσεις ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου, ειδικότητας ΔΕ Σχολικών Φυλάκων, στους φορείς στους οποίους απασχολούνταν κατά τη διάρκεια του προγράμματος «Απόκτησης Εργασιακής Εμπειρίας ανέργων στη φύλαξη σχολικών κτιρίων». Από τον Μάρτιο του 2006 έως και τον Φεβρουάριο του 2007 είχαν προσληφθεί σταδιακά 2.753 άνεργοι ως σχολικοί φύλακες.
Ίσως για κάποιους ο ρόλος του σχολικού φύλακα να είναι ανούσιος και να πρέπει να απολυθούν αυτοί οι 2.200 εργαζόμενοι, για τη σχολική κοινότητα όμως η παρουσία τους είχε ρόλο. Χαρακτηριστικά, όπως αναφέρουν οι φύλακες, πριν από την τοποθέτησή τους η κατάσταση μέσα και έξω από το σχολικό προαύλιο ήταν δραματική. Ειδικά σε λύκεια της πρωτεύουσας γινόταν ακόμα και διακίνηση ουσιών, κατάσταση την οποία δεν μπορούσαν να διαχειριστούν οι εκπαιδευτικοί. «Έχουμε να προστατεύσουμε τον ακριβό τεχνολογικό εξοπλισμό από κλοπές και βανδαλισμούς αλλά και τους ίδιους τους μαθητές και καθηγητές από εξωσχολικούς, οι οποίοι κυκλοφορούν εντός και εκτός των σχολείων» αναφέρουν χαρακτηριστικά. Ωστόσο από το γεγονός ότι οι περισσότεροι φύλακες ήταν γυναίκες καταλαβαίνει κανείς ότι δεν μπορούσαν να υπάρξει άμεση «απάντηση» στα τυχόν απρόοπτα επικίνδυνα τεκεταινόμενα.
Οι φύλακες εργάζονται με βάρδιες οκτάωρες έχοντας την ευθύνη για τα κτίρια. «Μπορεί να νομίζει ο κόσμος ότι απλώς πηγαίνουμε το πρωί ανοίγουμε τις τάξεις και έπειτα καθόμαστε» σχολιάζει η κυρία Τσουμέα. «Μας αδικούν όμως, όπως και αρκετοί δήμαρχοι, αναφορικά με τον τρόπο πρόσληψής μας. Φροντίζουμε καθημερινά για την εύρυθμη λειτουργία του σχολείου και την προστασία των μαθητών. Εμείς κερδίσαμε την δουλειά μας με την αξία μας χωρίς πολιτικό μέσο».
Τα καθήκοντα
Ως προσωπικό των ΟΤΑ πρώτου βαθμού, οι φύλακες σχολικών κτιρίων υποχρεούνται στην άσκηση των καθηκόντων τους όπως αυτά υπαγορεύονται στο υφιστάμενο καθηκοντολόγιο και καθορίζονται από τις διατάξεις του άρθρου 35, σε συνδυασμό με τις όμοιες του άρθρου 171 του νέου Κώδικα Κατάστασης Δημοτικών και Κοινοτικών Υπαλλήλων (Ν. 3584 ΦΕΚ143/Α’/28.6.2007). Σύμφωνα λοιπόν με το υφιστάμενο καθηκοντολόγιο, ο ρόλος του φύλακα σχολικού κτιρίου είναι «η επιτήρηση, η διαπίστωση και η μέριμνα για τη διατήρηση της καλής κατάστασης του σχολικού κτιρίου και των γύρω υπαίθριων κοινόχρηστων χώρων του από φθορές που μπορεί να προκύψουν από εξωσχολικά και μη εξωσχολικά άτομα, με στόχο τη διασφάλιση των κατάλληλων συνθηκών για την ομαλή λειτουργία του σχολείου».
Σήμερα, οι εναπομείναντες 2.000-2.200 σχολικοί φύλακες, οι οποίοι αμείβονται με 700 και 800 ευρώ τον μήνα, βρίσκονται εγκλωβισμένοι σε μια δυσοίωνη κατάσταση γεμάτη ανασφάλεια για το μέλλον. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η κυρία Τσουμέα, οι σχολικοί φύλακες είναι διατεθειμένοι να συνεχίσουν τις κινητοποιήσεις τους και να παραμείνουν έως ότου τους το επιτρέψουν οι δυνάμεις τους διεκδικώντας το δικαίωμα τους στην εργασία. «Είμαστε όλοι ταλαιπωρημένοι αλλά δεν σταματάμε τον αγώνα. Προσληφθήκαμε αξιοκρατικά και αυτό πληρώνουμε» καταλήγει.