Νέοι ορίζοντες στη θεραπεία του καρκίνου

«Η Ελλάδα γίνεται ο διεθνής συντονιστής ενός μεγάλου ερευνητικού προγράμματος, μια επιτυχία που κάνει πραγματικότητα ένα όραμα ετών και η οποία έρχεται ως αναγνώριση διαχρονικά της πρωτοποριακής συμμετοχής μας σε πλήθος ευρωπαϊκών, ευρωιαπωνικών, ευρωαμερικανικών, ακόμα και αμιγώς αμερικανικών ερευνητικών προγραμμάτων» ανέφερε στο «Βήμα» ο επιστημονικός συντονιστής του ερευνητικού προγράμματος CHIC δρ Γεώργιος Σταματάκος, Διευθυντής Ερευνών και επικεφαλής της Ομάδας για την In Silico Ογκολογία.

Η εναρκτήρια συνάντηση του διατλαντικού μεγάλης κλίμακας ερευνητικού προγράμματος CHIC το τριήμερο 10-12 Απριλίου 2013 βρίσκει τη χώρα μας στη θέση του οικοδεσπότη, καθώς η ερευνητική πρόταση με συντονιστή ένα ελληνικό Ίδρυμα επελέγη κάτω από άκρως ανταγωνιστικές συνθήκες για χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή λαμβάνοντας την υψηλότερη βαθμολογία στην κατηγορία της.

Αυτό αποτελεί μια μεγάλη διεθνή επιτυχία της Ομάδας για την In Silico Ογκολογία του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Συστημάτων Επικοινωνιών και Υπολογιστών του ΕΜΠ καθώς παίρνει σάρκα και οστά αυτές τις ημέρες συγκεντρώνοντας στην Αθήνα διακριμένους επιστήμονες από την Ευρώπη και την Αμερική.

Στόχος του προγράμματος CHIC (Computational Horizons in Cancer) είναι η δημιουργία ενός εξαιρετικά σύνθετου οικοδομήματος αξιόπιστης αναπαράστασης του φυσικού φαινομένου του καρκίνου στον χώρο και στον χρόνο και της απόκρισης όγκων και φυσιολογικών ιστών στις διάφορες θεραπείες.

Όπως τόνισε ο συντονιστής καλωσορίζοντας τους ξένους επιστήμονες, «ο καρκίνος δεν είναι μόνο μια πολύπλοκη ασθένεια, είναι ένα φυσικό φαινόμενο». Ως τέτοιο επιδέχεται μαθηματικής και υπολογιστικής περιγραφής. Σήμερα τα διαφορετικά μοντέλα που αναπτύσσουν διάφοροι ερευνητές σε όλο τον κόσμο εστιάζουν κατά κανόνα σε διαφορετικές πλευρές του φαινομένου το καθένα. Ζητούμενο λοιπόν αυτού του διεπιστημονικού ερευνητικού προγράμματος είναι η ανασύνθεση του φαινομένου του καρκίνου χρησιμοποιώντας αυτά τα διαφορετικά μοντέλα, τα οποία με τη χρήση πρωτοπόρας βασικής επιστήμης και εξελιγμένων τεχνολογιών θα συνδυαστούν και θα δημιουργήσουν υπερμοντέλα ικανά να προσομοιώνουν αξιόπιστα όλες τις πλευρές του φυσικού φαινομένου συγχρόνως.

Για μια μεγάλη και πολλά υποσχόμενη πρόκληση έκανε λόγο η αντιπρύτανης του ΕΜΠ κυρία Αντωνία Μοροπούλου χαιρετίζοντας την έναρξη του προγράμματος. «Η διακρατική συνεργασία έχει ακόμα μεγαλύτερη σημασία για τη χώρα μας αυτή την εποχή της κρίσης, καθώς ανοίγει νέους ορίζοντες έρευνας και επιστημονικής γνώσης» είπε. Δεν είναι όμως μόνο μια επιστημονική πρόκληση, πάνω από όλα είναι μια μάχη εναντίον του καρκίνου, μιας ασθένειας η οποία χτυπά όλο και περισσότερους συνανθρώπους μας κάθε χρόνο.

Όπως εξήγησε στο «Βήμα» ο κ. Σταματάκος, όπως δεν μπορούμε να νικήσουμε έναν εχθρό εάν δεν ξέρουμε τις δυνάμεις του και πού είναι αυτές κατανεμημένες, έτσι δεν μπορούμε να νικήσουμε τον καρκίνο εάν δεν τον κατανοήσουμε. Σημανιτκή για την κατανόηση είναι η αξιόπιστη αναπαράσταση του φυσικού φαινομένου του καρκίνου με τη συμβολή των μαθηματικών, των θετικών επιστημών, της πληροφορικής, καθώς και όλων των εκφάνσεων της ιατρικής.

Όλοι αυτοί οι επιστήμονες θα καταβάλλουν στα πλαίσια του προγράμματος κάθε προσπάθεια για να αναπτύξουν ένα σύνολο θεμελιωδών αρχών, εργαλείων, υπηρεσιών και υποδομών που θα μπορεί με ασφάλεια να υποστηρίξει τη σύνθεση και την επαναχρησιμοποίηση υπερμοντέλων Εικονικής Φυσιολογίας του Ανθρώπου (Virtual Physiological Human).

Με πιο απλά λόγια, όταν υλοποιηθούν όλες οι φάσεις του εγχειρήματος καθώς και οι κλινικοί έλεγχοι των υπερμοντέλων, ο ιατρός αφού ολοκληρώσει τον ιστορικό, κλινικό, ιστοπαθολογικό, απεικονιστικό και μοριακο-γενετικό έλεγχο του ασθενούς θα έχει τη δυνατότητα να δει μέσω ενός προσομοιωτή τι θα συμβεί εάν χρησιμοποιήσει το ένα ή το άλλο θεραπευτικό σχήμα, καθώς και πώς θα ανταποκριθούν οι φυσιολογικοί ιστοί γύρω από τον καρκινικό όγκο.

«Το όραμα που αυτό το πρότζεκτ φέρνει πιο κοντά στην πραγματικότητα είναι αυτό της μετακίνησης από τα εξατομικευμένα δεδομένα στην εξατομικευμένη θεραπεία. Μια θεραπεία για κάθε ασθενή πάνω σε αυτό τον πλανήτη» ευχήθηκε ο καθηγητής Εμβιομηχανικής του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια Ravi Radhakrishnan.

Πράγματι η πίεση της κοινωνίας για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του καρκίνου είναι μεγάλη και ίσως αυτό εξηγεί το γεγονός ότι η αναδυόμενη περιοχή της In Silico Oγκολογίας και γενικότερα η περιοχή της In Silico Iατρικής αποτελούν τομείς υψηλής ερευνητικής προτεραιότητας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το νέο ερευνητικό πλαίσιο Horizons 2020 (2014 – 2020). Η In Silico Oγκολογία θα μπορούσε να ορισθεί ως ένας πολύπλοκος συνδυασμός επιστημών, τεχνολογιών και κλινικής ιατρικής που σκοπό έχει να προσομοιώσει την κακοήθη ανάπτυξη των όγκων και την ανταπόκριση των όγκων και των φυσιολογικών ιστών στις θεραπευτικές μεθόδους σε όλες τις χωρο-χρονικές κλίμακες που έχουν βιολογικό και κλινικό ενδιαφέρον.

Η ερευνητική πρόταση ήταν η μόνη που έγινε δεκτή στην κατηγορία της στον τομέα της Εικονικής Φυσιολογίας του Ανθρώπου, συγκεντρώνοντας συνολική χρηματοδότηση 10.582.000 ευρώ. Ως διεθνής ενορχηστρωτής του προγράμματος, το ΕΠΙΣΕΥ – ΕΜΠ θα λάβει το ποσό του 1.128.800 ευρώ. Τα 17 μέλη της ερευνητικής κοινοπραξίας είναι τα εξής: