Συνήγορος του Πολίτη: Εκτός ελέγχου το δημόσιο

Μπροστά σε παράνομες συμπεριφορές στελεχών της διοίκησης βρέθηκε ο Συνήγορος του Πολίτη κατά τη διερεύνηση υποθέσεων με τις οποίες ασχολήθηκε. Μάλιστα ο αριθμός των 14 πειθαρχικών ελέγχων που ζήτησε από την προϊστάμενη αρχή των υπαιτίων, κατά το 2012, είναι ιδιαίτερα μεγάλος και αντανακλά, όπως επισημαίνεται στην τελευταία ετήσια έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη, «αφενός μεν μια δυστοκία συνεργασίας της δημόσιας διοίκησης με την ανεξάρτητη αρχή, αφετέρου δε μια αυξημένη τάση αδυναμίας -ίσως και απροθυμίας- της διοίκησης να ανταποκριθεί στις εκ του νόμου υποχρεώσεις της».

Όμως επίσης αξιοσημείωτη είναι και η διαπίστωση ότι οι έλεγχοι ατονούν ή δεν καταλήγουν σε συγκεκριμένα μέτρα. Διατάσσονται συστηματικά ΕΔΕ όταν ο Συνήγορος παρεμβαίνει, αλλά, όπως φαίνεται, υπάρχει πρόβλημα με τη διοικητική πρακτική ενώ το σύστημα άσκησης εποπτείας χωλαίνει ή δεν λειτουργεί.

Είναι ενδεικτικό ότι στη συντριπτική πλειοψηφία οι πειθαρχικοί έλεγχοι που αφορούν μεταξύ άλλων και παράγοντες της αυτοδιοίκησης, δημάρχους και αιρετά στελέχη, είτε καρκινοβατούν είτε οδηγούνται σε θετικό για τον ελεγχόμενο αποτέλεσμα, με συνέπεια η όλη διαδικασία «να καταλήγει εκτρωματική», όπως σχολίαζε χαρακτηριστικά βοηθός συνήγορος του Πολίτη.

Η ανεξάρτητη Αρχή ζήτησε να διενεργηθεί πειθαρχικός έλεγχος κατά Δημάρχου σε περιοχή της Στερεάς Ελλάδας για παραβίαση της νομοθεσίας περί προστασίας της μητρότητας και συγκεκριμένα για την παράλειψη χορήγησης των αναγκαίων εγγράφων σε έγκυο εργαζόμενη στον δήμο ώστε να λάβει τα επιδόματα μητρότητας.

Επίσης, σε πειθαρχικό έλεγχο παραπέμφθηκε δήμαρχος στην Αττική γιατί αρνιόταν για περισσότερα από 4 χρόνια τη συνεργασία με τον Συνήγορο σχετικά με αναφορά πολίτη που αφορούσε θέμα καταπάτησης αγροτικού δρόμου από όμορο ιδιοκτήτη.

Πάντως, δεν είναι μόνο οι περιπτώσεις που αφορούν στελέχη της αυτοδιοίκησης. Είναι χαρακτηριστική η υπόθεση για ανάρμοστη συμπεριφορά από οδηγό λεωφορείου και για εγκατάλειψη ανηλίκων σε ερημική τοποθεσία. Η υπόθεση διερευνήθηκε μέσω πειθαρχικού ελέγχου. Ο οδηγός απολογήθηκε, εξετάστηκαν τα στοιχεία τηλεματικής του Οργανισμού Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης (ΟΑΣΘ) και εκδόθηκε πόρισμα. Σύμφωνα με έγγραφο του ΟΑΣΘ, η αρχική ποινή είχε εκτιμηθεί σε αργία 3 έως 10 ημερών βάσει του κανονισμού του φορέα. Τελικά όμως επιβλήθηκε περικοπή μέρους της αμοιβής επί 2 ημέρες.

Παράλληλα, ο Συνήγορος έστειλε και δήμαρχο νησιού των Κυκλάδων στον εισαγγελέα. Μέσα στο 2012 παρέπεμψε στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Νάξου την υπόθεση, καθώς συγκεντρώθηκαν αποχρώσες ενδείξεις τέλεσης ποινικών αδικημάτων. Αφορά διαπιστωμένες παράνομες κατατμήσεις και διανοίξεις οδών σε εκτός σχεδίου έκταση στον δήμο, με σκοπό την εμφάνιση και πώληση εκτάσεων ως άρτιων και οικοδομήσιμων, ενέργειες οι οποίες παραβιάζουν την περιβαλλοντική νομοθεσία και συνιστούν ποινικά κολάσιμες πράξεις.

Επίσης, ο Συνήγορος διαβίβασε εκθέσεις σε εισαγγελικές αρχές για 12 υποθέσεις παραβίασης δικαιωμάτων ανηλίκων.

Η κρίση αφήνει το αποτύπωμά της στις αναφορές που κάνουν οι πολίτες προς το Συνήγορο του Πολίτη. Η υστέρηση του κράτους πρόνοιας, η αβεβαιότητα του φορολογικού πλαισίου, η υπανάπτυξη των δημόσιων υποδομών, καθώς και η έλλειψη συγκροτημένης μεταναστευτικής πολιτικής, αναδεικνύονται μέσα από τις υποθέσεις που διερεύνησε ο Συνήγορος του Πολίτη.

Τα τελευταία χρόνια μάλιστα αυτές οι κατηγορίες συγκεντρώνουν σταδιακά όλο και μεγαλύτερο τμήμα του συνόλου των αναφορών προς τον Συνήγορο (από 60% το 2010 σε 65% το 2012), ως αποτέλεσμα της όξυνσης των προβλημάτων στους επιμέρους τομείς εξαιτίας της κοινωνικοοικονομικής κρίσης.

Το 2012 αυξήθηκε σημαντικά ο αριθμός αναφορών από πολίτες οι οποίοι εκφράζουν αδυναμία εξόφλησης οφειλών προς ΔΟΥ, ΔΕΗ, τράπεζες, ΟΕΚ, Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων. Οι πολίτες αυτοί ανήκουν κατά κανόνα σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες (οικονομικά ασθενείς, άνεργοι, υπερήλικες, πάσχοντες από σοβαρά προβλήματα υγείας).

Παράλληλα, η οικονομική κρίση φαίνεται να επιτείνει τα χρονίζοντα προβλήματα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και της οικονομικής διοίκησης, αφού, όπως προκύπτει από τις αναφορές των πολιτών, ο μεγαλύτερος αριθμός αφορά δήμους και οικονομικές υπηρεσίες του Δημοσίου, ΔΟΥ κ.ά.

Στα ασφαλιστικά ταμεία εντοπίζεται το 1/4 των προβλημάτων κακοδιοίκησης, και μάλιστα σε ποσοστό 27%, με βάση τις υποθέσεις που διερεύνησε ο Συνήγορος του Πολίτη. Όπως επισημαίνεται στην ετήσια έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη για το 2012, η οποία δημοσιοποιήθηκε την Τετάρτη (27.3.2013), τη δεύτερη θέση στις αναφορές των πολιτών προς τον Συνήγορο καταλαμβάνει πλέον το υπουργείο Οικονομικών με 14,8%, ενώ όσον αφορά στους μεμονωμένους φορείς η ΔΕΗ συγκεντρώνει το 5,75% των προβλημάτων.

Στα ίδια υψηλά ποσοστά με πέρυσι κυμαίνονται η αυτοδιοίκηση, δηλαδή οι δήμοι και οι περιφέρειες με τις νέες αρμοδιότητές τους, καθώς και οι υπηρεσίες του υπουργείου Εσωτερικών, με 12,87% και 10,16% αντίστοιχα. Στους φορείς στους οποίους εμφανίστηκαν προβλήματα κακοδιοίκησης περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, με μικρή αύξηση το υπουργείο Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη (6,57%), ενώ με μειωμένο ποσοστό (5,38%) οι διευθύνσεις αλλοδαπών και μετανάστευσης των αποκεντρωμένων διοικήσεων.

Στην ετήσια έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη για το 2012 αναδεικνύονται επίσης εντονότερα, μεταξύ άλλων, τα φαινόμενα μισαλλοδοξίας και κοινωνικού αποκλεισμού, η ένταση στα σχολεία και ο αυξημένος κίνδυνος απολύσεων γυναικών, και μάλιστα σε περίοδο που προστατεύονται λόγω μητρότητας.

Τα παιδιά ως άμεσοι αποδέκτες προβλημάτων, όπως η αύξηση της ανεργίας και η συνεχής μείωση των οικογενειακών εισοδημάτων, βιώνουν συναισθήματα αβεβαιότητας και τελικά θυμού, που ενισχύουν την εκδήλωση βίαιων και επιθετικών συμπεριφορών στα σχολεία, εκτιμούν οι επιστήμονες της ανεξάρτητης Αρχής.

Η βία και η επιθετικότητα μεταξύ συνομηλίκων αποτέλεσε κατ’ επανάληψη αντικείμενο παρέμβασης του Συνηγόρου, ιδίως τον χώρο της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης.

Σε ορισμένες περιπτώσεις κάποια σχολεία δεν κατάφεραν να χειριστούν με αποτελεσματικό τρόπο περιστατικά σύγκρουσης μεταξύ δύο ή περισσότερων μαθητών, με αποτέλεσμα να παραταθούν οι αρνητικές συμπεριφορές και τελικά να επιδεινωθεί το κλίμα με την εμπλοκή των κηδεμόνων.

Διαφορετικές ήταν οι περιπτώσεις παιδιών που είχαν εκδηλώσει επιθετική συμπεριφορά ως συνέπεια ιδιαίτερων αναγκών και δυσκολιών που αντιμετώπιζαν και χωρίς αυτές να έχουν διαγνωστεί ή/και χωρίς τα παιδιά να έχουν λάβει, έως τη στιγμή της παρέμβασης του Συνηγόρου, την κατάλληλη υποστήριξη.

Ο Συνήγορος δέχθηκε επίσης αναφορές για περιστατικά σε σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που συνδέονται «με τα αυξανόμενα φαινόμενα βίας σε σχολεία της χώρας στα οποία εμπλέκονται μαθητές με ακραίες πολιτικές θέσεις».

Παράλληλα, υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που σχετίζονται με το ζήτημα ξενοφοβικών εκδηλώσεων. Εκπαιδευτικός ζήτησε από μαθητές γυμνασίου να γράψουν έκθεση με θέμα «Ποια προβλήματα δημιουργεί η συνύπαρξη παιδιών διαφορετικής εθνικότητας μέσα σε μία τάξη;». Οι μαθητές αντέδρασαν ζητώντας να τροποποιηθεί η διατύπωση, ώστε να μπορούν να αναπτύξουν και τα πλεονεκτήματα της συνύπαρξης, με δεδομένη την εμπειρία της τάξης τους όπου είχαν αναπτυχθεί πολύ καλές σχέσεις μεταξύ ημεδαπών και αλλοδαπών. Ο εκπαιδευτικός αρνήθηκε. Ύστερα από αναφορά γονέα και σχετική παρέμβαση του Συνηγόρου, η σχολική σύμβουλος υπέδειξε στον εκπαιδευτικό να αποφεύγει ενέργειες που συμβάλλουν στην καλλιέργεια ξενοφοβικών αντιλήψεων και να αξιοποιήσει κάθε δυνατή ευκαιρία προκειμένου να ξανασυζητήσει το θέμα με τους μαθητές.