Το δίλημμα που υπήρχε πριν από 30 χρόνια, όταν «γεννιόταν» το ΕΣΥ, σχετικά με τις εργασιακές σχέσεις των γιατρών του Συστήματος, εξακολουθεί να υφίσταται. Τον τελευταίο καιρό, ιδίως μετά την ένταξη των γιατρών του ΙΚΑ στο ΕΣΥ, οι οποίοι διατηρούν τα προνόμια που είχαν όταν απασχολούνταν στις Μονάδες Υγείας του Ταμείου, οι σχετικές συζητήσεις έχουν «φουντώσει». Νοσοκομειακοί γιατροί, με αφορμή το «ψαλίδισμα» του μισθού τους και των αποδοχών τους από εφημεριακή εργασία, επαναφέρουν τη συζήτηση για άσκηση ιδιωτικού έργου εντός ή εκτός νοσοκομείου, «με κανόνες και έλεγχο», όπως λένε. Πολλοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν ότι κατ’ αυτόν τον τρόπο ιδιωτικοποιείται το ΕΣΥ. «Ο ισχυρισμός αυτός είναι προσχηματικός» απαντά η άλλη πλευρά, σημειώνοντας ότι το μαύρο χρήμα που διακινείται στο ΕΣΥ ανέρχεται, βάσει υπολογισμών, στα 250 εκατ. ευρώ ετησίως.

Το «παραθυράκι» για άσκηση ιδιωτικού έργου στα νοσοκομεία του ΕΣΥ «άνοιξε» όταν υπουργός Υγείας ήταν ο κ. Αλέκος Παπαδόπουλος, με τη λειτουργία των απογευματινών ιατρείων. Το όφελος ήταν σημαντικό τόσο για τους γιατρούς και το λοιπό προσωπικό όσο και για τα νοσηλευτικά ιδρύματα. Κι αυτό όμως έμεινε, όπως και το ΕΣΥ, ημιτελές, αφού η άσκηση ιδιωτικού έργου περιορίστηκε στην κλινική εξέταση.


«Το ΕΣΥ που οραματιστήκαμε δυστυχώς δεν ολοκληρώθηκε. Αυτό που υπάρχει σήμερα ελάχιστη σχέση έχει με αυτό που νομοθετήσαμε. Δεν νομίζω ότι οι ουσιαστικές δομές του ΕΣΥ ολοκληρώθηκαν, και αναφέρομαι στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας» δηλώνει στο «Βήμα» ο ιδρυτής του ΕΣΥ, υπουργός Υγείας από τον Ιούλιο του 1982 ως τον Ιανουάριο του 1984, κ. Παρασκευάς Αυγερινός.
Αναφερόμενος στις εργασιακές σχέσεις των γιατρών του ΕΣΥ τονίζει ότι «ήταν θέμα που μας ταλαιπωρούσε από την αρχή. Θεωρώ ότι δεν είναι κάτι ιδιαίτερα σημαντικό». Ο κ. Αυγερινός είναι της άποψης ότι το θέμα της πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης των γιατρών του ΕΣΥ πρέπει να επανεξεταστεί.

«Απ’ ό,τι βλέπω», σημειώνει, «γίνεται αναγκαίο οι γιατροί να μην είναι πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης. Το σύστημα σήμερα είναι ένα μεικτό σύστημα δημοσίου και ιδιωτικού τομέα. Πρέπει να γίνει αυτή η συζήτηση για να λειτουργήσουν συμπληρωματικά οι δύο χώροι. Δεν μπορούμε να μιλάμε αποκλειστικά για δημόσιο Σύστημα Υγείας όταν ο ιδιωτικός τομέας έχει σχεδόν το σύνολο της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και μεγάλο κομμάτι του τομέα της ασθένειας».
Τα μετέωρα βήματα


Σύμφωνα με τον ομότιμο καθηγητή του Πανεπιστημίου Πατρών, εκ των «σχεδιαστών» του ΕΣΥ, κ. Αρη Σισούρα (προσφάτως εξέδωσε το βιβλίο του με τίτλο «Τα μετέωρα βήματα του ΕΣΥ»), το καθεστώς εργασίας και της αποζημίωσης των γιατρών έχει δύο σκέλη. «Πρώτο είναι το πεδίο της αξιολόγησης του κλινικού έργου και της μέτρησης της απόδοσής τους –κάποτε πρέπει να τελειώνουμε με αυτό το ζήτημα που μένει ανοιχτό 30 χρόνια, από την ίδρυση του ΕΣΥ. Συνδεδεμένο με αυτό είναι το δεύτερο ζήτημα, της αποζημίωσης των γιατρών, που το βλέπω και το εξετάζω εκτενώς στο βιβλίο μου στις δύο μορφές του: α) της αποζημίωσης σύμφωνα με το έργο και την απόδοση της κάθε ειδικότητας όπως είπαμε παραπάνω –το payment by performance –που εφαρμόζεται σε Συστήματα Υγείας με εθνικό και μεικτό χαρακτήρα και β) της καθιέρωσης ενός καθεστώτος παροχής υπηρεσιών από τους γιατρούς του δημοσίου συστήματος στον ιδιωτικό τομέα, ιδιαίτερα για τις χειρουργικές ειδικότητες».
Οι χώρες που έχουν ένα τέτοιο καθεστώς, επισημαίνει ο κ. Σισούρας, το λειτουργούν σε ένα τέτοιο ρυθμιστικό πλαίσιο αυστηρής εποπτείας και ελέγχου από το κράτος ή από ένα σύστημα αντίστοιχου του Εθνικού Οργανισμού Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ).
Το συμφέρον των πολιτών


Οπως αναφέρει ο καθηγητής Οικονομικών της Υγείας της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας κ. Γιάννης Κυριόπουλος, «η προσπάθεια εγκαθίδρυσης του Εθνικού Συστήματος Υγείας, πριν από 30 χρόνια, συνδέθηκε (σχεδόν αποκλειστικώς και σκοπίμως) με τον θεσμό πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης του ιατρικού σώματος.
Παρά το γεγονός ότι η συγκεκριμένη συσχέτιση είναι βαρύτατα απλουστευτική και προδήλως λανθασμένη, εξακολουθεί να «επικρέμαται» στην πολιτική Υγείας και εξαιτίας της οικονομικής κρίσης. Η πλήρης, η αποκλειστική, η μερική, η εποχική, η ελαστική απασχόληση καθώς και οι συνδυασμοί αυτών δεν συνδέονται με τις επιθυμίες του ιατρικού σώματος αλλά με τα συμφέροντα των πολιτών όπως υπηρετούνται από την αποδοτική χρήση των πόρων και την υγειονομική Δικαιοσύνη».
Εξετάσεις για την ειδικότητα


«Τώρα είναι μια ευκαιρία επανασχεδιασμού του συστήματος σύμφωνα με τις ανάγκες του κόσμου» δηλώνει ο καθηγητής Πολιτικής της Υγείας στη London School of Economics κ. Ηλίας Μόσιαλος, σημειώνοντας ότι πρέπει να αντιμετωπιστούν ταυτόχρονα τρία ζητήματα: οι εργασιακές σχέσεις των γιατρών, η ανανέωση του ιατρικού προσωπικού στα νοσοκομεία και η ιατρική δημογραφία στην Ελλάδα.
Αναφερόμενος στο τελευταίο θέμα, την ιατρική δημογραφία, τονίζει ότι δεν πρόκειται να αντιμετωπιστεί αν δεν μπουν δραστικοί περιορισμοί στην εισαγωγή των υποψηφίων στις ιατρικές σχολές και στις μεταγραφές και σε ειδικές κατηγορίες. Παράλληλα προτείνει την εισαγωγή πανελλαδικών εξετάσεων για την έναρξη της ειδικότητας. Στόχος, τονίζει, είναι να μην υπερβαίνει ο αριθμός των ειδικευομένων τον αριθμό των φοιτητών των ιατρικών σχολών της χώρας. «Αν δεν ελεγχθεί αυτό το κομμάτι, το κόστος της Υγείας θα εκτοξεύεται» επισημαίνει.
Σε ό,τι αφορά την ανανέωση του ιατρικού δυναμικού, ο κ. Μόσιαλος υποστηρίζει ότι οι συνταξιοδοτήσεις στο ΕΣΥ μέσα στην επόμενη πενταετία δίνουν τεράστια ευκαιρία να μπει στο Σύστημα ό,τι καλύτερο υπάρχει στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Ωστόσο, προσθέτει, ο καλός επιστήμονας δεν θα έλθει στο ΕΣΥ με τους σημερινούς ισοπεδωμένους μισθούς. Πρέπει να υπάρξει σύνδεση της παραγωγικότητας με τον μισθό και να δοθούν κίνητρα στους γιατρούς.

«Είναι καλύτερη η νομιμοποίηση του ιδιωτικού έργου που έτσι κι αλλιώς γίνεται στα νοσοκομεία» καταλήγει. «Τα απογευματινά ιατρεία πρέπει να διευρυνθούν και να περιλαμβάνουν και την επεμβατική ιατρική. Ο γιατρός όμως θα πρέπει να έχει εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του στο ΕΣΥ, προτού ασκήσει ιδιωτικό έργο. Θα πρέπει, για παράδειγμα, να έχει κάνει δέκα επεμβάσεις στο ΕΣΥ για να κάνει δύο ιδιωτικές».
Στα ύψη η διαφθορά


Τη διαπίστωση ότι η διαφθορά στο ΕΣΥ βρίσκεται στα ύψη κάνει ο χειρουργός, συντονιστής διευθυντής στο νοσοκομείο «Αγία Ολγα» κ. Χρήστος Δερβένης.

«Η πρόσβαση ή η «ποιοτική πρόσβαση» γίνεται με καθαρά ιδιωτικά κριτήρια στο νοσοκομείο. Και εκεί υπάρχει ο «εκβιασμός» των γιατρών προς τους αρρώστους, η φοροδιαφυγή από τα «μαύρα» λεφτά και η αποφυγή δύσκολων ιατρικών πράξεων αν δεν πληρωθούν. Αρα πρέπει να υπάρξει ένα κίνητρο στους γιατρούς, το οποίο θα είναι φανερό, πάνω στο τραπέζι».

«Εμείς δεν θέλουμε επί της ουσίας να ιδιωτικοποιηθεί το ΕΣΥ», συνεχίζει, «αλλά να δοθεί η δυνατότητα στους γιατρούς, φανερά και με έλεγχο, να ασκούν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο ιδιωτικό έργο. Με κανόνες και έλεγχο».
«Αυτή η διαχρονική υποκριτική υποστήριξη της πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης από τα συνδικάτα είναι για να μπορούμε να στήνουμε παραμάγαζα μέσα στα νοσοκομεία χωρίς έλεγχο. Κατά τα άλλα υπερασπιζόμαστε το δημόσιο σύστημα. Γι’ αυτό είναι προσχηματική η υποστήριξη. Ολοι καταγγέλλουν, ακόμη και υπουργοί, το φακελάκι, αλλά αυτό ζει και βασιλεύει…».
Αντιδρούν οι συνδικαλιστές


Την αντίθεσή του σε αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις των γιατρών του ΕΣΥ εκφράζει ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ενώσεων Νοσοκομειακών Γιατρών Ελλάδος (ΟΕΝΓΕ) κ. Δημήτρης Βαρνάβας.
Ο πρόεδρος της ΟΕΝΓΕ είναι της άποψης ότι θα πρέπει να διατηρηθεί η πλήρης και αποκλειστική απασχόληση των γιατρών χωρίς παρεκτροπές. «Οι γιατροί του ΙΚΑ από τα νοσοκομεία που συγχωνεύονται θα πρέπει να μεταφερθούν σε νοσοκομεία μόνον εφόσον επιλέξουν σχέση εργασίας πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης. Την ίδια αντίληψη έχουμε και για τους πανεπιστημιακούς και στρατιωτικούς γιατρούς που εργάζονται στα δημόσια νοσοκομεία. Το να μας βγάλουν στην άγρα πελατείας, εκτός του ότι είναι ανήθικο, θα είναι και ελάχιστα αποδοτικό από οικονομικής πλευράς. Σε ό,τι αφορά την ολοήμερη λειτουργία, σαφώς και πρέπει να εφαρμοστεί και ο γιατρός να πληρώνεται από το Δημόσιο και όχι από τον ασθενή».
Πολιτεία
Κλείνει τα μάτια στο μαύρο χρήμα
«Το υπουργείο Υγείας και οι συνδικαλιστές κωφεύουν στη διακίνηση μαύρου χρήματος στα νοσοκομεία και αφήνουν τους γιατρούς άλλους να εκτίθενται και να κινδυνεύουν και άλλους να εκβιάζουν» καταγγέλλει ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ιατρικής Εταιρείας Συντονιστών Διευθυντών ΕΣΥ κ. Νίκος Μαρουδιάς. «Θα μπορούσαν να επιτρέψουν μερικό ιδιωτικό έργο ούτως ώστε να φορολογούνται νόμιμα οι γιατροί του ΕΣΥ και παράλληλα να αυξάνουν τις αποδοχές τους. Είναι αστείο να μιλούν ορισμένοι για ιδιωτικοποίηση στο ΕΣΥ και νομιμοποίηση στο φακελάκι τη στιγμή που 250-270 εκατ. ευρώ είναι το μαύρο χρήμα που διακινείται».
Ο διευθυντής της Στ’ Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου «Ελενα Βενιζέλου» κ. Γιώργος Φαρμακίδης εκφράζει την άποψη ότι πρέπει να επιτραπεί στους γιατρούς του ΕΣΥ η άσκηση ιδιωτικού έργου: θα έχουμε αύξηση του αριθμού των νοσηλευομένων, του εισοδήματος των γιατρών, του εισοδήματος του προσωπικού του νοσοκομείου, ενώ το 60% των χρημάτων θα πηγαίνει στο κράτος. «Οι έντιμοι γιατροί θα μπορούν να ασκούν το έργο τους και το ΕΣΥ θα προσελκύσει επιστήμονες υψηλού επιπέδου».
Ο κ. Φαρμακίδης τονίζει ότι οι γιατροί του ΕΣΥ πρέπει να εξισωθούν με τους πανεπιστημιακούς ως προς τη δυνατότητα άσκησης ιδιωτικού έργου. Επίσης πρέπει να δοθεί στους γιατρούς η δυνατότητα να κάνουν τα απογεύματα και τα Σαββατοκύριακα εκτός από κλινική εξέταση και ιατρικές χειρουργικές πράξεις. Εκτιμά ότι «το οικονομικό όφελος όλων των νοσοκομείων από χειρουργεία και ιδιωτικά ιατρεία θα είναι 250-300 εκατ. τον χρόνο».
Τον κίνδυνο να φύγουν οι αξιόλογοι γιατροί από τα νοσοκομεία του ΕΣΥ εκφράζει και ο κ. Κ. Κοκορόγιαννης, επιμελητής Α’ στην 5η Ορθοπαιδική Κλινική του ΚΑΤ. «Μια αρθροσκόπηση σε ένα ιδιωτικό κέντρο ισοδυναμεί με τον μηνιαίο μισθό του γιατρού στο ΕΣΥ. Πρέπει να γίνουν κάποιες κινήσεις στο Σύστημα από τις οποίες θα ωφεληθούν όλοι».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ