Κοινωνία σε κρίση, πολίτες σε δράση

Η ουρά για το συσσίτιο του Δήμου Αθηναίων είναι μεγάλη. Αν και το φαγητό έχει καθυστερήσει περίπου μισή ώρα, οι διαμαρτυρίες είναι μάλλον χλιαρές. Ισως γιατί «οι περισσότεροι δεν θέλουν να παραδεχθούν ότι έρχονται εδώ» λέει η κυρία Ειρήνη, χαμηλοσυνταξιούχος, που επισκέπτεται για πάνω από έναν χρόνο το συσσίτιο, κρυφά, όπως λέει, από την κόρη της. «Παρ’ όλα αυτά δεν έχω αποκτήσει ιδιαίτερες σχέσεις με κανέναν» σχολιάζει. «Αν αρχίσεις να μιλάς, αργά ή γρήγορα θα αναφερθείς και στους λόγους που σε έφεραν στο συσσίτιο, και αυτό είναι κάτι που κανείς δεν θέλει να κάνει» λέει η κυρία Δήμητρα Μπούτουνα, 28 ετών. Η ίδια είναι άνεργη εδώ και χρόνια, η μητέρα της δεν εργάζεται, ο πατέρας της είναι κλινήρης.«Για μένα η ζωή ήταν πάντα δύσκολη, το έχω συνηθίσει σε κάποιον βαθμό. Αρκετοί από τους ανθρώπους που έρχονται τώρα εδώ, το βιώνουν για πρώτη φορά».

Η οικονομική κρίση έχει φέρει την κοινωνία στα πρόθυρα της αποσύνθεσης. Aνθρωποι που μένουν στον δρόμο και ψάχνουν για φαγητό στα σκουπίδια ή ελπίζουν στην ελεημοσύνη των περιοίκων. Αυξημένες ουρές και αιτήματα σίτισης σε υπηρεσίες που προσφέρουν φαγητό και στέγαση. Ακόμη και περιστατικά που παραπέμπουν σε άλλες δεκαετίες, όπως λιποθυμίες μαθητών λόγω ασιτίας. «Αν σήμερα οι άστεγοι είναι 20.000, σε έξι μήνες θα είναι διπλάσιοι». Η αποστροφή τού επί δεκαεπτά χρόνια (1984-2001) συμβασιούχου μουσικού παραγωγού της ελληνικής ραδιοφωνίας και νυν ενοίκου του Ξενώνα Αστέγων της Κλίμακας κ. Γιώργου Μπαρκούρη είναι ενδεικτική της κατάστασης στην πρωτεύουσα. «Την εποχή που δεν ήμουν σίγουρος για το αν θα με δεχθούν στον ξενώνα, επέλεξα να μείνω 2-3 βράδια στον δρόμο από μόνος μου σαν μια “πρόβα” για το τι με περίμενε» λέει ο κ. Μπαρκούρης. «Είναι μια τρομακτική εμπειρία». Πλέον βρίσκεται ξανά στο στοιχείο του, καθώς έχει αναλάβει την οργάνωση του διαδικτυακού ραδιοφώνου της Κλίμακας. «Οπως γίνεται συχνά, αν δεν αντιμετωπίσεις ο ίδιος ένα πρόβλημα δεν θα ευαισθητοποιηθείς. Πάντως οργανώσεις όπως η Κλίμακα θα παίξουν μεγαλύτερο ρόλο στο μέλλον. Αφενός οι οικογενειακές σχέσεις δεν είναι πια τόσο στενές, αφετέρου ο συγγενής ή ο φίλος στον οποίο απευθύνεσαι για βοήθεια έχει και αυτός παρόμοια προβλήματα».

O «Γιάννης» μάς συστήνεται ως «επιχειρηματίας της ένδυσης που τον κατέστρεψαν τα κινέζικα καταστήματα», καθώς περιμένει στην ουρά για το συσσίτιο του Δήμου Αθηναίων. Είναι ευχαριστημένος με το φαγητό, «όχι όμως με την εξυπηρέτηση των υπαλλήλων του δήμου, που θεωρούν ότι το Κέντρο Αστέγων είναι τσιφλίκι τους. Ακόμη και ανάμεσα σε όσους αναγκάζονται να έρθουν εδώ για να φάνε υπάρχουν παιδιά και αποπαίδια».

Ο κ. Απόστολος Ντόνης, 48 ετών, ζει στον δρόμο εδώ και λίγους μήνες. Προτού γίνει άστεγος εργαζόταν, όπως λέει, ως «ηλεκτρολογο- υδραυλικο-καυστηρατζής-σοβατιστής-περιπτεράς. Τώρα κοιμάμαι στην πλατεία Βάθης, προτιμώ να είμαι σε εμφανές και συγκεκριμένο σημείο ώστε να με γνωρίζουν όσο γίνεται οι γείτονες και να ειδοποιήσουν αν μου συμβεί κάτι». Παρ’ όλα αυτά, ο ίδιος δεν πιστεύει ότι άνθρωποι με οικονομικό και κοινωνικό υπόβαθρο έχουν βρεθεί στον δρόμο λόγω της συγκυρίας. «Oσοι είμαστε στον δρόμο έχουμε να κατηγορήσουμε πάνω απ’ όλα το κεφάλι μας, η πλειοψηφία είναι τοξικομανείς και αλκοολικοί. Δεν μπορείς να βοηθήσεις ανθρώπους που δεν θέλουν να βοηθηθούν». Αν κάτι πάντως του έχει κάνει εντύπωση το τελευταίο τρίμηνο είναι «όλοι αυτοί οι άνθρωποι που ψάχνουν στα σκουπίδια για να βρουν μεταλλικά αντικείμενα ή ακόμη και φαγητό».

«Βουλώνοντας τρύπες»

Οι άστεγοι και οι σιτιζόμενοι στα συσσίτια είναι απλά η κορυφή στο παγόβουνο της κρίσης. Πίσω τους ακολουθούν όλοι αυτοί που αντιμετωπίζουν πολύ μεγάλες δυσκολίες στο να καλύψουν τις καθημερινές ανάγκες τους. Το Κοινωνικό Παντοπωλείο του Δήμου Αθηναίων λειτουργεί δύο φορές την εβδομάδα από την εταιρεία Carrefour και έχει πάντα κόσμο. «Στην τελευταία διαδικασία αιτήσεων είχαμε 600 αιτήσεις, 50% περισσότερες απ’ ό,τι έξι μήνες νωρίτερα. Δεν μπορούμε να ικανοποιήσουμε πάνω από 200» λέει ο πρόεδρος του ΚΥΑΔΑ κ. Γιώργος Αποστολόπουλος. Εκείνοι των οποίων η έγκριση γίνει δεκτή αποκτούν δικαίωμα να προμηθεύονται προϊόντα πρώτης ανάγκης, αξίας από 100 ως 350 ευρώ τον μήνα, ανάλογα με τον αριθμό μελών κάθε νοικοκυριού. «Στην οικογένειά μας είμαστε επτά άτομα, ανάμεσά τους τρεις μαθητές του Δημοτικού. Το μόνο που εξασφαλίζουμε από εδώ είναι το κολατσιό για το σχολείο» λέει η Βασιλική. «Αυτό δεν σημαίνει ότι υποτιμώ αυτή τη βοήθεια. Ο άνδρας μου είναι μακροχρόνια άνεργος, αυτός ο μήνας είναι ο τελευταίος που έχουμε δικαίωμα να παίρνουμε πράγματα από εδώ, δεν ξέρω πώς θα “βουλώσω” τις τρύπες που ως τώρα κάλυπτα εδώ» καταλήγει. Αλλοι «βουλώνουν αυτές τις τρύπες» απλά ζητώντας. «Πάντα υπήρχαν άνθρωποι που ζητούσαν να τους χαρίσω, π.χ., λίγο κιμά» λέει ο κ. Γιάννης Κακαβούλης, ιδιοκτήτης κρεοπωλείου στα Εξάρχεια. «Ωστόσο πλέον είναι περισσότεροι και δεν έχουν πάντα εμφάνιση ζητιάνου».

Οσοι άλλωστε πιστεύουν ότι ανάλογα φαινόμενα αφορούν μόνο το κέντρο της Αθήνας σίγουρα έχουν παραμείνει προσκολλημένοι στα δεδομένα του παρελθόντος. Ολο και περισσότεροι δήμοι στα προάστια βλέπουν τους ανθρώπους που ψάχνουν στα σκουπίδια, τους άνεργους και τους άστεγους να αυξάνονται με ραγδαίο ρυθμό. «Καθημερινά άνθρωποι ξεσπούν σε κλάματα μέσα στο γραφείο μου, λέγοντας ότι δεν έχουν καμία διέξοδο. Το πρόβλημα έχει πάψει προ πολλού να αφορά το κέντρο ή κάποιες υποβαθμισμένες περιοχές. Μας αφορά όλους» αναφέρει μιλώντας στο «Βήμα» ο δήμαρχος Μαρκοπούλου κ. Σωτήρης Μεθενίτης, προσθέτοντας ότι ο δήμος εγκαινιάζει το δικό του Κοινωνικό Παντοπωλείο την ερχόμενη εβδομάδα, έχοντας ήδη συγκεντρώσει μισό τόνο τροφίμων και ρούχων που προσέφεραν οι δημότες για τους άπορους συνδημότες τους.

Μια νέα αλληλεγγύη γεννιέται

Την ίδια στιγμή όμως και παρά τη μειωμένη δυνατότητα των κοινωνικών υπηρεσιών του κράτους – ή ίσως εξαιτίας αυτής – κάποιοι συμπολίτες μας οργανώνονται. Δίκτυα ανταλλαγής τροφίμων και υπηρεσιών, εθελοντική εργασία κάθε μορφής, ποικίλες δράσεις που προσπαθούν να είναι κάτι παραπάνω από την παραδοσιακή φιλανθρωπία των «γκαλά» και των τηλεμαραθωνίων της μιας νύχτας. «Η αλληλεγγύη που αναπτύσσεται μου θυμίζει εκείνη των πρώτων μετεμφυλιακών χρόνων» λέει ο συνταξιούχος εκπαιδευτικός κ. Δημήτρης Τερζάκης που συμμετέχει στην οργάνωση «Παιδί και Οικογένεια», η οποία βοηθάει περίπου 4.000 άπορους σε όλη τη χώρα, ενώ διαθέτει και το δικό της Κοινωνικό Παντοπωλείο που προσφέρει προϊόντα σε χαμηλές τιμές. «Απλά τότε οι περισσότεροι όντως δεν μπορούσαν να βοηθήσουν καθόλου. Σήμερα, ακόμη τουλάχιστον, υπάρχουν άνθρωποι με δυνατότητες τους οποίους πρέπει να κινητοποιήσουμε» τονίζει. Στο ίδιο πνεύμα, ο ραδιοφωνικός σταθμός Βήμα FM διοργανώνει εκστρατεία συμπαράστασης στους φτωχούς, συγκεντρώνοντας τρόφιμα που θα παραδοθούν στο Κέντρο Αλληλεγγύης του Δήμου Αθηναίων, του Δήμου Καλλιθέας και του Πειραιά. Παράλληλα, στο πλαίσιο της εκστρατείας «1 ευρώ – 1 βιβλίο – 1 καλό» ο Βήμα FM θα διοργανώσει μπαζάρ βιβλίου στο Golden Hall όπου θα διαθέσει 20.000 βιβλία στην τιμή του 1 ευρώ, προσφέροντας τα έσοδα στους φτωχούς.

Οι πολίτες πλέον έχουν αντιστρέψει την «πυραμίδα» της πρόνοιας. Παραφράζοντας τη διάσημη φράση του Τζον Κένεντι, είναι όλο και περισσότεροι αυτοί που σταματούν να ρωτούν τι μπορεί να κάνει το κράτος γι’ αυτούς και επικεντρώνονται στο μόνο ερώτημα που μπορούν να απαντήσουν οι ίδιοι με τα δικά τους (έστω και πενιχρά) μέσα: «Τι μπορώ να κάνω εγώ για τον συνάνθρωπό μου;».

«Ολα ξεκίνησαν από μια παρέα έξι φίλων. Σκεφτόμασταν ότι υπάρχουν χιλιάδες παιδιά που στερούνται τα βασικά και τόσοι άνθρωποι που θέλουν να βοηθήσουν αλλά δεν ξέρουν πώς. Αποφασίσαμε λοιπόν να βρούμε το πρόβλημα στη ρίζα του, μακριά από οργανωμένες δομές και ιδρύματα με “ηχηρά” ονόματα. Από στόμα σε στόμα, μέσα από φίλους και γνωστούς, κοινωνικούς λειτουργούς αλλά και απλούς ανθρώπους της γειτονιάς, κατορθώσαμε να συγκεντρώσουμε δέκα οικογένειες τις οποίες φροντίζουμε με πολλαπλά μέσα – φαγητό, ένδυση, αγορά σχολικής ύλης, βοήθεια για το σχολείο κ.λπ.» διηγείται στο «Βήμα» ο συνταξιούχος γραφίστας κ. Μιχάλης Ανιμος.

Η χαρά της συνεισφοράς

Σε μια περίοδο όπου η καχυποψία των πολιτών στρέφεται όχι μόνο προς τις κρατικές δομές αλλά και προς μη κερδοσκοπικές οργανώσεις και σωματεία, αυθόρμητες πρωτοβουλίες που ξεκινούν από την κοινωνική «βάση» κερδίζουν πολύ ευκολότερα την υποστήριξη του κοινωνικού συνόλου. «Μέσα σε δύο χρόνια έχουμε δημιουργήσει ένα δίκτυο εθελοντών που βοηθούν στο έργο μας και εν τέλει κατορθώσαμε να ιδρύσουμε ένα σωματείο ονόματι “Στοργή Οικογένεια Ζωή Οραμα (ΣΟΖΟ) για τα παιδιά” το οποίο συνεχίζει το έργο μας. Δεν θα μπορούσαμε ποτέ να φανταστούμε ότι μια παρέα φίλων θα κατάφερνε να εξελιχθεί σε κάτι τόσο δυναμικό» καταλήγει ο κ. Ανιμος.

Στο ίδιο πνεύμα, η φαρμακοποιός κυρία Ιφιγένεια Ρουμελιωτάκη προσφέρει κάθε εβδομάδα σακούλες γεμάτες φάρμακα στο πολυϊατρείο των Γιατρών του Κόσμου, στο κέντρο της Αθήνας. «Αυτό που λίγοι γνωρίζουν είναι ότι πλέον στο εν λόγω πολυϊατρείο δεν πηγαίνουν μόνο όσοι δεν έχουν δικαίωμα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης αλλά και… έλληνες ασφαλισμένοι που δεν έχουν τα χρήματα για να πληρώσουν τη συμμετοχή. Εμείς καλούμε τους πελάτες μας να μας επιστρέφουν τα φάρμακα που μας περισσεύουν και αναλαμβάνουμε να τα μεταφέρουμε στους Γιατρούς του Κόσμου» εξηγεί η κυρία Ρουμελιωτάκη.

Συμμετέχοντας για χρόνια ως εθελόντρια στην Τράπεζα Τροφίμων η κυρία Ξένια Παπασταύρου θέλησε να βρει έναν τρόπο για να αξιοποιηθούν οι τόνοι μαγειρεμένου φαγητού που πετιούνται καθημερινά από τις εταιρείες εστίασης. Ετσι δημιούργησε την ιστοσελίδα «boroume.gr» στην οποία οι επιχειρηματίες της εστίασης και ιδρύματα που έχουν ανάγκη από τρόφιμα μπορούν να δημιουργήσουν ένα δίκτυο επικοινωνίας. Ως τώρα υπάρχουν συμμετοχές από γνωστούς σεφ, όπως ο κ. Στέλιος Παρλιάρος, ο οποίος ένιωθε «τύψεις και λύπηση για όλες αυτές τις ποσότητες γλυκών που φτιάχνονταν μόνο και μόνο για να φωτογραφηθούν ή να βιντεοσκοπηθούν».

Καθώς και λιγότερο γνωστοί, όπως ο κ. Γιάννης Μπεκιάρης, ιδιοκτήτης ταχυφαγείου στην οδό Σόλωνος, ο οποίος ξέρει «ότι τα δέκα-είκοσι σάντουιτς που περισσεύουν την ημέρα θα πάνε σε ένα ίδρυμα με παιδιά», ή ακόμη και εκπρόσωποι άλλων επαγγελμάτων, όπως ο κομμωτής κ. Μιχάλης Μαραγκουδάκης, που απολύθηκε πρόσφατα από το κομμωτήριο όπου ήταν υπάλληλος και θέλει να διαθέσει «κάποιες ώρες κουρεύοντας δωρεάν παιδιά σε ιδρύματα». «Το σημαντικό είναι ότι για τον επιχειρηματία της εστίασης δεν υπάρχει κανένα κόστος» λέει η κυρία Παπασταύρου. «Το μόνο που έχει να κάνει είναι να βάλει τα περισσευούμενά του σε ένα κουτί».

Οι καθηγητές του 4ου Λυκείου Βόλου αποφάσισαν να βοηθήσουν την τοπική κοινωνία με το μόνο «όπλο» που διαθέτουν: την εκπαίδευση. «Είχαμε πολλούς άριστους μαθητές οι οποίοι δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να πληρώσουν φροντιστήριο. Από την άλλη, οι ώρες του σχολείου δεν επαρκούν για την εντατική προετοιμασία που απαιτείται για την εισαγωγή στο Πανεπιστήμιο. Αποφασίσαμε λοιπόν να αναβιώσουμε τον θεσμό της ενισχυτικής διδασκαλίας – ο οποίος διεκόπη λόγω ελλείψεως κονδυλίων – με την εθελοντική παράδοση μαθημάτων τα απογεύματα» εξηγεί μιλώντας στο «Βήμα» ο διευθυντής του σχολείου κ. Νίκος Ιωαννίδης.

Σε συνεργασία με τη φιλόλογο κυρία Βίκυ Μαντζώρου, οργάνωσε ένα εθελοντικό «φροντιστήριο» μέσα στο σχολείο στο οποίο διδάσκουν εθελοντές εκπαιδευτικοί αλλά και… συνταξιούχοι που νοστάλγησαν τα θρανία και επιθυμούν να προσφέρουν μέσα από τις γνώσεις και την εμπειρία τους. «Η μεγάλη ανταπόκριση των μαθητών φανερώνει ότι καλύπτουμε μια ουσιαστική ανάγκη, μέσα από την αλληλεγγύη και την αλληλοβοήθεια. Μάλιστα, προσφάτως ενημερωθήκαμε ότι ακόμη ένα σχολείο στον Βόλο και ένα στη Λάρισα θα εφαρμόσουν το ίδιο σύστημα!» καταλήγει ο κ. Ιωαννίδης.

Την προσφορά τους στην εκπαίδευση μάλιστα προσφέρουν και δεκάδες άλλοι πολίτες οι οποίοι διδάσκουν εθελοντικά στα σχολεία ελληνικών για μετανάστες και πρόσφυγες που αυξάνονται και πληθύνονται σε όλες τις γειτονιές της Αθήνας. «Η ίδια η γλώσσα αποτελεί μόνο ένα μέρος της συνολικής εικόνας. Το σχολειό είναι ένας τρόπος να προσφέρουμε αλληλεγγύη και υποστήριξη στους ανθρώπους που έχουν έρθει στη χώρα μας και αγωνίζονται για ένα καλύτερο μέλλον» εξηγεί μιλώντας στο «Βήμα» η κυρία Λυδία Λάντα, η οποία διδάσκει στο «Αλλο Σχολείο» Καισαριανής και συμμετέχει στις εκπαιδευτικές εκδρομές που διοργανώνει το σχολείο ανά τακτά χρονικά διαστήματα

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ