Ένα «κείμενο για όλους» φέρνει την επανάσταση στην ελληνική ειδική εκπαίδευση, φιλοδοξώντας να εισαγάγει στον κόσμο της λογοτεχνίας και του θεάτρου άτομα τα οποία αδυνατούν να διαβάσουν και κυρίως να κατανοήσουν τον γραπτό λόγο, εξαιτίας σοβαρών παθήσεων όπως νοητική υστέρηση, σύνδρομο Down, αυτισμός ή γεροντική άνοια. Πρόκειται για μια πρωτοποριακή μέθοδο «μεταγραφής» ενός κειμένου που επιτρέπει την κατανόησή του μέσα από εικόνες, απλές διατυπώσεις, διαδραστική ανάγνωση και θεατρικό παιχνίδι.
Το «κείμενο για όλους», όπως ονομάζεται η εν λόγω μέθοδος που αναπτύχθηκε στη Σουηδία και χρησιμοποιήθηκε ευρέως στη Μεγάλη Βρετανία, φιλοδοξεί να εισαγάγει στην ελληνική εκπαίδευση μία ομάδα εκπαιδευτικών από την Πτολεμαΐδα, με επικεφαλής τους κ.κ. Δέσποινα Καραγιαννάκου και Θεόδωρο Καραγιάννη. Μεταγράφοντας το κλασσικό έργο «Μικρός Πρίγκιπας», οι εν λόγω εκπαιδευτικοί δημιούργησαν το πρώτο ελληνικό λογοτεχνικό «κείμενο για όλους» και κέρδισαν τον περασμένο Ιούνιο το βραβείο Αριστείας και Καινοτομίας στην Εκπαίδευση που χορηγεί το υπουργείο Παιδείας. Αποφάσισαν, τότε, να δημιουργήσουν περισσότερα «κείμενα για όλους» για να δώσουν την ευκαιρία σε ακόμα περισσότερες ομάδες που για δεκαετίες ήταν αποκλεισμένες από την ανάγνωση του γραπτού λόγου, να κρατήσουν στα χέρια τους ένα βιβλίο και να το διαβάσουν σαν όλους τους συμπολίτες τους. Το καινοτόμο εγχείρημα των δύο εκπαιδευτικών βρίσκεται σήμερα ανάμεσα στις δέκα επικρατέστερες προτάσεις στον διαγωνισμό καινοτομίας «TED X Challenge», οι οποίες ανταγωνίζονται για το χρηματικό βραβείο που θα προσφέρει το Ίδρυμα Λαμπράκη.
Χαρίζοντας το δώρο της ανάγνωσης
«Η ανάγνωση ενός βιβλίου, μιας εφημερίδας, των οδηγιών χρήσης μιας συσκευής, ακόμα και μιας ταμπέλας στον δρόμο, είναι μια τόσο απλή και φυσική δραστηριότητα για τους περισσότερους από εμάς. Ωστόσο, για χιλιάδες ανθρώπους που αντιμετωπίζουν σοβαρές διαταραχές, όπως νοητική υστέρηση, αυτισμό, εγκεφαλική παράλυση ή γεροντική άνοια, η ανάγνωση ενός κειμένου αγγίζει τα όρια του αδυνάτου», τονίζει μιλώντας στο «Βήμα» η κυρία Καραγιαννάκου, διευθύντρια του Εργαστηρίου Ειδικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (ΕΕΕΚ) Πτολεμαΐδας. Όπως εξηγεί, με τη μέθοδο «κείμενο για όλους», ένα κείμενο μεταγράφεται σε μια μορφή πολύ πιο απλή, καθώς οι προτάσεις γίνονται μικρές, τοποθετούνται φωτογραφίες στα κομβικά σημεία του λόγου, χρησιμοποιείται η ενεργητική φωνή, περιέχεται μόνο μία ιδέα ανά φράση και τα νοήματα απλοποιούνται. Έτσι, η ανάγνωση γίνεται δυνατή για ανθρώπους που ποτέ στο παρελθόν δεν κατόρθωναν να διαβάσουν.
«Στη Σουηδία η απήχηση είναι τόσο μεγάλη που πλέον εκδίδεται μία εφημερίδα με τη μέθοδο «κείμενο για όλους». Ταυτόχρονα, στη Μεγάλη Βρετανία κάποιοι Δήμοι εκδίδουν οδηγούς για τους δημότες μεταξύ άλλων και με τη μέθοδο «κείμενο για όλους». Στην Ελλάδα το υπουργείο Παιδείας και το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο έχουν αναγνωρίσει τη σημασία της μεθόδου στην ειδική εκπαίδευση και ενέκριναν την εκτύπωση ενός τέτοιου αναγνωστικού. Το πρόβλημα, ωστόσο, είναι ότι δεν υπάρχουν βιβλία λογοτεχνίας μεταγραμμένα σε «κείμενο για όλους» ώστε να εξοπλισθούν τα ειδικά σχολεία της χώρας και να αρχίσουν να διδάσκουν τους μαθητές τους», εξηγεί η κυρία Καραγιαννάκου.
Ο καινοτόμος «Μικρός Πρίγκιπας»
Υπό αυτές τις συνθήκες δεν είναι τυχαίο ότι οι δύο εκπαιδευτικοί από την Πτολεμαΐδα, αφότου μετέγραψαν μόνοι τους τον «Μικρό Πρίγκιπα» άρχισαν να δέχονται πλήθος τηλεφωνημάτων από δεκάδες ειδικά σχολεία από όλη τη χώρα που επιθυμούν να προμηθευτούν το βιβλίο. «Οι εκπαιδευτικοί έχουν πολύ μεράκι και όρεξη να διδάξουν τα παιδιά, ωστόσο χωρίς υλικά μέσα οι προσπάθειες κινδυνεύουν να βρεθούν στο κενό. Λίγοι αντιλαμβάνονται πόσο δύσκολο έργο είναι να μεταγραφεί ένα βιβλίο σε «κείμενο για όλους». Για να μεταγράψουμε τον «Μικρό Πρίγκιπα» δουλεύαμε επί δυόμισι χρόνια με ομάδες παιδιών με αυτισμό, σύνδρομο Down, νοητική υστέρηση και τετραπληγία, δοκιμάζοντας ξανά και ξανά κάθε λέξη, κάθε εικόνα μέχρι να βρούμε την κατάλληλη που γίνεται κατανοητή, που γεννά νόημα κατά την ανάγνωση από αυτές τις ομάδες ανθρώπων», τονίζει μιλώντας στο «Βήμα» η κυρία Καραγιαννάκου.
Ταυτόχρονα, οι εκπαιδευτικοί αντιλήφθηκαν ότι η εν λόγω μέθοδος απέδωσε πολύ θετικά αποτελέσματα στο τέλος της σχολικής χρονιάς. «Οι διαπροσωπικές σχέσεις των παιδιών βελτιώθηκαν, η ικανότητά τους να καταλάβουν και να διηγηθούν την ιστορία αυξήθηκε σημαντικά. Κατόρθωσαν να απομνημονεύσουν λέξεις μέσω του συσχετισμού με εικόνες, ενώ μέσα από το θεατρικό παιχνίδι της ιστορίας κατάφεραν να έρθουν σε επαφή μεταξύ τους. Ακόμα και αυτιστικά παιδιά δέχτηκαν το άγγιγμα και προχώρησαν σε μία πρώιμη κοινωνικοποίηση», αναφέρει η εκπαιδευτικός.
Με τη συμμετοχή τους στο διαγωνισμό καινοτομίας «TED X Challenge», οι δημιουργοί του πρωτότυπου «Μικρού Πρίγκιπα» επιθυμούν να μεταγράψουν και άλλα βιβλία λογοτεχνικής, θεατρικής ή ακόμα και χρηστικής αξίας. «Ο επόμενος στόχος μας είναι ένα κείμενο πρώτων βοηθειών το οποίο θα βοηθούσε πολύ στην εκπαίδευση των ατόμων με νοητική υστέρηση ώστε να κατορθώσουν να αυτοεξυπηρετούνται και να ζουν σε ημιαυτόνομο καθεστώς. Επίσης, ένας οδηγός χρήσης συσκευών καθώς και ένα εγχειρίδιο κυκλοφοριακής αγωγής σε «κείμενο για όλους» είναι απόλυτα αναγκαίο στην ειδική εκπαίδευση», υπογραμμίζει η κυρία Καραγιαννάκου.
