Πιερ-Υβ Κουστό: Οι θάλασσες θυμίζουν πεδίο μάχης

Μόλις στην ηλικία των 29 ετών, ο Πιερ-Υβ Κουστό είναι ένας από τους πιο δραστήριους δύτες, εξερευνητές και ακτιβιστές για την προστασία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων. Τους τελευταίους μήνες, μάλιστα, πρωτοστατεί στην δημιουργία ενός διεθνούς δικτύου δυτών που θα καταγράφουν με βίντεο και θα αναρτούν στο διαδίκτυο τις ομορφιές, τους κινδύνους και κυρίως τις παρανομίες που απειλούν τις θάλασσες σε κάθε γωνιά του πλανήτη.

Ο κ. Κουστό θα βρεθεί στη Νάξο στο διάστημα 11-18 Αυγούστου, καθώς θα συμμετάσχει 3ο «Διεθνές Φεστιβάλ Αξία» της Νάξου, όπου θα παρουσιάσει έκθεση με σπάνιο φωτογραφικό υλικό του Ζακ Κουστό και θα συμμετάσχει σε ανοιχτή συζήτηση με το κοινό. Λίγες ημέρες πριν την άφιξή του στην Ελλάδα o διάσημος δύτης μιλά στο αποκλειστικά στο «Βήμα» για τη γοητεία και τους κινδύνους της θάλασσας, τη συνέχιση της κληρονομιάς του Κουστό και για το πώς όλοι μπορούμε να μετατραπούμε σε ακτιβιστές για την προστασία των θαλασσών.

Αν και έχει ταξιδέψει (και καταδυθεί) σε δεκάδες διαφορετικές θάλασσες σε κάθε γωνιά του πλανήτη, ο κ. Πιερ-Υβ Κουστό δηλώνει ευθύς εξαρχής ότι τα ελληνικά πελάγη του ασκούν μια ξεχωριστή γοητεία. «Έχουν πλούσια ιστορία, γεμάτη μύθους και θρύλους. Είναι η κοιτίδα όπου γεννήθηκαν και πέθαναν διαφορετικοί πολιτισμοί», σημειώνει χαρακτηριστικά, μιλώντας στο «Βήμα».

Τονίζει, ωστόσο, ότι η θάλασσα – αυτή η πηγή ζωής και κερδοφορίας για το ανθρώπινο γένος επί χιλιάδες χρόνια – σήμερα βιώνει μια λεηλασία άνευ προηγουμένου. «Οι θάλασσες στις μέρες μας θυμίζουν πεδία μάχης. Μεγάλα αλιευτικά τις λεηλατούν καθημερινά μέχρι και το τελευταίο ψάρι, με τη βοήθεια υπερσύγχρονων τεχνολογιών, όπως ραντάρ ή ακόμα και δορυφόρους. Τι πιθανότητες λοιπόν έχουν οι πληθυσμοί των ψαριών να επιβιώσουν από αυτό τον καταστροφικό ιστό που πλέκεται γύρω τους;» διερωτάται.

Σημειώνει, άλλωστε, ότι πρόκειται για ένα σαθρό σύστημα που στηρίζεται σε έναν φαύλο κύκλο. «Πληθυσμοί ψαριών που θα έπρεπε να προστατεύονται πωλούνται στις μέρες μας ως είδη πολυτελείας και τα χρήματα που μαζεύονται δίνονται ως αντίτιμο για να ξεπληρώσουν οι ψαράδες τα τεράστια δάνεια που παίρνουν για να αγοράσουν τον υπερσύγχρονο εξοπλισμό των αλιευτικών τους. Εν τέλει οι ίδιοι οι ψαράδες έχουν γίνει σκλάβοι του οικονομικού συστήματος. Όπως έλεγε και ο πατέρας μου: «οι κατάδικοι της θάλασσας είναι και οι δήμιοί της»» αναφέρει ο κ. Κουστό.

Παρότι το ευρύ κοινό το αγνοεί, ο μεγαλύτερος σύγχρονος κίνδυνος για τις θάλασσες είναι ο… ύπουλος εχθρός που έχει συνδεθεί με το φαινόμενο του θερμοκηπίου και την κλιματική αλλαγή: το διοξείδιο του άνθρακα. «Η οξύνιση των ωκεανών είναι η μεγαλύτερη απειλή για τα θαλάσσια οικοσυστήματα. Το διοξείδιο του άνθρακα που απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα από τα ορυκτά καύσιμα διαλύεται στους ωκεανούς, μετατρέποντας σε όξινο το νερό τους. Αυτό καταστρέφει την διαδικασία της ασβεστοποίησης, δηλαδή της δυνατότητας των θαλάσσιων οργανισμών να «χτίζουν» τα κελύφη και τους σκελετούς τους», εξηγεί ο κ. Κουστό.

Η διατάραξη του οικοσυστήματος των ωκεανών είναι κάθε άλλο παρά αδιάφορη για το ανθρώπινο γένος. «Γνωρίζατε ότι το 50% του οξυγόνου που αναπνέουμε προέρχεται από τους μικροοργανισμούς της θάλασσας; Οι ωκεανοί στηρίζουν την ίδια μας την ύπαρξη και γι’ αυτό είναι υποχρέωσή μας να τους προστατεύουμε», καταλήγει.

Την προστασία του περιβάλλοντος ο νεαρός δύτης δεν την αντιλαμβάνεται ως αφηρημένη έννοια αλλά την υλοποιεί καθημερινά, αξιοποιώντας τη δύναμη του ίντερνετ και το «κληροδότημα» του έργου του Ζακ Κουστό. «Ο πατέρας μου ενέπνευσε εκατομμύρια ανθρώπους να ενδιαφερθούν για το περιβάλλον και να γίνουν καλύτεροι άνθρωποι. Συνεχίζοντας την παράδοση που αυτός μας άφησε, προσπαθώ να ενώσω τους λάτρεις της θάλασσας σε όλο τον κόσμο, δημιουργώντας μια διεθνή κοινότητα που δραστηριοποιείται μέσω ίντερνετ για να προστατεύσει τους ωκεανούς», εξηγεί ο νεαρός ακτιβιστής.

Υπό την αιγίδα της «Cousteau Society», του μη κερδοσκοπικού οργανισμού στον οποίο ο Ζακ Κουστό παραχώρησε όλα τα δικαιώματα του πλούσιου έργου του, ο Πιερ-Υβ Κουστό οργάνωσε ένα νέο εγχείρημα με τίτλο «Cousteau Divers» το οποίο λειτουργεί σαν ιδιότυπο… «Facebook για δύτες». Συνδεόμενοι στην ιστοσελίδα www.cousteaudivers.org, δύτες από όλο τον κόσμο αναρτούν βίντεο και πληροφορίες από καταδύσεις και εξερευνήσεις σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Έτσι στηλιτεύονται παρανομίες και αναδεικνύονται κίνδυνοι και προβλήματα, τα οποία στο παρελθόν αγνοούνταν με ολέθριες συνέπειες.

Μεγαλώνοντας δίπλα στον Ζακ Κουστώ, ο Πιερ-Υβ έμαθε από μικρός να αγαπά και να σέβεται τη θάλασσα, να νιώθει «ταπεινός» μπροστά της, όπως χαρακτηριστικά λέει. «Όταν γεννήθηκα ο πατέρας μου είχε πλέον αποσυρθεί από τις μεγάλες εξερευνητικές εξορμήσεις. Τον θυμάμαι με αγάπη, ως έναν σοφό και τρυφερό άνθρωπο, συχνά απορροφημένο στα βιβλία του. Οι πιο παλιές μου αναμνήσεις από τη θάλασσα είναι σε ηλικία πέντε ετών. Θυμάμαι τον εαυτό μου να παίζει με τα κύματα στην ακτή του ωκεανού, να τα αφήνω να με σπρώχνουν με την απαλή τους δύναμη. Και κάποιες άλλες στιγμές να με τραβούν στο βάθος και εγώ να αγωνίζομαι απεγνωσμένα να βγω στην επιφάνεια, παλεύοντας με αόρατα χέρια για να αναπνεύσω ξανά. Πιστεύω ότι η θάλασσα μας διδάσκει να σεβόμαστε τις απεριόριστες δυνάμεις της, να στεκόμαστε ταπεινοί μπροστά της», καταλήγει.

Η ίδια η έννοια της γέννησης και της δημιουργίας είναι στενά συνυφασμένη με τη θάλασσα, σύμφωνα με τον νεαρό επιστήμονα. «Κατά τη διάρκεια των σπουδών μου στη Βιολογία, γοητεύτηκα από τις μελέτες για τη γέννηση των πρώτων μορφών ζωής, που θεωρείται ότι έγινε στη θάλασσα κοντά σε υδροθερμικές οπές. Αυτή η περιέργειά μου για τις απαρχές της ζωής με οδήγησε στην αστροβιολογία και στη μελέτη του διαστήματος», αναφέρει ο κ. Κουστό.

Ένας δύτης, λοιπόν, που στην πορεία μετατρέπεται σε… μελετητή του διαστήματος; «Πιστεύω ότι το διάστημα και η θάλασσα είναι άρρηκτα συνδεδεμένα, είναι τα δύο βασικά πεδία όπου η ανθρώπινη εξερεύνηση γοήτευε γενιές και γενιές για αιώνες. Ονειρεύομαι έναν πλανήτη όπου όλοι είμαστε ελεύθεροι να «εξερευνούμε» τον πλανήτη μας, το διάστημα, τον ίδιο μας τον εαυτό», καταλήγει ο ίδιος.

Το 3^ο Διεθνές Φεστιβάλ Αξία θα διοργανωθεί στη Νάξο υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του Κωνσταντίνου Π. Καράμπελα-Σγούρδα, σε συνεργασία με τους διακεκριμένους κεραμίστες Alexander Reichardt και Katharina Bolesch. Σε αυτό θα συμμετάσχουν μια σειρά επιφανών καλλιτεχνών από την Ελλάδα και το εξωτερικό, μεταξύ άλλων ο σολίστ Nigel Shore, κορυφαίος ερμηνευτής του όμποε και για πολλά χρόνια στενός συνεργάτης του Herbert von Karajan στη Φιλαρμονική Ορχήστρα του Βερολίνου, ο συνθέτης και κιθαρίστας Hans Limburg, οι διαπρεπείς μουσικοί της Jazz Keiko McNamara και Hakan Borjeson, ο βραβευμένος σαξοφωνίστας Στάθης Μαυρομάτης και ο πιανίστας Σταύρος Διαμαντόπουλος. Ταυτόχρονα το φεστιβάλ θα δώσει έμφαση σε σημαντικά περιβαλλοντολογικά και οικολογικά ζητήματα, με επίσημους προσκεκλημένους τον Pierre-Yves Cousteau και ακαδημαϊκό περιβαλλοντολόγο, Δρ. Χρήστο Ζερεφό.

Ταυτόχρονα, θα εγκαινιαστεί έκθεση του γνωστού ζωγράφου Απόστολου Χαντζαρά. Το φεστιβάλ τελεί υπό την Αιγίδα του Διεθνούς Μουσικού Σωματείου Gina Bachauer και παράλληλα με τις εκδηλώσεις θα λάβει χώρα και η Διεθνής Θερινή Μουσική Ακαδημία Gina Bachauer με τη συμμετοχή καθηγητών και σπουδαστών από την Ελλάδα και το εξωτερικό.

Αίθουσα Εκδηλώσεων του Δημαρχιακού Μεγάρου της Νάξου

11-18 Αυγούστου 2011