Σε πραγματική μάστιγα έχει εξελιχθεί η παραγωγή, το εμπόριο και η κατανάλωση παράνομων τσιγάρων, όχι μόνο στη χώρα μας αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η εκστρατεία εναντίον του καπνίσματος και η αύξηση στις τιμές και στη φορολογία των τσιγάρων έχει τον τελευταίο καιρό σαν αποτέλεσμα να διογκωθεί το παράνομο εμπόριο, αλλά και η παράνομη παραγωγή. Υπολογίζεται ότι από τα 900 δις τσιγάρα που καταναλώνονται στην Ευρώπη κάθε χρόνο τα 90 δις, δηλαδή το 10% είναι παράνομα. Οπως σημειώνει η Ομοσπονδία Περιπτερούχων Καπνοπωλών Ελλάδας ολοένα και περισσότερα κρούσματα λαθρεμπορίας τσιγάρων παρατηρούνται καθημερινά στη χώρα μας.

Μόνο μέσα στο 2011 οι αστυνομικές αρχές σε χώρες της Ευρώπης έχουν ανακαλύψει έξι παράνομα εργοστάσια παραγωγής τσιγάρων. Σύμφωνα με τα στοιχεία εταιρειών εμπορίας και παραγωγής τσιγάρων η Κίνα παραμένει ο βασικός παραγωγός παράνομων τσιγάρων στον κόσμο. Όμως τον τελευταίο καιρό και οι χώρες της πρώην ανατολικής Ευρώπης έχουν μπει δυναμικά στον χάρτη με τις χώρες όπου παράγονται παράνομα τσιγάρα. Αξίζει να σημειωθεί ότι από τα έξι παράνομα εργοστάσια που ανακαλύφθηκαν το 2011 στην Ευρώπη τα τέσσερα βρέθηκαν σε χώρες της ανατολικής Ευρώπης (Βουλγαρία, Πολωνία, Λιθουανία και Λετονία) και τα δύο στη Βρετανία.

Τα τσιγάρα είναι ένα από τα πλέον συνήθη παρανόμως διακινούμενα προϊόντα και το λαθρεμπόριο τσιγάρων αποφέρει στο οργανωμένο έγκλημα τεράστια κέρδη κάθε χρόνο. Οι βασικοί λόγοι για την άνθηση του λαθρεμπορίου και της παραγωγής παράνομων τσιγάρων είναι από τη μία η αναζήτηση των καταναλωτών για φθηνότερα τσιγάρα και από την άλλη τα υπερκέρδη που αποφέρουν στους λαθρεμπόρους.

Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Γ. Μπλέτσας, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρείας JT International στην Ελλάδα, «H πολιτική υψηλής φορολογίας στον καπνό οδηγεί τους καπνιστές στην αναζήτηση εναλλακτικών πηγών για την προμήθεια των τσιγάρων τους οι οποίες προσφέρονται από τους λαθρεμπόρους. Τα καπνικά προϊόντα πρέπει να διακινούνται μόνο μέσω των νόμιμων δικτύων πώλησης τους απ όπου θα διατίθενται στους ενημερωμένους ενήλικους που επιλέγουν να καπνίζουν. Προκειμένου να υπάρχει έλεγχος, είναι απαραίτητη η συνεργασία όλων, καθώς ούτε η καπνοβιομηχανία ούτε το κράτος μπορούν ο καθένας από μόνος του να λύσει αυτό το πρόβλημα».

Οπως σημείωσε πριν λίγο καιρό ο Ευρωπαίος Επίτροπος για θέματα φορολογίας, τελωνειακής ένωσης, ελέγχου και καταπολέμησης της απάτης, Αλγκίρντας Σεμέτα, «η αύξηση των παράνομων και των λαθραίων τσιγάρων στην ΕΕ είναι ένα ιδιαίτερα σοβαρό πρόβλημα. Το λαθρεμπόριο των τσιγάρων έχει σαν αποτέλεσμα να χάνονται από τα ταμεία των ευρωπαϊκών χωρών περίπου 10 δις ευρώ τον χρόνο».

Η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι ο διεθνής χαρακτήρας του λαθρεμπορίου καθιστά αναγκαία τη συνεργασία με διεθνείς εταίρους, ώστε να εξαρθρωθούν τα οργανωμένα παράνομα συμφέροντα. Για το λόγο αυτό έχει συνάψει συμφωνίες αμοιβαίας συνδρομής με 55 χώρες, ενώ άλλες βρίσκονται στο στάδιο των διαπραγματεύσεων. Παράλληλα, η συνεργασία με την καπνοβιομηχανία είχε ως αποτέλεσμα την κατάσχεση εκατοντάδων εκατομμυρίων τσιγάρων και το κλείσιμο πάνω από 30 παράνομων εγκαταστάσεων παραγωγής στην επικράτειά της.

Υπάρχουν δύο ειδών παράνομα τσιγάρα

Τα λαθραία: Πρόκειται για νόμιμα προϊόντα τα οποία παράγονται σε μία χώρα και διακινούνται παρανόμως σε μία άλλη και καταναλώνονται χωρίς να πληρωθούν οι φόροι που αναλογούν

Τα παράνομα: Πρόκειται για τσιγάρα που έχουν παραχθεί παράνομα, σε παράνομα εργοστάσια χωρίς την έγκριση των εταιρειών και των οποίων η ποιότητα δεν υπόκειται σε κανέναν έλεγχο. Τα τσιγάρα αυτά μπορεί να είναι επικίνδυνα για την υγεία των καταναλωτών, ενώ οι χώρες στις οποίες καταναλώνονται δεν εισπράττουν τους φόρους που αναλογούν. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της Κομισιόν τα τσιγάρα απομίμησης παραποίησης μπορεί να περιέχουν πολύ υψηλότερα επίπεδα μετάλλων στον συνήθη τύπο καπνού ανάλογα με το πού και πώς καλλιεργήθηκε.

Στην Ελλάδα

Η χώρα μας τον τελευταίο καιρό έχει εξελιχθεί σε κέντρο διακίνησης λαθραίων τσιγάρων σε όλη την Ευρώπη καθώς σύμφωνα με τα στοιχεία ένα στα δέκα πακέτα τσιγάρων που αγοράζονται στην Ελλάδα είναι λαθραίο, ενώ οι αρχές αποκαλύπτουν το ένα μετά το άλλο παράνομα εργοστάσια κατασκευής λαθραίων τσιγάρων ακόμη και γνωστών εταιριών. Οπως μάλιστα εκτιμούν οι διωκτικές αρχές η χώρα μας από ενδιάμεσος προορισμός (χώρα transit), έχει εξελιχθεί και σε χώρα παραγωγής.

Αυτό μαρτυρά και η ανακάλυψη πριν μερικούς μήνες δύο εργαστηρίων παρασκευής τσιγάρων στη Θεσσαλονίκη όπου εμπλέκονται τρεις υψηλόβαθμοι αστυνομικοί και ένας αστυφύλακας που προσέφεραν προστασία στο κύκλωμα και συνελήφθησαν μαζί με άλλα 16 άτομα. Οι λαθρέμποροι είχαν στήσει εργοστάσιο όπου παρήγαγαν τα τσιγάρα και τα διακινούσαν σε όλη την Ευρώπη.

Παράλληλα, ανάλογη περίπτωση ήταν και αυτή του παράνομου εργοστασίου που ανακαλύφθηκε στο Μενίδι, όπου σύμφωνα με το ΣΔΟΕ η ζημιά από τους δασμούς υπολογίζεται σε 5 εκατ. ευρώ. Σύμφωνα με τις αρχές, στο εργοστάσιο του Μενιδίου η παραγωγή ήταν αποκλειστικά τσιγάρων Marlboro. Σημειώνεται ότι τα παράνομα τσιγάρα που βρέθηκαν στο Μενίδι είχαν προορισμό την Αγγλία και τη Γερμανία, καθώς τα χαρακτηριστικά προειδοποιητικά μηνύματα ότι βλάπτουν την υγεία ήταν γραμμένα στα αγγλικά και τα γερμανικά.

Οι τιμές και το ποσοστό των παράνομων τσιγάρων σε χώρες της Ευρώπης