Σε ολόκληρο τον πλανήτη πόλεις και περιφέρειες ανταγωνίζονται για να αυξήσουν το μερίδιό τους στη διανομή του παγκόσμιου πλούτου με φιλόδοξα σχέδια αστικής Καινοτομίας που ξεκινούν ή βρίσκονται σε εξέλιξη, επιδιώκοντας έτσι την εκπλήρωση των προσδοκιών του 21ου αιώνα. Στην Ελλάδα όμως όλα αυτά είναι ακόμη στα σπάργανα. Και αυτό είναι ανησυχητικό για τον εξής λόγο:

«Τα τελευταία δύο χρόνια είδαμε τη μείωση της δυνητικής παραγωγής ανάπτυξης, την αύξηση της ανεργίας και την εκτόξευση του δημόσιου χρέους. Για την ανάκαμψη και την ώθηση προς μια πιο βιώσιμη ανάπτυξη ζητούνται κατεπειγόντως νέες πηγές μεγέθυνσης της οικονομίας. Η κρίση έχει αναδείξει την ανάγκη για Καινοτομία. Ενώ οι μειώσεις δαπανών είναι αναγκαίες, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να συνεχίσουν να επενδύουν σε μελλοντικές πηγές πλούτου, όπως η εκπαίδευση, οι υποδομές και η έρευνα». Αυτά συμπεραίνει ο ΟΟΣΑ στη «Στρατηγική για την Καινοτομία». «Οσο τα κράτη θα αναδύονται από την ύφεση και με άλλες πηγές πλούτου να χάνουν τη σημασία τους και τις παγκόσμιες προκλήσεις να κορυφώνονται, η Καινοτομία πρέπει να χαλιναγωγηθεί πιο αποτελεσματικά, ενσωματώνοντας ένα μεγάλο εύρος δραστηριοτήτων, όπως η έρευνα και η ανάπτυξη, οι οργανωτικές αλλαγές, η εκπαίδευση σε επίπεδο επιχειρήσεων, το μάρκετινγκ και ο σχεδιασμός» συμπεραίνουν οι ερευνητές του Οργανισμού.

«Η Αθήνα να κοιτάξει προς το μέλλον»

«Η Αθήνα είναι μια μητροπολιτική περιοχή με παγκόσμια φήμη ως λίκνο της δημοκρατίας και θεμέλιο του ευρωπαϊκού πολιτισμού και θα πρέπει να κοιτάξει προς το μέλλον» σημειώνει ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Τάμπερε, Αρι- Βέικο Αντιρόικο (φωτογραφία). «Θα πρέπει να παλέψει για να γίνει μια οικονομία που θα καθοδηγείται από δυναμισμό και υψηλής προστιθέμενης αξίας εξαγωγές, που θα πηγάζουν από έρευνα, τεχνολογία, νοημοσύνη και πολιτισμό» λέει στο «Βήμα» ο καθηγητής.

«Θα πρέπει να αγκαλιάσει τη γνώση και να κατευθύνει πόρους προς την υποστήριξη της διάχυσης γνώσης, κατάρτισης και Καινοτομίας για να γίνει μια δικτυωμένη πόλη, η οποία θα διευκολύνει την παγκόσμια επικοινωνία και θα “γαλουχήσει” επιχειρήσεις,πανεπιστήμια και κοινότητες που έχουν δεσμούς με την οικονομία της γνώσης. Σε αυτό το μείγμα πρέπει να αξιοποιήσει τη χρήση των “φυσικών πόρων”, όπως το κλίμα, η τοποθεσία, οι άνθρωποι, ο πολιτισμός και η ιστορία» τονίζει. Οπως σημειώνει, η στρατηγική της Αθήνας θα πρέπει να βασιστεί σε όλα αυτά που είναι ήδη μέρος της καθημερινής της ζωής: τουρισμός, shopping και ψυχαγωγία!

«Υπάρχει η ανάγκη για υπηρεσίες που προσελκύουν το ενδιαφέρον,όπως η υγεία,η ποιότητας ζωής και η αυτοανάπτυξη. Μια έκφραση αυτής της τάσης είναι η ιδέα μιας ιατρικής πόλης, η οποία στηρίζεται στο αυξανόμενο περιφερειακό και παγκόσμιο αίτημα για ιαματικό τουρισμό, που είναι και μία από τις μεγαλύτερες βιομηχανίες του κόσμου. Η Ελλάδα μπορεί να έχει πολλές ευκαιρίες σε τέτοιους τομείς υπηρεσιών υψηλής προστιθέμενης αξίας» σημειώνει ο κ. Αντιρόικο.

Επίσης, όπως λέει, οι τέχνες, ο πολιτισμός και η δημιουργικότητα μπορούν να βοηθήσουν στην παραγωγή εισοδήματος και θέσεων εργασίας . «Η συγκρότηση των δημιουργικών πόλεων είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο και έχει πολλές εκφράσεις σε διαφορετικά σημεία του κόσμου. Ωστόσο, αντί να ακολουθήσει τέτοια παραδείγματα, η πρόκληση της Αθήνας είναι να τα κάνει όλα με έναν πιο δημιουργικό τρόπο» συμπληρώνει και τονίζει ότι όλα θα πρέπει να γίνουν με ένα καθαρό και φιλόδοξο όραμα, καθορισμένους στόχους και μετρήσιμα αποτελέσματα. « Η Αθήνα είναι μία από τις πρωτεύουσες που δεν πρέπει να τα ξεκινήσει όλα από την αρχή. Υπό αυτή την έννοια βρίσκεται σε πολύ καλύτερη θέση από πολλούς από τους ανταγωνιστές της στην περιοχή» καταλήγει.

«Στην οικονομία της γνώσης και στην αξιοποίηση της έρευνας»

«Ο σχεδιασμός για την ανάπτυξη πόλεων γνώσεων – Καινοτομίας επικεντρώνεται στη δημιουργία συνοικιών και κλάδων έντασης γνώσεων πάνω σε έξυπνα δίκτυα υποδομών. Κάθε συνοικία της πόλης- μεταποίησης,εμπορίου,υπηρεσιών,εκπαί- δευσης, υγείας, αναψυχής, τουρισμού- μετατρέπεται σε ζωντανό εργαστήριο Καινοτομίας με τη συμμετοχή των χρηστών και την υποστήριξη των κοινωνικών- ψηφιακών δικτύων» τονίζει ο καθηγητής Αστικής Ανάπτυξης και Πολιτικής Οικονομίας του ΑΠΘ και διευθυντής της Ερευνητικής Μονάδας URΕΝΙΟ κ. Ν. Κομνηνός (φωτογραφία), «Δημιουργούνται πολλά μικροπεριβάλλοντα Καινοτομίας και επιχειρηματικότητας γνώσης.Τα έξυπνα δίκτυα βελτιστοποιούν τη λειτουργία των υποδομών συγκοινωνίας, ενέργειας, ύδρευσης με τη χρήση πληροφορικής, δικτύων wi-fi, αυτοματισμών,αισθητήρωνκαι ασύρματων μετρητών» λέει ο καθηγητής.

«Η Αθήνα με τη μεγάλη συγκέντρωση ανθρώπινου δυναμικού έρευνας, υπηρεσιών έντασης γνώσεων και διεθνή προσπελασιμότητα έχει καλές προϋποθέσεις για μια διαδρομή ανάπτυξης βασισμένη στη γνώση.Αυτό που πρέπει να γίνει είναι γνωστό και δοκιμασμένο σε πολλές πόλεις:επικέντρωση σε σημαντικούς κλάδους και παραγωγικές συνοικίες, δημιουργία περιβάλλοντος Καινοτομίας με στόχευση σε portfolio τεχνολογιών,επιχειρηματικότητα γνώσης, αξιοποίηση της ακαδημαϊκής έρευνας,θεσμοί χρηματοδότησης κινδύνου, πλατφόρμες προώθησης προϊόντων στην παγκόσμια αγορά.Αυτή η διαδρομή είναι ενδογενής, στηρίζεται σε δυνάμεις και ικανότητες που διαθέτει η Αθήνα, αλλά με διαφορετική από την ως τώρα ιεράρχηση προτεραιοτήτων και επενδύσεων» καταλήγει ο κ. Κομνηνός.

«Φέρτε ειδικούς από όλον τον κόσμο»

«Ε μείς πιστεύουμε στον συνδυασμό δυνάμεων τόσο οριζοντίως όσο και γεωγραφικώς με την εισαγωγή ειδικών από όλες τις πόλεις και τους ακαδημαϊκούς κλάδους, όπως και με τη διασύνδεση πόλεων ευρωπαϊκά αλλά και διεθνώς. Δουλεύοντας “με βάση την έρευνα και αρχή την πρακτική”, πιστεύουμε ότι η γνώση των ερευνητών θα χρησιμοποιηθεί για να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι πόλεις» δηλώνει στο «Βήμα» η διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Μητροπολιτικών Δικτύων (ΕΜΙ) κυρία Εστερ Μενίνγκα (φωτογραφία).

«Συγκεντρώνοντας παράγοντες από ένα ευρύτερο γεωγραφικό πεδίο, θα υπάρχει μια πλατφόρμα ανταλλαγών των καλύτερων πρακτικών. Δεν χρειάζεται κάθε πόλη να επενδύσει στην αντιμετώπιση μιας πρόκλησης, αν πολλές πόλεις έχουν ιδία πείρα από παρόμοια προβλήματα» συμπληρώνει. Οπως λέει η κυρία Μενίνγκα, ένα άλλο σημαντικό στοιχείο για τα επόμενα χρόνια είναι η συνεργασία με ιδιώτες εταίρους («ανοιχτή Καινοτομία») και τους πολίτες.

«Καινοτομία made in Greece»

Τ ον δρόμο της Καινοτομίας έχει δείξει εδώ και λίγα χρόνια το Corallia, δηλαδή η Ελληνική Πρωτοβουλία Τεχνολογικών Συνεργατικών Μηχανισμών. Το Corallia υποστηρίζει την ανάπτυξη συνεργατικών σχηματισμών Καινοτομίας, οι οποίοι διαθέτουν τη δυναμική να ανταγωνιστούν στις διεθνείς αγορές και ταυτόχρονα να συμβάλουν ώστε η Ελλάδα να αποκτήσει μερίδιο στην παγκόσμια αγορά υπηρεσιών και προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας. Οπως εξηγεί ο υπεύθυνος της ομάδας Corallia καθηγητής κ. Β. Μακιός (φωτογραφία) , η βασικότερη προϋπόθεση για την κινητοποίηση των νέων ανθρώπων προς την πλευρά της Καινοτομίας είναι κυρίως το όραμα!

Ο κ. Μακιός τονίζει τη σημασία που θα είχε μια «δεξαμενή σκέψης» ειδικών για τα προβλήματα της πόλης, μιλάει για το πώς η πληροφορική και η τεχνολογία θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως «fast track» αστικής Καινοτομίας και στέκεται στην αξία της συνεργασίας και της αλληλοσυμπληρωματικότητας. Ο ομότιμος καθηγητής υπογραμμίζει την ανάγκη για συνεργασία της Βιομηχανίας και με την πανεπιστημιακή κοινότητα και για συστηματική οργάνωση των επιμέρους λειτουργιών της πόλης επί τη βάσει του clustering (δηλαδή των συνεργατικών μηχανισμών) και της ιεραρχίας από τα κάτω. «Πέρα από το όραμα, χρειάζεται εμπιστοσύνη» λέει και συμπληρώνει ότι σήμερα «είναι εύκολο να αναδειχθούν αρκετοί στους τομείς της οικονομίας, αφού αρκεί ένα ΡC για να γίνει μια ευφυής ιδέα διεθνές προϊόν». Ο κ. Μακιός παρομοιάζει το μοντέλο του clustering, δηλαδή των συνεργατικών σχηματισμών, με τη «Σχολή των Αθηνών», όπως αποτυπώθηκε από τον Ραφαήλ, όπου η φιλοσοφία, η ρητορική και τα μαθηματικά συμβιώνουν και λειτουργούν διαθεματικά!

«Η νέα γενιά θα δώσει την ηγεσία»

«Π λεονεκτήματα όπως οι τέχνες,ο πολιτισμός και η διατροφή ανυψώνονται μέσω του τουρισμού.Η Αθήνα έχει ένα αξιοζήλευτο κλίμα και πολιτιστικό τρόπο ζωής- και είναι κατά κάποιον τρόπο πιο βιώσιμη από ψυχρές πόλεις όπως η Ζυρίχη,που συχνά τα πάει καλά σε ποιότητα ζωής» λέει ο κ. Κρίστοφερ Χάιερ (φωτογραφία), εκτελεστικός διευθυντής της 2thinknow, της μεγαλύτερης εταιρείας συμβούλων Καινοτομίας στην Αυστραλία, με δραστηριότητα σε όλον τον πλανήτη.

Οπως σημειώνει, στην παγκόσμια ανασκόπηση Καινοτομίας της 2thinknow για το 2010, η Αθήνα καταχωρήθηκε ως «κόμβος» (hub). «Μια πόλη-κόμβος είναι παγκόσμια συνδεδεμένη και ανταγωνιστική. Τέτοιες είναι το Πόρτο, η Κωνσταντινούπολη, η Φλωρεντία και το Λίβερπουλ. Αρα το να είσαι κόμβος είναι επίτευγμα.Ωστόσοη 2thinknow πιστεύει ότι η Αθήνα έχει τη δυναμική για να γίνει μια πόλη-κέντρο (node) ή ακόμη ένας ευρωπαϊκός σύνδεσμος (nexus) όπως το Παρίσι, το Αμστερνταμ, η Βαρκελώνη ή το Μιλάνο» συμπληρώνει.

Πού μπορεί να στηριχθεί μια τέτοια προσπάθεια; «Η επιχειρηματική κοινότητα των Αθηνών θα μπορούσε να επικεντρωθεί στην προσέκλυση νέων καινοτόμων επιχειρήσεων (start up)

όπως και να πιέσει πολιτικά για την απλοποίηση των περιορισμών στις επιχειρήσεις» σχολιάζει ο κ. Χάιερ. «Η Αθή να οφείλει να επιλέξει σε ποιους τομείς της παγκόσμιας οικονομίας μπορεί να προσφέρει στην περιοχή και στον κόσμο, όπως η μόδα και η διατροφή.Χρειάζεται περαιτέρω ανάπτυξη στον τριτογενή τομέα, όπως η εκπαίδευση στη διοίκηση επιχειρήσεων και η μεγαλύτερη διείσδυση του ευρυζωνικότητας» τονίζει.

Ως Αυστραλός ο κ. Χάιερ γνωρίζει καλά την αξία της ελληνικής διασποράς, η οποία, όπως επισημαίνει, μπορεί να συμβάλει για να «επαναπατριστεί» Καινοτομία. «Η διατροφή είναι μια παγκόσμια εμπορική δραστηριότητα και οι Ελληνες μπορούν να βρουν μια νεότερη και ξύπνια γενιά στις επιχειρήσεις και την τεχνολογία που θα δώσει στην Αθήνα την επιθυμητή ηγεσία» λέει. «Κατά την άποψη της 2thinknow, οι ευκαιρίες ενός αποκεντρωμένου και διαδικτυακά συνδεδεμένου κόσμου ευνοούν την Αθήνα και την Ελλάδα, αν βέβαια οι Ελληνες αρπάξουν την ευκαιρία» καταλήγει ο κ. Χάιερ.

«Το ανθρώπινο κεφάλαιο είναι η λύση»

Γ ια τον καθηγητή Οικονομικής Ανάλυσης του Χώρου στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και Γενικό Γραμματέα Επενδύσεων και Ανάπτυξης στο υπουργείο Περιφερειακής Ανάπτυξης κ. Γ. Πετράκο (φωτογραφία) , ο δρόμος για την Καινοτομία περνάει από πέντε κρίσιμα σημεία. «Πρώτον, από τις στάσεις και τις αδρές γραμμές. Το τι δουλεύει και τι δεν δουλεύειέχει να κάνει με τα χαρακτηριστικά και τα υλικά από τα οποία είναι φτιαγμένη μια πόλη. Το δεύτερο είναι αν υπάρχει αυτό που λέμε ηγεσία, δηλαδή οι επιχειρήσεις, τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα για να παραχθεί αυτό το όραμα. Το τρίτο είναι κάποιος να δώσει τις πολιτικές ιδέες, με ξεκάθαρες προτάσεις και συγκεκριμένες προτεραιότητες. Το τέταρτο είναι ότι δεν απαιτούνται πάντοτε οικονομικοί πόροι, καθώς το πιο σημαντικό είναι ένα καθαρό θεσμικό πλαίσιο. Το πέμπτο είναι, βέβαια, ότι η Αθήνα ήδη έχει “έξυπνες” νησίδες- εργαστήρια, επιχειρήσεις κτλ. – σε θάλασσες μετριότητας» σημειώνει ο καθηγητής. «Ομωςη μετριότητα μετατρέπεται εύκολα σε κάτι καλύτερο και μπορείς να την ανατάξεις. Η Αθήνα διαθέτει ένα υψηλού επιπέδου ανθρώπινο κεφάλαιο, με το 80% των κατόχων διδακτορικών να διαμένουν εδώ καιοι οποίοιπαράγουν γνώση » λέει ο κ. Πετράκος.