Τα πλαστικά μπιμπερό βρίσκονται στο επίκεντρο έντονης διαμάχης τους τελευταίους μήνες στις ΗΠΑ, στον Καναδά, στη Δανία, στη Γαλλία και στη Μεγάλη Βρετανία. Αφορμή η χημική ουσία δισφαινόλη Α (ΒΡΑ), η οποία περιέχεται στα λεγόμενα πολυκαρβονικά πλαστικά που χρησιμοποιούνται ευρέως για την κατασκευή «σκληρών» πλαστικών αντικειμένων, όπως δοχεία, μπουκάλια και μπιμπερό. Παρά το γεγονός ότι η ουσία ενοχοποιείται από πολυάριθμες έρευνες σε διεθνές επίπεδο για σοβαρές νευρολογικές και εγκεφαλικές ασθένειες, καρδιαγγειακά νοσήματα και καρκίνους του αναπαραγωγικού συστήματος, παραμένει… νόμιμη στις περισσότερες χώρες του κόσμου, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας!
Σύμφωνα με την επίσημη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων, η οποία υιοθετείται και από τον ΕΦΕΤ, η δισφαινόλη Α δεν είναι επικίνδυνη για τον οργανισμό, με την προϋπόθεση ότι τηρείται το θεσπισμένο όριο ημερήσιας λήψηςανέρχεται σε 0,05 mg ανά κιλό σωματικού βάρους. Γι΄ αυτό και χρησιμοποιείται ευρέως για την κατασκευή αθλητικών δοχείων, σκευών βρεφικού απογαλακτισμού, μπιμπερό, καθώς και δοχείων αποθήκευσης τροφίμων. «Σε ό,τι αφορά τη δισφαινόλη Α η Ελλάδα περιορίζεται στο να ακολουθεί την αξιολόγηση επικινδυνότητας που έχει κάνει η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων, χωρίς να προβεί σε οποιαδήποτε περαιτέρω έρευνα» σχολιάζει ο κ. Ν. Κατσαρός, χημικός, επιστημονικός συνεργάτης του Εθνικού Κέντρου Ερευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος». «Οι έρευνες που πραγματοποίησε ο ΕΦΕΤέδειξαν ότι τα επίπεδά της στα μπιμπερό ήταν κάτω από το επιτρεπόμενο όριο και ως εκ τούτου δεν υπήρξε υποχρέωση να ληφθεί κανένα απολύτως μέτρο» προσθέτει.
Το γεγονός ότι «πληρούν τις εθνικές και ευρωπαϊκές διατάξεις» επικαλούνται άλλωστε και οι εκπρόσωποι της Μothercare και της Chicco, δύο εκ των σημαντικότερων εταιρειών κατασκευής μπιμπερό στην Ελλάδα. «Η εταιρεία Chicco σέβεται απόλυτα την ισχύουσα νομοθεσία και διαθέτει μπιμπερό που περιέχουν δισφαινόλη Α σε ποσότητες αμελητέες και εντελώς ακίνδυνες για τον οργανισμό» σχολίασε χαρακτηριστικά η κυρία Λίζη Χατζηπαυλίδου, υπεύθυνη Μarketing για την εταιρεία Chicco στην Ελλάδα. Ωστόσο για τους απαιτητικούς καταναλωτές που επιμένουν να… ανησυχούν, οι εν λόγω εταιρείες διαθέτουν και ειδική σειρά πλαστικών βρεφικών προϊόντων που δεν περιέχουν δισφαινόλη Α (ένδειξη «ΒΡΑ free»). Θορυβημένοι από το κύμα απαγορεύσεων της δισφαινόλης Α σε χώρες του εξωτερικού, οι έλληνες καταναλωτές ζητούν πλέον από τον ΕΦΕΤ να εγκαταλείψει την «αδρανή» στάση της απλής τήρησης των ευρωπαϊκών γνωμοδοτήσεων και να αναλάβει… δράση! Ειδικότερα, στις αρχές Φεβρουαρίου το Ελληνικό Κέντρο Καταναλωτών (ΕΛΚΕΚΑ) εξέδωσε ειδική ανακοίνωση στην οποία ανέφερε, επικαλούμενο διεθνείς μελέτες, ότι η δισφαινόλη Α προκαλεί καρκίνο, εγκεφαλικές παθήσεις, διαβήτη, καρδιακές παθήσεις και στειρότητα, και ως εκ τούτου κάλεσε τον ΕΦΕΤ να προχωρήσει σε χημική ανάλυση της ουσίας και να ενημερώσει τους έλληνες καταναλωτές για την επικινδυνότητά της.
Μια χημική ουσία… διχάζει την υφήλιο
Για χρόνια οι επιστήμονες ανά την υφήλιο διατηρούσαν τη θέση ότι η δισφαινόλη Α δεν είναι επικίνδυνη, διότι το επίπεδο «μετανάστευσής» της από τα πολυκαρβονικά πλαστικά μπιμπερό ήταν αμελητέο. Ωστόσο τον Ιανουάριο του 2010 η Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDΑ) αναγνώρισε ότι υπάρχουν σοβαρές πιθανότητες επικινδυνότητας και ότι το ζήτημα «χρήζει περαιτέρω διερεύνησης».
Αμεσα ακολούθησαν «μετασεισμοί»: τρεις Πολιτείες των ΗΠΑ (Κονέκτικατ, Μινεσότα και Γουισκόνσιν) αποφάσισαν να απαγορεύσουν τη χρήση της σε βρεφικά δοχεία, ενώ τον Ιούνιο του 2009 η κυβέρνηση του Καναδά ανακοίνωσε ότι θα υλοποιήσει την απόφασή της για απαγόρευση της κατασκευής μπιμπερό από δισφαινόλη Α. Στην Ευρώπη στις 29 Ιανουαρίου ο Γαλλικός Οργανισμός Ασφάλειας των Τροφίμων (ΑFSSΑ) αναγνώρισε την ύπαρξη «προειδοποιητικών σημείων» που υποδηλώνουν ενδεχόμενους κινδύνους. Λίγες ημέρες αργότερα ο Δήμος του Παρισιού αποφάσισε να αποσύρει 18.000 μπιμπερό τα οποία περιείχαν δισφαινόλη Α και να τα στείλει για… ανακύκλωση! Από 1ης Ιουλίου εξάλλου στη Δανία θα απαγορεύεται η πώληση δοχείων που περιέχουν αυτή την ουσία για βρέφη ηλικίας έως τριών ετών.
Στη Μεγάλη Βρετανία οι εκπρόσωποι των βασικών εταιρειών κατασκευής βρεφικών δοχείων και μπιμπερό (Βoots, Μothercare και Disney) είχαν δεσμευθεί δημοσίως για την εκπόνηση ειδικού σχεδίου κατάργησής της ως τον Ιανουάριο του 2010. Ωστόσο ενδελεχής έρευνα της βρετανικής εφημερίδας «Τhe Ιndependent», η οποία δημοσιεύθηκε χθες, αποκάλυψε ότι η δισφαινόλη Α εξακολουθεί να χρησιμοποιείται από τις εν λόγω εταιρείες!
Πώς να μειώσετε την έκθεσή σας
1. Αποφύγετε τα πολυκαρβονικά (Ρolycarbonate) πλαστικά. Για να αναγνωρίσετε ένα πολυκαρβονικό πλαστικό κοιτάξτε στον πάτο του δοχείου ή του μπιμπερό: το σήμα ΡC ή το σήμα του τριγώνου της ανακύκλωσης, το οποίο περιέχει το νούμερο επτά, δείχνει ότι το πλαστικό είναι πολυκαρβονικό.
2. Χρησιμοποιήστε γυάλινα μπιμπερό ή σε περίπτωση που είναι απολύτως αναγκαίο να χρησιμοποιήσετε πλαστικό ρωτήστε τον φαρμακοποιό σας για πλαστικό από πολυπροπυλένιο. Αναζητήστε το σήμα «ΒΡΑ free» ή «ΒΡΑ 0%» σε συσκευασίες μπιμπερό: αυτό σημαίνει ότι δεν περιέχει δισφαινόλη Α. 3. Μη θερμαίνετε σε φούρνο μικροκυμάτων δοχεία από πολυκαρβονικό πλαστικό και μην τοποθετείτε ζεστό νερό ή γάλα σε μπιμπερό από πολυκαρβονικό πλαστικό.
4. Να εξετάζετε τακτικά τα πλαστικά μπιμπερό και δοχεία που χρησιμοποιείτε και σε περίπτωση αμυχών ή ενδείξεων φθοράς αντικαταστήστε τα αμέσως. Σε κάθε περίπτωση αντικαταστήστε τα έπειτα από έξι μήνες.
Η ουσία στο μικροσκόπιο
«Η δισφαινόλη Α είναι ένας ορμονικός διαταράκτης, δηλαδή μια ουσία που “μιμείται” τη λειτουργία των ορμονών, διαταράσσοντας την ενδοκρινική ισορροπία του οργανισμού. Σύμφωνα με σειρά ερευνών, η εν λόγω ουσία προκαλεί βλάβες στο συκώτι, στον θυρεοειδή αδένα και στο αναπαραγωγικό σύστημα, ενώ παράλληλα ενοχοποιείται για νευρολογικές ασθένειες και για την εμφάνιση καρκίνου του θυρεοειδούς αδένα, του προστάτη και των όρχεων» σχολιάζει μιλώντας στο «Βήμα» ο κ. Ν. Κατσαρός, χημικός, επιστημονικός συνεργάτης του Εθνικού Κέντρου Ερευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος». Σύμφωνα με τις εν λόγω μελέτες, η δισφαινόλη Α έχει την ικανότητα να «μεταναστεύει» από τα πλαστικά δοχεία, σκεύη, μαχαιροπίρουνα και μπιμπερό, όπου περιέχεται, στην τροφή και εν τέλει στον ανθρώπινο οργανισμό.
