Σχεδόν 180 χρόνια από την ίδρυση του νεότερου ελληνικού κράτους και 90 από τη Μικρασιατική Καταστροφή οι απόγονοι των επαναστατημένων Ελλήνων και οι έκγονοι των προσφύγων θα πρέπει να μάθουν να ζουν, όπως και οι πρόγονοί τους, με το Ισλάμ και τους μουσουλμάνους. Ο πληθυσμιακός χάρτης τής αμιγώς, επί πολλές δεκαετίες, χριστιανικής και ορθόδοξης Ελλάδας δείχνει να αλλάζει καθώς στη χώρα μας εισρέουν καθημερινά εκατοντάδες μετανάστες, που στην προσπάθεια ανεύρεσης μιας καλύτερης τύχης εγκαταλείπουν τις εστίες τους στην Ασία και στην Αφρική, περιοχές που μαστίζονται από τη φτώχεια και τους πολέμους.
Παρά το γεγονός ότι οι Ελληνες μαζί με τους Ισπανούς είναι από τους ελάχιστους λαούς της λεγόμενης Δυτικής Ευρώπης που έμαθαν να συμβιώνουν κατά το παρελθόν με τους μουσουλμάνους, εν τούτοις, σήμερα φαίνεται να επικρατεί ένας ιδιότυπος προβληματισμός. Αν κανείς προσπεράσει τους ακραίους τόνους, ο προβληματισμός διεφάνη και κατά τη διάρκεια της συζήτησης που έγινε στη Βουλή με θέμα την παροχή της ελληνικής υπηκοότητας και ιθαγένειας στους μετανάστες που διαβιούν στην πατρίδα μας. Προβληματισμός άλλωστε υπάρχει και σε χώρες πολυπολιτισμικές, όπως η Γαλλία, η Ελβετία και η Γερμανία. Και είναι ιδιαίτερα έντονος στις λεγόμενες ρωμαιοκαθολικές χώρες, όπως η Αυστρία, που δεν εννοεί να σβήνει από τη μνήμη της την πολιορκία της Βιέννης από τον Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή…
Ως και το 2001, οπότε ο κάθε πολίτης δήλωνε το θρήσκευμά του, οι έλληνες μουσουλμάνοι αποτελούσαν το 1,3% του πληθυσμού της χώρας. Σε αυτούς συγκαταλέγονταν κυρίως τα μέλη της μειονότητας στη Θράκη, στην Κω και στη Ρόδο, όσοι είχαν τελέσει μεικτούς γάμους με έλληνες υπηκόους, αλλά και ορισμένοι Παλαιστίνιοι που έφτασαν στη χώρα τη δεκαετία του ΄70 και πολιτογραφήθηκαν Ελληνες.
Σήμερα η κατάσταση δείχνει εκ διαμέτρου αντίθετη. Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύονται στο Διαδίκτυο από την Ενωση Μουσουλμάνων και τα οποία προσεγγίζουν αυτά που επικαλέστηκε ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ κ. Γρ. Ψαριανός κατά τη διάρκεια σχετικής επερώτησής του: στην Ελλάδα «εκτιμάται ότι υπάρχουν 830.000 ως 1.000.000 μουσουλμάνοι». Οπως προσθέτει η Ενωση, υπάρχουν τρεις κατηγορίες μουσουλμάνων: «Η ελληνική μουσουλμανική μειονότητα, περίπου 120.000 άτομα. Η πλειονότητα όμως των μουσουλμάνων είναι μετανάστες που εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα τα τελευταία 40 χρόνια, ερχόμενοι κατά βάση από τις αραβικές χώρες και λιγότερο από άλλες,όπως το Πακιστάν και το Μπανγκλαντές. Τέλος υπάρχουν οι Ελληνες που ασπάστηκαν το Ισλάμ αφού το μελέτησαν ή αφού παντρεύτηκαν μουσουλμάνους». Ενα μεγάλο κομμάτι των μουσουλμάνων που διαβιούν στη χώρα μας προέρχεται από την Αλβανία. Πρόκειται κατά βάση για σουνίτες μουσουλμάνους, οι οποίοι ωστόσο στη συντριπτική πλειονότητά τους είναι άπιστοι αφού η θρησκευτική λατρεία απαγορεύθηκε διά νόμου το 1967 από το καθεστώς Χότζα και δεκάδες τζαμιά και εκκλησίες καταστράφηκαν στο όνομα της «αλβανικότητας». Οι Αλβανοί αποτελούν την πλειονότητα των μουσουλμάνων, γεγονός με ιδιαίτερη σημασία καθώς δεν είναι θρησκευτικά φανατισμένοι. Οπως και να ΄χει, με τις πιο μετριοπαθείς εκτιμήσεις ο αριθμός των θρησκευομένων μουσουλμάνων σήμερα στην Ελλάδα αγγίζει τις 500.000. Αποτελούν δηλαδή το 4%-5% του πληθυσμού της χώρας.
Οι ηγέτες των μουσουλμάνων που ζουν στην Ελλάδα είναι παλαιστινιακής καταγω γής. Ο πρόεδρος της Ενωσης Μουσουλμάνων κ. Ναΐμ Ελγαντούρ έφτασε στην Αθήνα από την Αίγυπτο, παντρεύτηκε χριστιανή, υπηρέτησε τη θητεία του στον ελληνικό στρατό, είναι επιχειρηματίας, πατέρας 8 παιδιών, αλλά και παππούς με τρία εγγόνια από τη μεγαλύτερη κόρη του, η οποία σπούδασε αγγλική φιλολογία. Ενας γιος του σπουδάζει στο Πολυτεχνείο και ο μικρότερος είναι στο νηπιαγωγείο. Αντίστοιχη είναι η πορεία και του αντιπροέδρου της Ενωσης Μουσουλμάνων, μεγαλοεπιχειρηματία κ. Ρασάν Μάζεν, πατέρα τριών παιδιών, έλληνα υπηκόου, ο οποίος υπηρέτησε στον ελληνικό στρατό. Παλαιστίνιος επίσης την καταγωγή, από την περιοχή της Γάζας.
Ωστόσο υπάρχει και ένας μεγάλος όγκος λαθρομεταναστών ή νομίμως εργαζομένων στην Ελλάδα ο οποίος προέρχεται από χώρες όπως το Ιράν, το Ιράκ, η Ινδονησία, το Πακιστάν, το Αφγανιστάν, η Σιέρα Λεόνε, η Ρουάντα, το Μπανγκλαντές, η Ερυθραία, ακόμη και από την… εξωτική Μογγολία του Τζένγκις Χαν αλλά και την ταλαιπωρημένη Μιανμάρ. Παρά το γεγονός ότι η Αστυνομία, όταν συλλαμβάνει μετανάστες, δεν καταγράφει το θρήσκευμά τους, στην εγγύτερη στην ανατολή «πύλη εισόδου» στο ευρωπαϊκό όνειρο, την Ελλάδα, καταφθάνουν καθημερινά δεκάδες μουσουλμάνοι- όπως φαίνεται από τις καταγραφές που γίνονται με βάση τον τόπο προέλευσης. Σύμφωνα με ανεπίσημα στοιχεία, η εισροή μεταναστών από χώρες όπως το Αφγανιστάν είναι υψηλή. Χαρακτηριστικό είναι ότι, σύμφωνα με καταγραφές, το 2006 εισήλθαν παράνομα στη χώρα 5.200 Αφγανοί, το 2007 ο αριθμός τους διπλασιάστηκε και έφθασαν τις 11.600 και το 2008 τις 25.500. Εντυπωσιακός είναι και ο αριθμός των Ιρακινών που εισέρχονται στη χώρα παράνομα. Από 8.100 το 2006, ανήλθαν σε 12.500 το 2007 και 15.900 το 2008. Αύξηση της μετανάστευσης υπάρχει και από το Μπανγκλαντές και το Πακιστάν. Οπως εκτιμάται, τα τελευταία τρία χρόνια έφτασαν στη χώρα μας τουλάχιστον 4.100 άνθρωποι από το Μπανγκλαντές και 8.000 από το Πακιστάν.
Πού κατοικούν
Oκύριος όγκος των μεταναστών κατοικεί στην Αθήνα, στον Πειραιά και στο Λαύριο. Υποβαθμισμένες και πολλές φορές εγκαταλειμμένες από τους Ελληνες περιοχές, όπως γύρω από την πλατεία Ομονοίας ή την πλατεία Κουμουνδούρου, αλλά και άλλες πυκνοκατοικημένες, όπως ο Νέος Κόσμος, η Κυψέλη, η Καλλιθέα και το Παγκράτι, είναι οι τόποι όπου διαβιούν όσοι ξέφυγαν από την πλήρη ανέχεια των μη προνομιούχων χωρών (global south). Οπως επισημαίνει στο «Βήμα» ο κ. Ελγαντούρ, μουσουλμάνοι το θρήσκευμα εργάτες υπάρχουν σχεδόν σε όλο το μήκος και το πλάτος του ελληνικού εδάφους. «Πρόκειται για μια πραγματικότητα. Και ήδη υπάρχει δεύτερη και τρίτη γενιά μουσουλμάνων, οι οποίοι αισθάνονται- και είναι- Ελληνες».
Οπως εκτιμούν στελέχη των υπηρεσιών που παρακολουθούν τα θρησκευτικά ζητήματα στην Ελλάδα, συνολικά στη χώρα υπάρχουν 82 διαφορετικές «συγκεντρώσεις» ή «ομάδες» μεταναστών. Οι περισσότερες είναι μουσουλμανικές και οι 70 από αυτές βρίσκονται στην Αθήνα, στα δυτικά προάστια και στο Κορωπί.
Η θέση της Εκκλησίας της Ελλάδος
Στην ιστορία της Ορθοδοξίας δεν υπάρχουν βασιλείς όπως ο Βαλδουίνος ή ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος, που συγκρούστηκαν με τον Σελ αχ Αδίν και τους άραβες μουσουλμάνους για την Ιερή Πόλη των τριών μονοθεϊστικών θρησκειών, υπήρξε όμως ο αυτοκράτορας Ηράκλειος, ο οποίος εξεστράτευσε εναντίον τους και έφερε πίσω τον Τίμιο Σταυρό, τον οποίο είχαν αρπάξει από την Ιερουσαλήμ.
Το 2006 ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, βλέποντας τα ζητήματα που υπήρχαν, ίδρυσε μια ειδική Συνοδική Επιτροπή Συμπαραστάσεως Παλιννοστούντων Μεταναστών με επικεφαλής τον Αρχιμανδρίτη κ. Τιμόθεο Ανθη και διευθυντή του αντίστοιχου κέντρου τον κ. Αντώνιο Παπαντωνίου. Η επιτροπή από την πρώτη στιγμή άρχισε να διεξάγει διάλογο με πολλούς από τους περίπου 40 άτυπους θρησκευτικούς λειτουργούς του Ισλάμ, μετανάστες που διαβιούν στην Αθήνα. Επιπλέον επισκέφθηκε και παρενέβη σε περιοχές όπου οι συγκρούσεις μεταξύ Ελλήνων και μεταναστών είχαν λάβει διαστάσεις, όπως η πλατεία του Αγίου Παντελεήμονα. Η επιτροπή βρίσκεται σε διαρκή διάλογο με τους ιμάμηδες, ορισμένοι εκ των οποίων είναι εργάτες ή καθαρίζουν τζάμια. «Πρόκειται για ταλαιπωρημένους ανθρώπους» τονίζει στο «Βήμα» στέλεχος της επιτροπής, που προσθέτει ότι δεν θα ξεχάσει ποτέ τη χαρά ενός γιατρού ιμάμη όταν συναντήθηκε με τους κληρικούς της επιτροπής και μίλησε μαζί τους. «Δεν είναι όλα άσπρο ή μαύρο. Τι να πεις σε αυτόν τον άνθρωπο, ο οποίος αν και ζει 30 χρόνια στην Ελλάδα, δεν έχει πάρει ως σήμερα υπηκοότητα;».
Από το 2006, οπότε και συστήθηκε η επιτροπή, προσπάθησε να επιλύσει προβλήματα και δημιούργησε ειδική ιστοσελίδα στην προσπάθεια να ενημερώσει τους χριστιανούς για το Ισλάμ και τις υποδιαιρέσεις του. Μάλιστα είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι προσφέρει πληροφορίες ακόμη και για τα τζαμιά που υπάρχουν στην Αθήνα- ορισμένοι μάλιστα ιεράρχες επιθυμούν την κατάργηση της επιτροπής, παρά το γεγονός ότι πολλές φορές ακόμη και ορισμένες κρατικές αρχές σπεύδουν να ενημερωθούν από τα στελέχη της.
Η Ιεραρχία της Εκκλησίας είναι διχασμένη: οι «σκληροί» βάλλουν κατά της πολιτογράφησης χιλιάδων μουσουλμάνων μεταναστών, μία μικρή ομάδα δηλώνει ότι δεν υπάρχει πρόβλημα. Η πλειονότητα όμως, αν και σιωπηλή, είναι προβληματισμένη καθώς δεν ξέρει τι θα γίνει στο μέλλον. Ο ίδιος ο Αρχιεπίσκοπος κ. Ιερώνυμος (φωτογραφία) και τα μέλη της Ιεράς Συνόδου προσπαθούν να ισορροπήσουν ανάμεσα στη μακραίωνη ιστορία των Ελλήνων που πρέπει να υποδεχθούν τον ξένο, στη διδασκαλία του Χριστού για τη στήριξη του φτωχού, του αδυνάτου και του αλλοεθνούς, αλλά και στον προβληματισμό όλων όσοι πιστεύουν ότι στο μέλλον θα υπάρξουν σοβαρά προβλήματα… Κλεισμένοι οι περισσότεροι πίσω από τις «ασφαλείς» πύλες της Ελλάδας, ελάχιστοι γνωρίζουν τι είναι το Ισλάμ, οι σουνίτες και οι σιίτες, και ακόμη λιγότεροι μπορούν να διαλεχθούν, όπως έκανε πριν από αιώνες ο Γρηγόριος ο Παλαμάς. Ξέρουν όμως ότι ύστερα από μερικές δεκαετίες η Ελλάδα δεν θα είναι δεδομένα Ορθόδοξη χώρα και αυτό τρομάζει πολλούς και για ποικίλους λόγους.
Το «τζαμί» του Παλαιού Ψυχικού
Στο ευρύτερο πολεοδομικό συγκρότημα των Αθηνών υπάρχουν 56 διαφορετικοί τόποι λατρείας. Πρόκειται για υπόγεια πολυκατοικιών, πρώην γκαράζ ή διαμερίσματα που έχουν διαμορφωθεί για να φιλοξενούν τους εκατοντάδες πιστούς του Κορανίου που θέλουν να προσευχηθούν. Οι περιοχές όπου βρίσκονται θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν αναμενόμενες σε ένα επίπεδο αφού συναντά κανείς τόπους λατρείας σε μέρη της Αθήνας όπως: το Μεταξουργείο, τα Κάτω Πατήσια, η Κυψέλη, η Αχαρνών, το Μοσχάτο, η Φυλής, η Σοφοκλέους, τα Πετράλωνα και η Κουμουνδούρου. Βρίσκονται όμως και σε μεσοαστικές περιοχές, όπως Ζωγράφου, Γουδή και Αμπελόκηποι, αλλά ακόμη και στα λεγόμενα βόρεια προάστια, όπως το Παλαιό Ψυχικό.
Τόποι λατρείας έχουν δημιουργηθεί όμως τα τελευταία χρόνια και εκτός των «τειχών» του κλεινού άστεως. Οπως επισημαίνει ο κ. Ελγαντούρ, υπάρχουν τρεις τόποι λατρείας στην Κρήτη- Χανιά, Ηράκλειο, Ρέθυμνο-, δύο στη Θεσσαλονίκη, στην Καλαμάτα, στην Πάτρα, ακόμη και στην Κάρπαθο…
Οι πιστοί του Κορανίου μπορούν να πάρουν ακριβείς πληροφορίες για τις ώρες προσευχής, αλλά ακόμη και για τους τρόπους μετακίνησής τους με τα μέσα μαζικής μεταφοράς, από το Διαδίκτυο και την ιστοσελίδα islam.gr.
Ο πρώτος άτυπος τόπος λατρείας δημιουργήθηκε στην Ελλάδα μέσα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών από μουσουλμάνους φοιτητές που μετέτρεψαν το 1983 ένα δωμάτιο σε τόπο προσευχής. Σήμερα ο πιο επίσημος τόπος λατρείας στην Ελλάδα είναι αυτός που παραχώρησε πριν από μερικά χρόνια η Θεολογική Σχολή της Θεσσαλονίκης για να προσεύχονται οι μουσουλμάνοι φοιτητές.
Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι οι χώροι λατρείας δεν είναι κοινοί και εν πολλοίς σχετίζονται με την καταγωγή των μουσουλμάνων. Οπως φαίνεται στο Διαδίκτυο, στην Αθήνα μεταξύ άλλων υπάρχουν 12 αραβικά τζαμιά, 4 ασιατικά και 10 μπανγκλαντεσιανά.
Μουσουλμανικό λεξικό
Oι πιστοί του Ισλάμ εκτιμάται ότι προσεγγίζουν σε όλο τον κόσμο το ένα δισεκατομμύριο και είναι η πρώτη από τις τρεις μονοθεϊστικές θρησκείες που παρουσιάζουν διαρκή υψηλή πληθυσμιακή αύξηση.
Μωάμεθ: ο τελευταίος προφήτης και θεμελιωτής της αραβικής αυτοκρατορίας. Γεννήθηκε στη Μέκκα το 570 και πέθανε στη Μεδίνα το 632 μ.Χ. Ιδρυτής του μωαμεθανισμού. Συνέγραψε το Κοράνι.
Ισλάμ: υποταγή, απόλυτη παράδοση στον Θεό. Αλί: Ο γεννήτορας του σιιτισμού και τέταρτος κατά σειρά χαλίφης του Ισλάμ. Πρώτος εξάδελφος του Μωάμεθκαι γαμπρός του αφού παντρεύτηκε τη Φατίμα, μία από τις τέσσερις κόρες που απέκτησε ο προφήτης με την πρώτη του σύζυγο, τη Χαντίτζα. Δολοφονήθηκε το 661 μ.Χ., με εντολή της Αϊσά.
Χασάν: Γιος του Αλί, αρνήθηκε τη διαδοχή του πατέρα τουκαι παρέδωσε την ηγεσία στον Μωαβία, υπό τον όρο μετά τον θάνατό του να κηρυχθεί προφήτης. Πέθανε από δηλητήριο ενώ χαλίφης ανακηρύχθηκε ο γιος του Μωαβία, Γεζίτ.
Χουσεΐν: Δευτερότοκος γιος του Αλί και αδελφός του Χασάν. Ηγήθηκε του στρατού των σιιτών και διεκδίκησε το Χαλιφάτο. Εχασε την αιματηρότερη μάχη που διεξήχθη στο Ισλάμ και σφαγιάστηκε μαζί με όλα τα μέλη της οικογένειάς του.
Σουνίτες: Πρόκειται για τους ορθόδοξους μουσουλμάνουςκαι αποτελούν τη συντριπτική πλειονότητα όλων όσοι ασπάζονται το Κοράνι. Προέρχονται από Αίγυπτο, Αλγερία, Αιθιοπία, Λιβύη, Μαρόκο, Νιγηρία, Σουδάν, Τυνησία, Αφγανιστάν, Ινδονησία, Ιράκ, Ιορδανία, Κουβέιτ, Πακιστάν, Σαουδική Αραβία, Συρία και Τουρκία. Πιστεύουν στα όσα ορίζει αυστηρά το Κοράνι και στην Ιερά Παράδοση, τη Σούνα, γι΄ αυτό και ονομάζονται σουνίτες. Η Σούνα αποτελείται από έξι Χαντίθ, αναφορές που συντάχθηκαν από τον Μωάμεθ και καταγράφηκαν τρεις αιώνες μετά τον θάνατό του.
Σιίτες: Χαρακτηρίζονται από τους σουνίτες ως αιρετικοί. Και στην ουσία το όνομά τους προέρχεται από το αραβικό Σι΄ ατ Αλί, που σημαίνει η παράταξη ή το κόμμα του Αλί. Πιστεύουν ότι μόνον οι απευθείας και εξ αίματος απόγονοι του Μωάμεθ είναι κανονικοί χαλίφηδες. Και αναγνωρίζουν ως μοναδικό και γνήσιο διάδοχό του, τον Αλί. Το 80% των σιιτών προέρχεται από το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, την Ινδία, την Ανατολική Αφρική και τη Συρία.
