«ΤΟ ΠΑΡΤΙ τελείωσε» ανήγγειλε πομπωδώς τον περασμένο Οκτώβριο ο έγκυρος βρετανικός «Εconomist», θέλοντας να δείξει την ένταση της διεθνούς οικονομικής κρίσης. Ενα όμως αντιστέκεται, επιμένοντας σε τρελούς ρυθμούς: το πάρτι του τομέα της Υγείας στην Ελλάδα δεν έχει τέλος, δεν το πιάνει η κρίση της διεθνούς οικονομίας, ούτε η βύθιση της ελληνικής. Συνεχίζεται, ξοδεύοντας περισσότερα από ποτέ. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, οι δαπάνες υγείας το 2004 προσέγγιζαν το ποσό των 16,4 δισ. ευρώ. Το 2007 είχαν εκτοξευθεί σε 22,6 δισ.ευρώ,χωρίς όμως να υπάρχει βεβαιότητα για την ακρίβεια των αριθμών. Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ οι δαπάνες υγείας, βάσει των στοιχείων του 2005, έφθαναν το 10,1% του ΑΕΠ και ήταν υπερδιπλάσιες εκείνων της εθνικής άμυνας.
Από τα 22,6 δισ. ευρώ των συνολικών δαπανών υγείας τα 7,7 δισ. ευρώ το 2007 ξοδεύονταν για φάρμακα. Η συνολική φαρμακευτική δαπάνη, δημόσια και ιδιωτική, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων, δείχνει να αυξάνεται τα τελευταία χρόνια με τρελούς ρυθμούς. Το 2000 μόλις ξεπερνούσε τα 2,5 δισ. ευρώ για να ανέλθει σε 5 δισ. ευρώ το 2004 και να ξεπεράσει, σύμφωνα με νεότερες εκτιμήσεις, τα 9,1 δισ. ευρώ εφέτος. Ο πίνακας που δημοσιεύεται παραπλεύρως αποτυπώνει ακριβώς την ταχύτητα με την οποία αυξάνονται κατ΄ έτος οι δαπάνες για φάρμακα. Η φαρμακευτική δαπάνη σχεδόν διπλασιάστηκε σε πέντε χρόνια και τετραπλασιάστηκε στη δεκαετία. Πρόκειται προφανώς για μη ανεκτή κατάσταση, ειδικά σε τούτες τις συνθήκες δημοσιονομικής και χρηματοδοτικής κρίσης του κράτους.
Μοιάζει ο τομέας της υγείας με χαίνουσα πληγή, η οποία κλονίζει τα ασφαλιστικά ταμεία και υπονομεύει κάθε προσπάθεια ελέγχου των δημοσίων οικονομικών. Χωρίς επέμβαση, χωρίς μέτρα ελέγχου των δαπανών της υγείας, κάθε δημοσιονομική προσαρμογή, όσο έντονη κι αν είναι, δεν θα αποδώσει. Οποιες οικονομίες και αν εξασφαλισθούν από αλλού θα χάνονται στον πίθο των Δαναΐδων της υγείας, που χάσκει από παντού, προσφέροντας υπεραποδόσεις στις φαρμακευτικές εταιρείες και μαύρα παραοικονομικά εισοδήματα στους γιατρούς.
Ακριβά φάρμακα, περιττές εξετάσεις
Το μυστικό της συνεχώς διευρυνόμενης σχέσης μεταξύ γιατρών, φαρμακευτικών εταιρειών και προμηθευτών βρίσκεται στη λεγόμενη κατευθυνόμενη συνταγογράφηση με σκοπό την προώθηση και κατανάλωση πανάκριβων φαρμάκων και κρίσιμων ιατρικών υλικών. Τεράστιες ποσότητες ακριβών και δυνητικά επικίνδυνων φαρμάκων συνταγογραφούνται αφειδώς, ασθενείς οδηγούνται μαζικά σε περιττές εξετάσεις και κατευθύνονται σε επιβαρυντικές χειρουργικές επεμβάσεις, με μόνο σκοπό την αύξηση της κατανάλωσης υλικών της σύγχρονης ιατρικής βιομηχανίας.
Η «φάμπρικα» είναι παλαιά. Κυριαρχούσε από χρόνια στη ζώνη του ΙΚΑ και σε εκείνη των Κέντρων Υγείας της υπαίθρου. Τα τελευταία χρόνια έγινε καθεστώς στις μεγάλες νοσοκομειακές μονάδες, όπου χρησιμοποιούνται πανάκριβα φάρμακα και ακόμη ακριβότερα ιατρικά υλικά. Η υπερανάπτυξη και η διάχυσή της στηρίζεται στο καθεστώς προμηθειών και ιδιαιτέρως στη δυνατότητα που προσφέρει η νομοθεσία στο ιατρικό προσωπικό να αντιμετωπίζει το κάθε υλικό και το κάθε φάρμακο ως μοναδικό.
Η αρχή έγινε με τα ορθοπαιδικά υλικά, που χρησιμοποιούνται στις αρθροπλαστικές επεμβάσεις, στις αλλαγές γονάτων, ισχίων και κεφαλών που δένουν τα οστά των ποδιών με εκείνα της λεκάνης. Υπό το βάρος πιέσεων των γιατρών, με την επίκληση του επείγοντος και της ιδιαιτερότητας συγκεκριμένων γναθοχειρουργικών και ορθοπαιδικών ιατρικών πράξεων, ο νομοθέτης δέχθηκε το 2001 ότι «για πρόσθετα ιατρικά υλικά, μη συγκρίσιμα μεταξύ τους, τα νοσοκομεία δύνανται να τα προμηθεύονται χωρίς διαγωνισμό». Σχεδόν αυτομάτως ακολούθησε η έκδοση εγκυκλίου που περιελάμβανε μακρύ κατάλογο ορθοπαιδικών υλικών, τα οποία μπορούσαν να παραγγέλλουν απευθείας οι γιατροί χωρίς διαγωνισμό.
Συνταγογράφηση κατά το δοκούν
Οπως λέγεται χαρακτηριστικά από προμηθευτές και επιχειρηματίες του χώρου της Υγείας, κάθε βίδα τριών χιλιοστών που χρησιμοποιείται σε ορθοπαιδικές επεμβάσεις αντιμετωπίστηκε ως μοναδική και ξεχωριστή για κάθε ασθενή και η προμήθειά της ανατέθηκε στον θεράποντα χειρουργό. Για πολλούς, εκείνος ο πρώτος κατάλογος μοναδικών υλικών αποτέλεσε την Κερκόπορτα. Εκτοτε και ειδικά μετά το 2004, στα χρόνια της νεοδημοκρατικής διακυβέρνησης, ο κατάλογος των μοναδικών υλικών διευρύνθηκε και αντιμετωπίστηκαν με τον ίδιον τρόπο συγκεκριμένα καρδιολογικά υλικά, όπως βηματοδότες, στεντ και άλλα, καθώς και τα υλικά αιμοδιάλυσης, τα φίλτρα αιμοκάθαρσης, τα χημειοθεραπευτικά φάρμακα, τα εξειδικευμένα τρίτης γενιάς αντιβιοτικά και πλήθος άλλων. Για όλα αυτά πλέον οι γιατροί έχουν τη διακριτική ευχέρεια να συνταγογραφούν φάρμακα κατά το δοκούν και να παραγγέλλουν υλικά της αρεσκείας τους ή καλύτερα ανάλογα με τις αντιπαροχές των φαρμακευτικών εταιρειών και των προμηθευτών.
Τα ποσοστά που λαμβάνουν οι γιατροί έναντι των παραγγελιών φαρμάκων και υλικών ποικίλλουν κατά περίπτωση. Για τα φάρμακα εισπράττουν κοντά στο 15% της αξίας τους και για τα υλικά ως και 25%. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι τα τελευταία τρία- τέσσερα χρόνια οι χειρουργοί ορθοπαιδικοί γιατροί αντιμετωπίζονται από την κοινωνία ως άλλοι εθνικοί ευεργέτες. Δεν παίρνουν χρήματα από τους ασθενείς για τις επεμβάσεις ή καλύτερα δεν χρειάζεται να πάρουν. Από μια αθροπλαστική επέμβαση γονάτου που κοστίζει στο ασφαλιστικό ταμείο κοντά στις 10.000
ευρώ, έχουν εξασφαλισμένα μόνο από τους προμηθευτές υλικών κοντά στα 2.000 με 3.000 ευρώ. Περισσότερες ευκαιρίες έχουν οι καρδιοχειρουργοί. Από την τοποθέτηση ενός ισχυρού βηματοδότη που στην ελληνική αγορά κοστίζει σχεδόν 30.000
ευρώ λαμβάνουν από την προμηθεύτρια εταιρεία το 25%, περίπου 6.000-7.000 ευρώ. Γι΄ αυτό παρατηρείται το φαινόμενο να τοποθετούνται βηματοδότες σωρηδόν, ακόμη και σε ασθενείς που βρίσκονται μια ώρα πριν από το τέλος. Οι ασθενείς πεθαίνουν και οι βηματοδότες δουλεύουν στα νεκροταφεία, λένε με διάθεση μαύρου χιούμορ οι νεότεροι γιατροί.
Μικρές εταιρείες με μεγάλα τιμολόγια
Η οικοδόμηση του ιατρικού παραοικονομικού συστήματος δεν μπορούσε να γίνει απευθείας με τους φαρμακευτικούς πολυεθνικούς κολοσσούς. Οι περισσότερες από τις μεγάλες πολυεθνικές φαρμακευτικές εταιρείες υπόκεινται σε αυστηρούς λογιστικούς κανόνες, ελέγχονται από ειδικούς οργανισμούς, υποβάλλονται σε ειδικά καθεστώτα ελέγχου, είναι υποχρεωμένες να εξηγούν παράνομες δαπάνες, δεν έχουν δηλαδή την ευελιξία να κινηθούν ελεύθερα στο ιδιότυπο ελληνικό περιβάλλον. Οποιες πολυεθνικές φαρμακευτικές εταιρείες επιχείρησαν ευθεία εμπλοκή στις προμήθειες των εγχώριων νοσοκομείων δυσκολεύτηκαν, οι θυγατρικές τους κλονίστηκαν και οι ίδιες αντιμετώπισαν ποινές για παροχές παράνομες, ανεξήγητες και ξένες προς τα περισσότερα ιατρικά συστήματα του σύγχρονου κόσμου.
Η λύση δόθηκε με το χτίσιμο μικρών εταιρειών αντιπροσώπων, οι οποίες δεν αγοράζουν φάρμακα και υλικά απευθείας από τις πολυεθνικές. Συνήθως χρησιμοποιούνται ενδιάμεσες εταιρείες στην Κύπρο. Τα φάρμακα και τα υλικά αγοράζονται στη Μεγαλόνησο από διαμεσολαβούσες εταιρείες και μεταπωλούνται υπερτιμολογημένες στις εγκατεστημένες στην Ελλάδα εταιρείες των ιατρικών αντιπροσώπων. Η υπερτιμολόγηση εξασφαλίζει και τα διαμοιραζόμενα πολλά έσοδα στο πλήθος των εμπλεκομένων γιατρών. Δεν είναι τυχαίο ότι τα περισσότερα κρίσιμα φάρμακα και υλικά, που αποτελούν και το αντικείμενο της συναλλαγής, φθάνουν στη χώρα μας σε τιμές πολλαπλάσιες. Αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι οι φθηνοί βηματοδότες κοστίζουν 2.000 ευρώ στην Κύπρο και τα ασφαλιστικά ταμεία στη χώρα μας τους πληρώνουν 10.000-
12.000 ευρώ. Οι ισχυροί και ακριβοί βηματοδότες κοστίζουν περίπου 10.000 ευρώ στην Κύπρο και εδώ κοστολογούνται 30.000 ευρώ.
Κατά καιρούς έχουν δει το φως της δημοσιότητας αναλυτικοί κατάλογοι των υπερτιμολογημένων φαρμάκων και υλικών, αλλά ουδέποτε κατέστη δυνατός ο έλεγχός τους. Τα προηγούμενα χρόνια ο πρώην γενικός γραμματέας του υπουργείου Υγείας και νυν γενικός διευθυντής του ΣΔΟΕ κ. Πασχάλης Μπουχώρης επιχείρησε να προσεγγίσει τον κύκλο της υπερτιμολόγησης. Η προσπάθειά του προσέκρουσε στον ευρύτατο κύκλο των διασυνδεδεμένων συμφερόντων, τον έφερε σε σύγκρουση με τον τότε υπουργό Υγείας κ. Νικήτα Κακλαμάνη και τελικώς σε παραίτηση όταν ανέλαβε ο κ. Δ. Αβραμόπουλος. Οι γνωρίζοντες λένε ότι είχε ενημερώσει νωρίς τους υπευθύνους και ακόμη πως σχετικά σημειώματα είχαν φθάσει και στο πρωθυπουργικό γραφείο, χωρίς όμως ποτέ να υπάρξουν ουσιαστικές πρωτοβουλίες. Οι τελευταίες του κ. Αβραμόπουλου για την ομαδοποίηση των προμηθειών έχουν κενά και επιπλέον δεν αντιμετωπίζουν το ειδικό καθεστώς που δίδει στους γιατρούς το προνόμιο της κατευθυνόμενης συνταγογράφησης.
Σπατάλες και υπόγειες συναλλαγές
Στην παρούσα συγκυρία της οικονομικής κρίσης και της δημοσιονομικής καχεξίας το πρωτοφανές και διασυνδεδεμένο ιατρικό- φαρμακευτικό παραοικονομικό κύκλωμα λαμβάνει κολοσσιαία οικονομική διάσταση. Επεκτεινόμενο μάλιστα στον ιδιωτικό τομέα της υγείας, όπου καταφεύγουν πολλοί των ασφαλισμένων, το κόστος γίνεται απροσμέτρητο και άμεσα καταβλητέο. Οι υπερδαπάνες της υγείας και το υφιστάμενο καθεστώς υπερχρηματοδότησης δεν έχουν θέση στις σημερινές οικονομικές συνθήκες, καθώς εξελίσσονται σε ένα από τα σοβαρότερα και πιο επείγοντα προβλήματα της χώρας. Η υπόγεια και επαίσχυντη συναλλαγή των επαγγελματιών της υγείας με τις φαρμακευτικές εταιρείες, «τα δομημένα της υγείας» όπως τα λένε οι έχοντες εμπειρίες από τον χρηματοπιστωτικό τομέα, είναι μια από τις κύριες αιτίες της οικονομικής κατάρρευσης των ασφαλιστικών ταμείων και του Εθνικού Συστήματος Υγείας.
Η ορθολογική διάθεση των πολύτιμων πόρων, που κατασπαταλώνται κάθε χρόνο προς χάριν των πολυεθνικών εταιρειών, των εδώ αντιπροσώπων και των εξαχρειωμένων γιατρών, θα μπορούσε σε λίγα χρόνια όχι μόνο να αναμορφώσει τις σημερινές άθλιες υπηρεσίες δημόσιας υγείας, αλλά και να αποτελέσει σημαντικό συντελεστή για την αντιμετώπιση του μείζονος προβλήματος της κοινωνικής ασφάλισης. Μόνο που στην παρούσα κατάσταση η επικράτηση του ορθολογισμού απαιτεί επαναστατικές πράξεις και συγκρούσεις με τις πολλές, κρυφές και φανερές εκφράσεις του πρώτου σε μέγεθος και σημασία παραοικονομικού συστήματος της ελληνικής οικονομίας.
Λας Βέγκας, κλιματιστικά, laptops και τάφοι!
ΤΗΝ ΩΡΑ που διαβάζετε αυτές τις γραμμές μερικές εκατοντάδες έλληνες γιατροί, φαρμακοποιοί, ακόμη και νοσηλευτές που κατέχουν θέσεις-κλειδιά σε μεγάλα νοσοκομεία της χώρας, ταξιδεύουν οικογενειακώς προς τα νησιά Τόγκο ή το Λας Βέγκας, απολαμβάνουν τις διακοπές τους σε πολυτελείς ορεινούς ξενώνες της Γερμανίας και της Αυστρίας, καταλύουν σε πανάκριβα ξενοδοχεία της Νοτιοανατολικής Ασίας και άλλοι ανανεώνουν δωρεάν την επίπλωση των γραφείων τους ή παραλαμβάνουν νέα σύγχρονα και αθόρυβα κλιματιστικά, ολοκαίνουργα laptops και ένας Θεός ξέρει τι άλλο. Ας είναι καλά οι «γενναιόδωρες» φαρμακευτικές εταιρείες και οι ακόμη πιο «γενναιόδωροι» ιατρικοί αντιπρόσωποί τους, οι οποίοι μέρα μεσημέρι, φόρα παρτίδα που λέει ο λαός, εισβάλλουν στην κυριολεξία στις πανεπιστημιακές κλινικές των νοσοκομείων και διαπραγματεύονται την πραμάτειά τους με τους διευθυντές και τους γιατρούς έναντι πλήθους χορηγιών και παροχών σε χρήμα και είδος,που ξεπερνά κάθε φαντασία. Είναι κοινό μυστικό πια στα νοσοκομεία. Οποιος γιατρός θέλει να ταξιδέψει στο εξωτερικό ή να εξασφαλίσει μια θέση σε ένα διεθνές συνέδριο δεν έχει παρά να απευθυνθεί σε έναν από τους πολλούς αντιπροσώπους φαρμακευτικών εταιρειών. Και αυτές είναι ίσως οι αθωότερες των συναλλαγών. Υπάρχουν πιο σύνθετες, που οδηγούν σε απευθείας καταβολές σημαντικών ποσών και ακριβών δώρων. Είναι τέτοια η εξαχρείωση που ορισμένοι γιατροί ζητούν τα απίθανα. Λέγεται,όχι με τη μορφή ανεκδότου,ότι γιατρός πανεπιστημιακής κλινικής, από εκείνους που μπορούν να εντάξουν νέα φάρμακα στο σύστημα υγείας, απαίτησε από ιατρικό αντιπρόσωπο οικογενειακό τάφο στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών!!!
Πόλεμος για ένα σκεύασμα
ΕΚΕΙπου φαίνεται ότι γίνεται πανικός κατευθυνόμενης συνταγογράφησης είναι στις ογκολογικές κλινικές και στις αιματολογικές που αντιμετωπίζουν ασθενείς με λευχαιμία. Οι συγκρούσεις στην Αιματολογική κλινική του Λαϊκού Νοσοκομείου έχουν γίνει δημόσιο θέαμα και προκάλεσαν την επέμβαση των επιθεωρητών Υγείας,χωρίς όμως ιδιαίτερο αποτέλεσμα.
Μόλις τις προηγούμενες ημέρες ξέσπασε πόλεμος μεταξύ των γιατρών για τη συνταγογράφηση φαρμάκου μεγάλης πολυεθνικής εταιρείας.Οπως προκύπτει από επίσημα δημόσια έγγραφα του νοσοκομείου, στις 7 Απριλίου εκδόθηκε οδηγία που όριζε ότι το συγκεκριμένο φάρμακο επιτρέπεται να συνταγογραφείται μόνο για ρευματοειδείς αρθρίτιδες και για οζώδη λεμφώματα σταδίου τρία και τέσσερα,επειδή είναι πανάκριβο (κοστίζουν 1.377,66 ευρώ τα 500 mg) και υπήρξε διαμαρτυρία για υπερσυνταγογράφηση από τους ελεγκτές των ασφαλιστικών ταμείων. Μία εβδομάδα μετά, στις 13 Απριλίου, εκδόθηκε νέα διαταγή της διεύθυνσης του νοσοκομείου που ανέστειλε την ισχύ της προηγουμένης, επειδή «υπήρξαν ενστάσεις από γιατρούς του νοσοκομείου». Το θέμα εκκρεμεί, αλλά η σύγκρουση σοβεί και η όλη υπόθεση ανατέθηκε προς εξέταση στον διευθυντή της Ιατρικής Υπηρεσίας και στο Επιστημονικό Συμβούλιο του νοσοκομείου. Οι γνωρίζοντες επιμένουν ότι στις ογκολογικές κλινικές προσφέρονται αφειδώς πανάκριβα χημειοθεραπευτικά σχήματα ακόμη και σε ασθενείς που εμφανώς δεν αντέχουν,ούτε έχουν καμία τύχη,μόνο και μόνο επειδή τα κέρδη για τις φαρμακευτικές εταιρείες είναι μεγάλα και οι παροχές προς τους γιατρούς και τις πανεπιστημιακές κλινικές σημαντικές,πέραν κάθε πρόβλεψης και εκτίμησης.
