Από τη λιβελούλη μέχρι τον χρυσό σκαραβαίο, πολλά έντομα, καθώς και μερικά πτηνά, έχουν εξελίξει ιριδίζουσες φορεσιές. Νέα μελέτη υποδεικνύει τώρα ότι τα ζώα που γυαλίζουν και αλλάζουν χρώμα ανάλογα με τη γωνία φωτισμού τρομάζουν και μπερδεύουν τους θηρευτές.

Το «δομικό χρώμα»

Το περίεργο με τα ιριδίζοντα ζώα είναι ότι, στις περισσότερες περιπτώσεις, ο παρδαλός αυτός χρωματισμός δεν οφείλεται σε χρωστικές ουσίες. Πρόκειται αντίθετα για το λεγόμενο «δομικό χρώμα», το οποίο προκύπτει από την αλληλεπίδραση του φωτός με τη μικροσκοπική δομή της ιριδίζουσας επιφάνειας.

Χάρη σε αυτό το τρικ, το οποίο εμπνέει εδώ και χρόνια ερευνητές της νανοτεχνολογίας, τα ζώα αυτά γυαλίζουν και αλλάζουν χρώμα ανάλογα με τον φωτισμό και τη γωνία θέασης.

Μέχρι σήμερα, όμως, οι βιολόγοι αδυνατούν να προσφέρουν μια ικανοποιητική εξήγηση για τη χρησιμότητα αυτής της τακτικής, η οποία εμφανίστηκε ανεξάρτητα πολλές φορές στην εξέλιξη -απαντάται εξάλλου όχι μόνο σε αρθρόποδα αλλά και σε πτηνά όπως η αλκυονίδα και το παγόνι.

Σε μια προσπάθεια να λύσουν το μυστήριο, ερευνητές του Πανεπιστημίου του Λίνκολν στη Βρετανία πειραματίστηκαν με εντομοφάγα γιαπωνέζικα ορτύκια, τα οποία είχαν εκπαιδευτεί να τσιμπούν μαύρες κουκκίδες που κινούνταν στο ομοιόμορφο γκρίζο φόντο μιας οθόνης.

Στη διάρκεια του πειράματος, οι ερευνητές παρουσίασαν στα πτηνά 20 διαφορετικές κουκκίδες, 10 ιριδίζουσες και 10 απλές, οι οποίες περνούσαν διαδοχικά από την οθόνη.

Τα ορτύκια χρειάζονταν περισσότερα τσιμπήματα για να πετύχουν τις ιριδίζουσες κουκκίδες, αναφέρει η ερευνητική ομάδα στην επιθεώρηση «Biology Letters». Επιπλέον, οι επιθέσεις τους ήταν λιγότερο πιθανό να πετύχουν το στόχο σε σχέση με τα τσιμπήματα εναντίον των απλών κουκκίδων.

Οι θηρευτές δεν βρίσκουν τη θέση της λείας τους

Αυτό υποδεικνύει ότι οι μεταβολές στο χρώμα και τη φωτεινότητα που προσφέρει το δομικό χρώμα εμποδίζουν τους θηρευτές να προσδιορίσουν με ακρίβεια τη θέση της λείας τους, συμπεραίνουν οι ερευνητές.

Προηγούμενες μελέτες είχαν εξάλλου δείξει ότι «τα ζώα με έντονο χρωματισμό, όπως ρίγες που δημιουργούν αντίθεση, προστατεύονται από τους θηρευτές, ίσως επειδή [οι θηρευτές] δυσκολεύονται να εκτιμήσουν την ταχύτητα και την κίνησή τους» επισημαίνει ο Τόμας Πάικ, συντάκτης της μελέτης.

Με άλλα λόγια, ακόμα και οι έντονοι χρωματισμοί που θα περίμενε κανείς ότι τραβούν την προσοχή των κυνηγών μπορούν στην πραγματικότητα να προστατεύουν αυτόν που τους φοράει.