Ένα από τα μεγαλύτερα παγοκαλύμματα της Γης έχει αρχίσει να κινείται ανησυχητικά όπως αποκάλυψαν νέα δορυφορικά δεδομένα. Πρόκειται για το Αουστφόνα, στην Αρκτική, του οποίου ο κύριος παγετώνας έχει επιταχύνει την κίνησή του προς τη Θάλασσα του Μπάρεντς εξαιτίας της τήξης των πάγων. Η ανακάλυψη έγινε χάρη στον πρώτο από τους δορυφόρους της αποστολής Sentinel του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) ο οποίος εκτοξεύθηκε πρόσφατα και ακόμη δεν έχει καν μπει στην προγραμματισμένη τροχιά του.
Φαινομενική σταθερότητα
Το Αουστφόνα καλύπτει μια έκταση λίγο μεγαλύτερη από 8.000 τ. χλμ. στο Αρχιπέλαγος Σβάλμπαρντ της Νορβηγίας. Οι επιστήμονες που το μελετούν θεωρούσαν ότι έχει παραμείνει σχετικά σταθερό την τελευταία εικοσαετία. Υποπτεύονταν όμως ότι υπήρχε περίπτωση το παγοκάλυμμα να χάνει αρκετά περισσότερο πάγο από ό,τι μπορούσαν να ανιχνεύσουν. Για τον λόγο αυτό ζήτησαν τη «βοήθεια» των δεδομένων του Sentinel-1a, του πρώτου από μια σειρά δορυφόρων που αναπτύσσει η ESA με στόχο την καλύτερη παρατήρηση του πλανήτη.
«Παρατηρούμε το Αουστφόνα μέσω των δεδομένων διαφόρων δορυφορικών ραντάρ τα τελευταία είκοσι χρόνια και δεν είχε αλλάξει και πολύ» δήλωσε στο BBC ο Αντι Σέπερντ καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Λιντς στη Βρετανία και επικεφαλής της μελέτης. «Τώρα όμως που το ξαναείδαμε μέσω του νέου δορυφόρου Sentinel-1a είναι σαφές ότι έχει επιταχυνθεί σημαντικά μέσα στα δυο ή τρία τελευταία χρόνια, Κινείται πλέον δέκα φορές ταχύτερα από τις προηγούμενες μετρήσεις μας».
Η ταχύτητα ενός παγετώνα εκτιμάται με βάση το πόσο τα κύρια χαρακτηριστικά του, όπως π.χ. οι μεγάλες χαράδρες, κινούνται μέσα σε ένα ορισμένο χρονικό διάστημα. Οι επιστήμονες είδαν ότι – όπως ακριβώς υποπτεύονταν – το Αουστφόνα χάνει περισσότερο πάγο στον κύριο παγετώνα αποστράγγιξής του στο Ακρωτήριο Μον, ο οποίος είναι και αυτός που έχει επιταχυνθεί περισσότερο, κινούμενος ολοταχώς προς τη Θάλασσα του Μπάρεντς.
Η σταθερότητα των μόνιμων πάγων της Γης έχει ιδιαίτερη σημασία όχι μόνο για την ισορροπία του κλίματος του πλανήτη αλλά και για το ύψος της στάθμης της θάλασσας. «Αν και τα παγοκαλύμματα και οι παγετώνες περιλαμβάνουν μόνο το 1% του πάγου του πλανήτη συμβάλλουν κατά περίπου 50% στην άνοδο της θαλάσσιας στάθμης εξαιτίας της τήξης των πάγων» εξήγησε ο καθηγητής Σέπερντ.
Το πρώτο κέντρο δεδομένων στην Ελλάδα
Τα αποτελέσματα της ερευνητικής ομάδας, τα οποία θα υποβληθούν σύντομα προς δημοσίευση, παρουσιάστηκαν στις Βρυξέλλες την Πέμπτη 8 Μαΐου, στο πλαίσιο των επισήμων «εγκαινίων» του Sentinel-1a ο οποίος εκτοξεύθηκε στις 3 Απριλίου και θα τεθεί σε πλήρη λειτουργία στο αμέσως επόμενο διάστημα. Παρά το γεγονός ότι δεν είχε κλείσει καλά καλά ένα μήνα σε τροχιά ούτε είχε ακόμη πάρει την προγραμματισμένη θέση του ο δορυφόρος, όπως τόνισαν ο δρ Σέπερντ και η ομάδα του, προσέφερε πρωτοφανούς ποιότητας δεδομένα. Η συμβολή λοιπόν τόσο αυτού του πρώτου δορυφόρου όσο και των «συντρόφων» του που θα ακολουθήσουν αναμένεται να είναι σημαντική.
Ως το τέλος της δεκαετίας ο στόλος της αποστολής Sentinel θα εμπλουτιστεί και με άλλους δορυφόρους που θα πραγματοποιούν περιβαλλοντικές παρατηρήσεις της Γης χρησιμοποιώντας διαφορετικές τεχνικές και έχοντας διαφορετικούς «ρόλους» ως προς τα δεδομένα που προσφέρουν και τις μελέτες που αυτά μπορούν να υποστηρίξουν. Η αποστολή Sentinel εντάσσεται στο πρόγραμμα Copernicus, το οποίο θεωρείται το σημαντικότερο πρόγραμμα για την παρατήρηση της Γης που έχει οργανωθεί ως σήμερα.
Το πρώτο από τα Κέντρα Συλλογής και Ανάλυσης Δορυφορικών Δεδομένων των Αποστολών Δορυφορικής Τηλεπισκόπησης Sentinels (Copernicus satellite missions), γνωστά ως ESA Mirror Sites of Collaborative Ground Segment, θα λειτουργήσει στην Ελλάδα, στις εγκαταστάσεις του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ). Η επίσημη υπογραφή της σχετικής συμφωνίας θα γίνει μεταξύ του προέδρου του ΕΑΑ καθηγητή Κανάρη Τσίγκανου και του Διευθυντή Προγραμμάτων Παρατήρησης της Γης της ESA, καθηγητή Φόλκερ Λίμπιχ, τη Δευτέρα 12 Μαΐου κατά τη διάρκεια του συνεδρίου με τίτλο «Copernicus – Sentinels Serving Society and the Environment», που διοργανώνεται υπό την αιγίδα της Ελληνικής Ευρωπαϊκής Προεδρίας στο Ίδρυμα Ευγενίδου. Πληροφορίες για το συνέδριο μπορείτε να δείτε εδώ.
