Η ανατροπή των θεωριών σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο λιώνουν οι πάγοι στην Ανταρκτική έρχεται από… κάτω. Ομάδα επιστημόνων από βρετανικά πανεπιστήμια ανακάλυψε τεράστια κανάλια ψηλά όσο ο πύργος του Άιφελ κάτω από μια παγοκρηπίδα (επιπλέον στο νερό στρώμα πάγου) της παγωμένης ηπείρου. Το φαινόμενο δεν σχετίζεται με την κλιματική αλλαγή, όπως όμως τονίζουν οι ερευνητές, προσφέρει πολύτιμες νέες γνώσεις για να εκτιμήσουμε καλύτερα τις επιπτώσεις της στα παγωμένα «άκρα» του πλανήτη μας.
Ορατά από ψηλά
Τα κανάλια βρίσκονται κάτω από την παγοκρηπίδα Filchner-Ronne στη Δυτική Ανταρκτική και μελετήθηκαν από ερευνητές των πανεπιστημίων του Εξετερ, του Νιουκάσλ, του Μπρίστολ, του Γιορκ και του Εδιμβούργου, καθώς και της Βρετανικής Γεωλογικής Υπηρεσίας της Ανταρκτικής. Το ύψος τους υπολογίστηκε ότι φθάνει τα 250 μ. – εξ ού ο παραλληλισμός με τον Πύργο του Άιφελ του Παρισιού – και το πλάτος τους ξεπερνά τα 244 μ. – το μήκος της Tower Bridge του Λονδίνου – ενώ εκτείνονται εκατοντάδες χιλιόμετρα κατά μήκος της παγοκρηπίδας.
Εδώ και καιρό οι ειδικοί τα έβλεπαν στις αεροφωτογραφίες της περιοχής – είναι ορατά στην επιφάνεια της παγοκρηπίδας αλλά και κάτω από αυτήν, καθώς το στρώμα του πάγου επιπλέει σε διαφορετικά ύψη ανάλογα με το πάχος του. Ως τώρα όμως δεν υπήρχε τρόπος να γίνει η «χαρτογράφησή» τους και να υπολογιστούν οι διαστάσεις τους. Οι επιστήμονες από τη Βρετανία το κατόρθωσαν χρησιμοποιώντας έναν συνδυασμό δεδομένων από δορυφορικές εικόνες και αεροπορικές μετρήσεις με ραντάρ.
Γράφημα των επιστημόνων που απεικονίζει σχηματικά τα κανάλια του πάγου σε σχέση με τον Πύργο του Άιφελ και την Tower Bridge (Πηγή Anne Le Brocq)
Κατόρθωσαν επίσης να προσδιορίσουν τη διαδρομή που ακολουθεί το νερό από το λιώσιμο των πάγων στην ξηρά, καθώς περνάει κάτω από το στρώμα πάγου της «στεριανής» συνέχειας της παγοκρηπίδας για να διοχετευθεί στη θάλασσα. Εδώ ακριβώς βρισκόταν η έκπληξη. Οι ερευνητές είδαν ότι το νερό έφευγε από την ξηρά προς τη θάλασσα ακολουθώντας κάτω από την παγοκάλυψη της στεριάς μονοπάτια τα οποία ευθυγραμμίζονταν απόλυτα με τα κανάλια της παγοκρηπίδας στο σημείο όπου ο πάγος άρχιζε να επιπλέει στο νερό.
Νερό που κυλάει σαν ποτάμι
Αυτό έρχεται σε απόλυτη αντίθεση με τις κρατούσες θεωρίες οι οποίες προβλέπουν ότι, όταν οι πάγοι λιώνουν, το νερό που προκύπτει από την τήξη τους διοχετεύεται προς τη θάλασσα σε μια λεπτή στρώση κάτω από το στρώμα του πάγου. Η νέα μελέτη αποκαλύπτει ότι τελικά μάλλον η απορροή του νερού γίνεται με πιο «εστιασμένο» τρόπο – όπως στα ποτάμια.
Το γεγονός μάλιστα ότι τα κανάλια της διαδρομής του νερού στην ξηρά «ταιριάζουν» απόλυτα με αυτά της παγοκρηπίδας υποδηλώνει, όπως επισημαίνουν οι ερευνητές στη μελέτη τους στην επιθεώρηση «Nature Geoscience», ότι αυτός ο τρόπος απορροής δημιουργεί τον σχηματισμό των καναλιών. Καθώς το νερό από το λιώσιμο των πάγων «μπαίνει» από την ξηρά στον ωκεανό κάτω από το στρώμα του επιπλέοντος πάγου, «σηκώνει» το νερό του ωκεανού σε στήλες οι οποίες με τη σειρά τους λιώνουν περισσότερο τον «θαλασσινό» πάγο σχηματίζοντας τα κανάλια.
Απεικόνιση των καναλιών από ψηλά – με μπλε χρώμα η διαδρομή που ακολουθεί το νερό από το λιώσιμο των πάγων στην ξηρά (Πηγή Anne Le Brocq)
Ο τρόπος με τον οποίο το νερό από την τήξη ρέει κάτω από τους πάγους παίζει μεγάλο ρόλο στη σταθερότητά τους. Για τον λόγο αυτό η ανακάλυψη των επιστημόνων από τη Βρετανία θεωρείται σημαντική – κανάλια αυτού του είδους έχουν εντοπιστεί αρκετές φορές στο παρελθόν, ως τώρα όμως εθεωρείτο ότι δημιουργούνται από διαδικασίες που συντελούνται στον ωκεανό και δεν σχετίζονται με το λιώσιμο των πάγων. Ακόμη ωστόσο οι ειδικοί δεν είναι σε θέση να γνωρίζουν τις επιπτώσεις που έχει κάτι τέτοιο στην «πορεία» των πάγων – αυτό είναι ένα νέο αντικείμενο προς μελέτη.
«Αν θέλουμε να κατανοήσουμε τη συμπεριφορά των πάγων και τη συμβολή τους στις μεταβολές της στάθμης της θάλασσας πρέπει να κατανοήσουμε πλήρως τον ρόλο του νερού στη βάση της παγοκάλυψης» δήλωσε σε δελτίο Τύπου η Αν Λε Μπροκ του Πανεπιστημίου του Εξετερ, εκ των συγγραφέων της μελέτης. «Οι πληροφορίες που αντλήσαμε από αυτά τα κανάλια θα μας βοηθήσουν να καταλάβουμε καλύτερα πώς λειτουργεί το σύστημα του νερού και, κατ’ επέκταση, πώς η παγοκάλυψη θα συμπεριφερθεί στο μέλλον».
