H δραματική πτώση του pH των ωκεανών είναι μία από τις τρεις απειλές που αντιμετωπίζουν τα θαλάσσια οικοσυστήματα σε όλο τον πλανήτη, μαζί με την αύξηση της θερμοκρασίας και την πτώση των επιπέδων οξυγόνου. Μέχρι τα τέλη του αιώνα, η οξίνιση θα μπορούσε να είναι τόσο έντονη ώστε τα κοράλλια και τα οστρακοειδή κυριολεκτικά θα διαλύονται.
«Οι κίνδυνοι για τους ωκεανούς και τα οικοσυστήματα που αυτοί υποστηρίζουν έχουν υποτιμηθεί σε μεγάλο βαθμό» προειδοποιεί έκθεση που συνέταξαν από κοινού το Διεθνές Πρόγραμμα για την Κατάσταση των Ωκεανών (IPSO), μια ομάδα κορυφαίων ειδικών, σε συνεργασία με την IUCN, την οργάνωση που εκδίδει την Κόκκινη Λίστα των απειλούμενων ειδών.
Τι αναφέρει η έκθεση του ΟΗΕ
«Το μέγεθος και ο ρυθμός της σημερινής μόλυνσης από άνθρακα, και η οξίνιση των ωκεανών που έρχεται ως αποτέλεσμα, είναι πρωτοφανής στη γνωστή ιστορία της Γης […] Το θανάσιμο «τρίﻨτης οξίνισης, της θέρμανσης και της αποξυγόνωσης επηρεάζει σημαντικά το πόσο παραγωγικός και αποδοτικός είναι ο ωκεανός» αναφέρει η έκθεση.
Άνοδος της θερμοκρασίας: Τα αέρια του θερμοκηπίου ανεβάζουν τη θερμοκρασία της ατμόσφαιρας, η οποία με τη σειρά θερμαίνει τους ωκεανούς από πάνω προς τα κάτω. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή, είναι πλέον «ουσιαστικά σίγουρο» ότι τα ανώτερα στρώματα των ωκεανών θερμάνθηκαν το διάστημα 1971-2010.
Και αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αυξάνεται ο κίνδυνος εξαφάνισης για ορισμένα είδη, ενώ οι πληθυσμοί πολλών αλιευόμενων ειδών μετακινούνται προς τους πόλους.
Υποξία: Η συγκέντρωση του οξυγόνου στα νερά, και ειδικά κοντά στις ακτές, πέφτει λόγω της απορροής λιπασμάτων και αστικών λυμάτων. Τα λιπάσματα ευνοούν την υπερβολική ανάπτυξη του φυτοπλαγκτού (ευτροφισμός), το οποίο τελικά πεθαίνει και αποδομείται από βακτήρια που καταναλώνουν οξυγόνο. Επιπλέον, το θερμό νερό συγκρατεί λιγότερο οξυγόνο από ό,τι το ψυχρό.
Οι δύο αυτοί παράγοντες έχουν ως αποτέλεσμα να σχηματίζονται εκτεταμένες «νεκρές ζώνες» όπου τα ψάρια πεθαίνουν από ασφυξία.
Οξίνιση: Η πτώση του pH κάνει τους ωκεανούς πιο όξινους -και αυτό είναι πιθανώς το σημαντικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν σήμερα τα θαλάσσια οικοσυστήματα. Οι θάλασσες, οι λίμνες και τα ποτάμια απορροφούν έως και το 40% του διοξειδίου του άνθρακα που εκπέμπουμε στην ατμόσφαιρα, και ένα μέρος αυτού του διοξειδίου αντιδρά με το νερό και δίνει ιόντα υδρογόνου, τα οποία ρίχνουν το pH.
Αυτό επηρεάζει τα πλάσματα που διαθέτουν σκελετό από ανθρακικό ασβέστιο, καθώς το άλας αυτό δεν σχηματίζεται σε συνθήκες χαμηλού pH.
Σύμφωνα με την έκθεση, τα κοράλλια ίσως σταματήσουν να αναπτύσσονται αν η θερμοκρασία αυξηθεί κατά 2 βαθμούς Κελσίου, ενώ αν η άνοδος φτάσει τους 3 βαθμούς ενδέχεται να αρχίσουν να διαλύονται.
Όπως δήλωσε στο Reuters ο Άλεξ Ρότζερς του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, επιστημονικός διυθυντής του IPSO, οι σημερινές συνθήκες στους ωκεανούς είναι παρόμοιες με αυτές που επικρατούσαν κατά το λεγόμενο θερμικό μέγιστο του Πλειστόκαινου-Ηώκαινου, το οποίο συνοδεύτηκε από μαζικές εξαφανίσης ειδών. Σήμερα, όμως, ο ρυθμός των αλλαγών είναι υηλότερος και οι ωκεανοί αντιμετωπίζουν ακόμα μεγαλύτερες πιέσεις.
Οι συντάκτες της έκθεσης επισημαίνουν ότι η διεθνής κοινότητα πρέπει να υλοποιήσει τη δέσμευσή της για μια συμφωνία που θα περιόριζε την αύξηση της θερμοκρασίας κάτω από τους 2 βαθμούς έως τα τέλη του αιώνα, σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα.
Ζητούν επίσης τη δημιουργία μεγάλων θαλάσσιων καταφυγίων, την αυστηρότερη διαχείριση των αλιευμάτων και την απαγόρευση των αλιευτικών εργαλείων που σύρονται στο βυθό και καταστρέφουν τα πάντα στο πέρασμά τους.
Τα μέτρα που θα λάβουν οι κυβερνήσεις θα έχουν καθοριστική σημασία για το μέλλον της υδρογείου, δεδομένου ότι η θερμοκρασία του πλανήτη θα παραμείνει αυξημένη για αιώνες ακόμα κι αν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου μηδενιστούν.
