Πώς ακριβώς ακούγονταν τα πρωτο-ινδοευρωπαϊκά, η «πρωτογλώσσα» από την οποία κατάγονται όλες οι σύγχρονες ινδοευρωπαϊκές γλώσσες; Οι σχετικές γνώσεις μας είναι παραπάνω από ελλιπείς, ωστόσο ένας γλωσσολόγος έκανε μια απόπειρα να δώσει την απάντηση απαγγέλλοντας δυο κείμενα με τον τρόπο με τον οποίο πιστεύει ότι θα πρέπει να μιλούσαν οι αρχαίοι πρόγονοί μας. Κανείς δεν μπορεί να κρίνει αν η προφορά του είναι πράγματι η σωστή, αφού τα πρωτο-ινδοευρωπαϊκά έχουν πάψει να μιλιούνται εδώ και χιλιετίες, όμως το εγχείρημά του έχει προσελκύσει έντονα το ενδιαφέρον τόσο των επιστημόνων όσο και του κοινού, το οποίο έχει αναγάγει την απαγγελία του σε μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες των τελευταίων ημερών στο Διαδίκτυο.

Η μητέρα όλων των γλωσσών

Ηδη από τον 19ο αιώνα οι γλωσσολόγοι συμφωνούν στο ότι όλες οι σύγχρονες ινδοευρωπαϊκές γλώσσες – συμπεριλαμβανομένων των ελληνικών – κατάγονται από μια κοινή μητρική γλώσσα, η οποία έχει ονομαστεί πρωτο-ινδοευρωπαϊκή. Αν και θεωρείται ότι η ΠΙΕ, όπως την αποκαλούν εν συντομία οι ειδικοί, μιλήθηκε ως μοναδική γλώσσα στην Ευρώπη και στην Ασία σε κάποιο διάστημα ανάμεσα στο 4500 και το 2500 π.Χ., δεν υπάρχουν γραπτά κείμενά της. Χάρη όμως σε επισταμένες έρευνες που έχουν γίνει όλο αυτό το διάστημα θεωρείται η πρωτογλώσσα που γνωρίζουν καλύτερα οι γλωσσολόγοι.

Βασιζόμενος σε όλα τα στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί ως τώρα από τις παλαιότερες αλλά και από τις τελευταίες μελέτες ο Αντριου Μπερντ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Κεντάκι και ειδικός στη φωνητική της πρωτο-ινδοευρωπαϊκής, «ξαναζωντανεύει» τη νεκρή πρωτογλώσσα απαγγέλλοντας δυο κείμενα για λογαριασμό του περιοδικού «Archaeology». Το πρώτο είναι γνωστό ως «Το πρόβατο και τα άλογα» και είχε συνταχθεί στα πρωτο-ινδοευρωπαϊκά από τον γερμανό γλωσσολόγο Αουγκούστ Σλάιχερ το 1868. Το δεύτερο είναι «Ο βασιλιάς και ο θεός», ένας μύθος από τη Ριγκβέδα, μεταφερμένος από τα σανσκριτικά στα πρωτο-ινδοευρωπαϊκά από τους γλωσσολόγους Ερικ Χαμπ και Σουμπχάντρα Κουμάρ Σεν.

{{{ audio1 }}}

Παρ’ ότι η ΠΙΕ είναι η πρωτογλώσσα που οι ειδικοί γνωρίζουν καλύτερα σήμερα, τα κενά των επιστημόνων γύρω από αυτήν είναι τεράστια. Ακόμη και η προέλευσή της αμφισβητείται. Η επικρατέστερη θεωρία – υπέρ της οποίας τίθεται και ο δρ Μπερντ – τη θέλει να έχει γεννηθεί στις στέπες της Κασπίας Θάλασσας πριν από 6.500 χρόνια (γύρω στο 4,500 π.Χ.), άλλοι όμως επιστήμονες υποστηρίζουν ότι «ξεπήδησε» αρκετά νωρίτερα στα χωράφια της Ανατολίας. Με τόσες διαφωνίες και σκοτεινά σημεία φυσικά δεν είναι δυνατόν να θεωρήσει κανείς ότι η εκφώνηση των πρωτο-ινδοευρωπαϊκών από τον δρα Μπερντ είναι πράγματι σωστή. Ο ίδιος, σε συνέντευξή του στο ειδησεογραφικό μπλογκ Huffington Post, δηλώνει ότι αποτελεί μια «πολύ βάσιμη κατά προσέγγιση απόδοση». Όταν τον ρώτησαν πώς θα μπορούσαμε να έχουμε μια απολύτως «σίγουρη» ηχογραφημένη απόδοση απάντησε γελώντας: «Με μια μηχανή του χρόνου, ίσως;»