Η Ευρωπαϊκή Ένωση επενδύει περίπου 700 εκατομμύρια ευρώ για την ανάπτυξη των ισχυρότερων λέιζερ του κόσμου, τα οποία θα μπορούσαν να εξουδετερώνουν σε δευτερόλεπτα πυρηνικά απόβλητα, ή ακόμα και να χρησιμοποιηθούν σε νέες αντικαρκινικές θεραπείες.

Το σχέδιο

Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δήλωσε στο πρακτορείο Bloomberg ότι το σχέδιο ELI («Υποδομή Ακραίου Φωτός») έχει ήδη εξασφαλίσει κονδύλια για την κατασκευή δύο εγκαταστάσεων λέιζερ στη Ρουμανία και την Τσεχία. Ένα τρίτο ερευνητικό κέντρο προβλέπεται να κατασκευαστεί στην Ουγγαρία.

Το ρουμανικό κέντρο στην περιοχή του Μαγκουρέλε, το οποίο αναμένεται να εγκαινιαστεί το 2017, θα καταναλώνει 10 Megawatt ηλεκτρικής ενέργειας, ισχύς αρκετή για περίπου 2.500 μέσα αμερικανικά νοικοκυριά. Το ενδιαφέρον είναι ότι το μεγαλύτερο μέρος αυτής της ενέργειας θα προέρχεται από γεωθερμικές αντλίες θερμότητας στην ίδια περιοχή.

Όπως αναφέρει ο Νίκολα-Βίκτορ Ζάμφιρ, συντονιστής του προγράμματος στη Ρουμανία, η νέα τεχνολογία λέιζερ θα μπορούσε να περιορίσει το πρόβλημα των πυρηνικών αποβλήτων. Χάρη στην ακραία ισχύ του λέιζερ, τα ραδιενεργά υλικά θα διασπώνται και θα παύουν να εκπέμπουν ακτινοβολία μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, αντί σε χιλιάδες χρόνια. «Θα περάσουν σχεδόν 20 χρόνια μέχρι να μπορούμε να κάνουμε κάτι τέτοιο, σήμερα όμως πολλές χώρες δεν βλέπουν να υπάρχει άλλη λύση στο προσεχές μέλλον» διευκρίνισε ο Ζάμφιρ.

Η τεχνολογία

Η νέα τεχνολογία λέιζερ θα μπορούσε επίσης να αξιοποιηθεί σε ένα νέο είδος ακτινοθεραπείας για τον καρκίνο που ονομάζεται αδρονοθεραπεία (αδρόνια είναι μια κατηγορία υποατομικών σωματιδίων που περιλαμβάνει τα πρωτόνια). Τα πρώτα πειραματικά αποτελέσματα αναμένονται τη διετία 2018-19.

«Η θεραπεία αυτή υπάρχει ήδη, βασίζεται όμως σε ακριβούς και ογκώδεις επιταχυντές» επισημαίνει ο Ζάμφιρ. Στο μέλλον, όμως, ισχυρότερα, μικρότερα και φθηνότερα λέιζερ θα μπορούσαν να φέρουν τη νέα προσέγγιση στην κλινική πράξη. Η ΕΕ επέλεξε να υλοποιήσει το πρόγραμμα ELI σε πρώην κομουνιστικές χώρες της ανατολικής Ευρώπης προκειμένου να στηρίξει την εγχώρια έρευνα και να σταματήσει τη διαρροή ταλέντων.

Η πόλη

Η ρουμανική πόλη του Μαγκούρελε που θα φιλοξενήσει την ερευνητική εγκατάσταση είναι η έδρα του ρουμανικού Εθνικού Ινστιτούτου Φυσικής και Πυρηνικής Μηχανικής, το οποίο ιδρύθηκε το 1949 και ήταν ένα από τα μεγαλύτερα ερευνητικά κέντρα πυρηνικής φυσικής στην κομουνιστική ανατολική Ευρώπη.
Το ευρωπαϊκό ερευνητικό πρόγραμμα θα μπορούσε να δώσει νέα ανάσα στην πόλη, η οποία απέχει μόλις δέκα χιλιόμετρα από το Βουκουρέστι, δεν εξυπηρετείται όμως από τις συγκοινωνίες και εξαρτάται από έναν παλιό δρόμο που ανεβάζει τη διάρκεια του ταξιδιού στα 20 λεπτά.
Περίπου 200 ερευνητές θα απασχολούνται στο Μαγκούρελε σε μόνιμη βάση και ακόμα 1.000 θα επισκέπτονται κάθε χρόνο το κέντρο για πειράματα. Στην επόμενη φάση του προγράμματος θα κατασκευαστούν δύο ακόμα ισχυρότερα λέιζερ στις άλλες τοποθεσίες που έχουν προκριθεί.