Η μία μετά την άλλη οι παραδεδεγμένες «σοφίες» των αιώνων ανατρέπονται από νέα επιστημονικά πειράματα. Αυτή τη φορά, ερευνητές στη Βρετανία κατάφεραν, για πρώτη φορά, να φέρουν στη ζωή έμβρυα ποντικιών, χρησιμοποιώντας σπερματοζωάρια, αλλά παρακάμπτοντας την -υποτίθεται απαραίτητη- διαδικασία γονιμοποίησης του ωαρίου από το σπέρμα.
Στο παρελθόν οι επιστήμονες είχαν «ξεγελάσει» ωάρια να αναπτυχθούν σε έμβρυα, χωρίς προηγουμένως να έχουν γονιμοποιηθεί (παρθενογένεση). Όμως όλα τα έμβρυα που είχαν προκύψει, πέθαναν σε λίγες μέρες, επειδή δεν έλαβαν χώρα σημαντικές αναπτυξιακές διαδικασίες, για τις οποίες χρειαζόταν η παρουσία του σπερματοζωάριου. Τώρα οι επιστήμονες πήραν παρόμοια έμβρυα από παρθενογένεση και εισήγαγαν σπερματοζωάρια σε αυτά, αποδεικνύοντας ότι σε αυτή την περίπτωση το έμβρυο μπορεί να μην πεθάνει και να αναπτυχθεί κανονικά.
Η μέθοδος
Οι επιστήμονες, με επικεφαλής τον μοριακό εμβρυολόγο δρα Τόνι Περί, του Τμήματος Βιολογίας & Βιοχημείας του Πανεπιστημίου του Μπαθ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στην επιθεώρηση «Nature Communications», εισήγαγαν σπέρμα αρσενικού ποντικού σε εμβρυικά κύτταρα αρχικού σταδίου. Με την κατάλληλη χημική «χειραγώγηση», το έμβρυο -παρότι δεν είχε προηγηθεί γονιμοποίηση ωαρίου- αναπτύχθηκε και εξελίχθηκε σε κανονικό, υγιές ποντίκι.
Η τεχνική αποδεικνύει ότι είναι δυνατό να συμβεί ωρίμανση του σπέρματος, όχι μόνο μέσα στο ωάριο. Υπό κανονικές συνθήκες, το ωάριο και το σπερματοζωάριο από κοινού, μεταμορφώνονται σε έμβρυο. Κατά τη γονιμοποίηση του ωαρίου, συμβαίνουν μια σειρά από βιολογικές διαδικασίες αναπρογραμματισμού, που επιτρέπουν στο σπερματοζωάριο να ωριμάσει, έτσι ώστε να διαιρεθεί και να παραγάγει όλα τα διαφοροποιημένα (εξειδικευμένα) κύτταρα ενός οργανισμού.
Υποτίθεται ότι αυτός ο αναπρογραμαμτισμός και η ωρίμανση δεν μπορούν να γίνουν παρά μόνο μέσα στο ωάριο. Όμως το νέο πείραμα ανατρέπει αυτή την πεποίθηση, δείχνοντας ότι κάτι ανάλογο μπορεί να συμβεί και από έναν εναλλακτικό δρόμο (αν και ακόμη δεν είναι σαφές ποιοι είναι οι βιολογικοί μηχανισμοί).
Οι ερευνητές εισήγαγαν το σπερματοζωάριο σε εμβρυικό κύτταρο, προτού αυτό διαιρεθεί σε δύο κύτταρα. Τα εμβρυικά κύτταρα είχαν προηγουμένως υποστεί χημική επεξεργασία, ώστε να περιέχουν μόνο μια σειρά χρωμοσωμάτων και όχι τη συνήθη διπλή σειρά που προκύπτει μετά τη συγχώνευση του σπερματοζωάριου με το ωάριο.
Τα ποσοστά
Το ποσοστό επιτυχίας της νέας μεθόδου (δηλαδή πόσες φορές γεννήθηκαν υγιείς απόγονοι από την εισαγωγή αλλεπάλληλων σπερματοζωάριων σε εμβρυικά κύτταρα, χωρίς προηγούμενη γονιμοποίηση) ήταν 24%, δηλαδή η μέθοδος είχε επιτυχία περίπου μία φορές στις τέσσερις.
Αν και το νέο πείραμα δείχνει ότι είναι δυνατό να παρακαμφθεί η γονιμοποίηση του ωαρίου, η νέα μέθοδος πολύ απέχει από το να θεωρηθεί εφαρμόσιμη και στους ανθρώπους. Κατ’ αρχάς, η επιβίωση (24%) των εμβρύων θεωρείται χαμηλή. Επίσης, δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι αυτό που κατέστη εφικτό στα ποντίκια, θα είναι και στα ανθρώπινα έμβρυα.
«Η εργασία μας ανατρέπει το δόγμα των πρώτων εμβρυολόγων, από το 1827, όταν παρατήρησαν τα πρώτα ωάρια θηλαστικών και 50 χρόνια αργότερα, όταν παρατήρησαν τη διαδικασία γονιμοποίησης, πιστεύοντας από τότε ότι μόνο ένα ωοκύτταρο, γονιμοποιημένο από ένα σπερματοζωάριο, είναι δυνατό να οδηγήσει στη γέννηση ενός ζωντανού θηλαστικού», δήλωσε ο Περί.
Οι ερευνητές δήλωσαν αισιόδοξοι ότι εν καιρώ πιθανώς θα καταστεί εφικτό να γεννιούνται ζώα χωρίς κανονική γονιμοποίηση, ενώ δεν απέκλεισαν ότι η μέθοδός τους ίσως αξιοποιηθεί και στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή στους ανθρώπους, αν και πιθανότατα για κάτι τέτοιο θα χρειασθεί ακόμη πολύς χρόνος.
Newsroom ΔΟΛ
