Στην εποχή μας όλα μικραίνουν, ακόμα κι ένα εργοστάσιο φαρμάκων. Ήταν θέμα χρόνου από τη φορητή γεννήτρια ηλεκτρισμού να περάσουμε στη φορητή «γεννήτρια» φαρμάκων. Επιστήμονες και μηχανικοί από τις ΗΠΑ και άλλες χώρες δημιούργησαν ένα πρωτοποριακό σύστημα παραγωγής φαρμάκων, που έχει μέγεθος όχι μεγαλύτερο από ένα ψυγείο, αλλά μπορεί να συνθέσει σε σύντομο χρόνο και σε μεγάλες ποσότητες μια ποικιλία φαρμάκων, όπως ένα αντισταμινικό, ένα αντικαταθλιπτικό, ένα τοπικό αναισθητικό και ένα κατασταλτικό του κεντρικού νευρικού συστήματος.
Η παραγωγή
Ερευνητές, με επικεφαλής τον Αντρέα Αντάμο του Τμήματος Χημικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου ΜΙΤ κατασκεύασαν ένα πλήρως αυτοματοποιημένο σύστημα, που χρησιμοποιεί τη λεγόμενη «τεχνολογία ροής». Το σύστημα θα μπορούσε να αποβεί πολύ χρήσιμο για την επιτόπια παραγωγή και διάθεση φαρμάκων σε περιπτώσεις επιδημιών, φυσικών καταστροφών, σε καταυλισμούς προσφύγων ή στο πεδίο της μάχης. Για αυτό άλλωστε, χρηματοδοτήθηκε από την Υπηρεσία Έρευνας Προωθημένων Αμυντικών Προγραμμάτων (DARPA) του αμερικανικού Πενταγώνου.
Η παραγωγή φαρμάκων είναι συνήθως μια αργή διαδικασία πολλών σταδίων, που παίρνει από εβδομάδες έως μήνες, καθώς απαιτεί διαφορετικές ουσίες και διαφορετικά βήματα σύνθεσης που λαμβάνουν χώρα σε διαφορετικά γεωγραφικά σημεία. Αν μία μονάδα παραγωγής κάπου κλείσει, η όλη αλυσίδα παραγωγής καταρρέει. Αυτό εν μέρει εξηγεί γιατί οι ελλείψεις φαρμάκων δεν είναι σπάνιο φαινόμενο.
Το σύστημα
Το νέο σύστημα «τσέπης» επιτρέπει τη συνεχή και ενοποιημένη παραγωγή ενός φαρμάκου από την αρχή (πρώτες ύλες) έως το τέλος (έτοιμο προϊόν), σε χρονικό διάστημα μερικών ωρών ή ημερών, ανάλογα με το φάρμακο, και με ποιότητα που πληρεί τις αναγκαίες προδιαγραφές.
Το σύστημα αποτελείται από μέρη που προσθαφαιρούνται ανάλογα με το παραγόμενο φάρμακο. Η νέα ρύθμιση του συστήματος ώστε, μετά από ένα απλούστερο φάρμακο, να παράγει ένα πολυπλοκότερο, δεν παίρνει πάνω από δύο ώρες. Σύμφωνα με τους δημιουργούς του, ενδεικτικά, το σύστημα μπορεί καθημερινά να παράγει 1.100 δόσεις του αντικαταθλιπτικού Prozac, 3.000 δόσεις του ηρεμιστικού Valium, 4.500 δόσεις του αντιαλλεργικού Benadryl και 810 δόσεις του αναισθητικού λιδοκαϊνη.
Τα φάρμακα
Το σύστημα θα ήταν πολύ χρήσιμο στην περίπτωση των λεγόμενων «ορφανών» φαρμάκων, τα οποία προορίζονται για σπάνιες ασθένειες που έχουν λίγοι ασθενείς και συνεπώς είναι αντιοικονομικό να παραχθούν από ένα κανονικό εργοστάσιο.
Προς το παρόν, το σύστημα είναι σε θέση να παράγει φάρμακα μόνο σε υγρή μορφή, όμως στο μέλλον, με την αξιοποίηση της τρισδιάστατης εκτύπωσης, θα μπορεί να βγάζει και χάπια, πράγμα πιο δύσκολο. Στο μέλλον, σύμφωνα με τους ερευνητές, τα ίδια τα νοσοκομεία μπορεί να παράγουν τα δικά τους φάρμακα και στο απώτερο μέλλον ίσως ακόμη και οι ίδιοι οι άρρωστοι στο σπίτι τους (μετά από συνεννόηση με το γιατρό). Προς το παρόν, οι ερευνητές εργάζονται για να μικρύνουν κι άλλο – κατά 40%- το σύστημά τους, ώστε να είναι ακόμη πιο εύχρηστο στην μεταφορά και τη χρήση του. Το επίτευγμα δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Science».
Newsroom ΔΟΛ
