Διεθνής ομάδα επιστημόνων αναμένεται να ξεκινήσει την ανάπτυξη ενός πλήρως τεχνητού εμβολίου ενάντια στην πολιομυελίτιδα.
Η μάχη ενάντια στην πολιομυελίτιδα έχει σχεδόν κερδηθεί – μόνο λίγα εκατοντάδες κρούσματα καταγράφονται ετησίως πλέον σε ολόκληρο τον κόσμο. Συγκεκριμένα πέρυσι κατεγράφησαν 350 κρούσματα τα περισσότερα εκ των οποίων στο Πακιστάν. Ωστόσο, παρότι οι επιστήμονες έχουν φθάσει κοντά στη νίκη, τους είναι δύσκολο να τελειώσουν με την πολιομυελίτιδα. Ελπίδα τους είναι ότι η νέα προσέγγιση θα λύσει κάποια από τα προβλήματα του υπάρχοντος εμβολίου και έτσι θα «εξαφανίσει» τη νόσο από τον παγκόσμιο χάρτη.
Για την ανάπτυξη του εμβολίου ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) και το Ιδρυμα Bill and Melinda Gates έχουν ήδη προσφέρει επιχορήγηση της τάξεως των 674.000 δολαρίων. Το νέο πρόγραμμα ανακοινώθηκε κατά τη διάρκεια του ετήσιου συνεδρίου της Αμερικανικής Ενωσης για την Προώθηση της Επιστήμης (American Association for the Advancement of Science, AAAS) στο Σαν Χοσέ της Καλιφόρνιας.
Τα εμπόδια στη νίκη της επιστήμης
Παρότι η πολιομυελίτιδα είναι κοντά στο να αποτελέσει παρελθόν, κάτι τέτοιο δεν έχει καταστεί δυνατόν. Ενας από τους κύριους λόγους είναι ότι το υπάρχον από του στόματος εμβόλιο περιέχει μια εξασθενημένη έκδοση του ιού με στόχο να προκληθεί ανοσολογική απόκριση του ασθενούς και τελικώς προστασία ενάντια στη νόσο. Όμως, σε λίγα άτομα η διαδικασία αυτή μπορεί να οδηγήσει σε «εγκατάσταση» λοίμωξης στο έντερο, γεγονός που χαρίζει τη δυνατότητα στον ιό να επανενεργοποιηθεί, να εξέλθει του σώματος του εμβολιασμένου ατόμου και να μεταδοθεί σε άλλα, μη εμβολιασμένα άτομα.
Ετσι στόχος των ερευνητών είναι να δημιουργήσουν ένα συνθετικό εμβόλιο το οποίο δεν θα περιέχει γενετικό υλικό με αποτέλεσμα να μπλοκάρεται αυτή η οδός μετάδοσης του ιού.
Ο καθηγητής Ντέιβ Στιούαρτ από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης είναι μέλος της διεθνούς ερευνητικής ομάδας που θα αναπτύξει το προηγμένο εμβόλιο. Όπως ανέφερε στο ΒΒC «η ιδέα του συνθετικού εμβολίου είναι ότι δεν περιέχει γονιδίωμα – δεν περιέχει ιό. Το εμβόλιο αυτό είναι φτιαγμένο όπως ένα σούπερ-χημικό, ένα πολύπλοκο χημικό που μοιάζει με τον ιό αλλά δεν μπορεί να πολλαπλασιαστεί».
Η πολύτιμη εμπειρία
Οι ερευνητές εκτιμούν ότι βρίσκονται σε καλό δρόμο προς την επίτευξη του στόχου τους καθώς έχουν ήδη καταφέρει να αναπτύξουν ένα συνθετικό εμβόλιο ενάντια στον ιό της νόσου χεριών, ποδιών και στόματος (foot and mouth disease virus, FMDV). Ο ιός της πολιομυελίτιδας ανήκει στην ίδια οικογένεια ιών με τον FMDV και λειτουργεί με πολύ παρόμοιο τρόπο.
Ένα από τα εμπόδια που είχαν να αντιμετωπίσουν οι ερευνητές όταν ανέπτυσσαν το εμβόλιο για τον FMDV ήταν ότι έπρεπε να βρουν έναν τρόπο να διατηρήσουν το σχήμα του σωματιδίου που είχαν εισαγάγει στο εμβόλιο με δεδομένο ότι εκείνο δεν διέθετε γενετικό υλικό εντός του. Όπως εξήγησε ο καθηγητής Στιούαρτ «αν προσπαθήσεις να φτιάξεις κάτι που μοιάζει με ιό αλλά δεν περιέχει γονιδίωμα, αυτό είναι πιο εύθραυστο. Χρειάστηκε να μάθουμε καλά ποια ακριβώς ήταν η ακριβής θέση του κάθε ατόμου σε αυτή την τόσο πολύπλοκη δομή και να παρέμβουμε μοριακά ώστε να κάνουμε τη δομή πιο σταθερή με στόχο να παραμείνει για μεγαλύτερο διάστημα στον οργανισμό και να προκαλέσει επαρκή απόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος».
Με τη βοήθεια του συγχρότρου
Ο δρ Στιούαρτ εκτός από καθηγητής Δομικής Βιολογίας στην Οξφόρδη είναι και διευθυντής Επιστημών Ζωής στην εγκατάσταση του συγχρότρου Diamond Light Source στην Οξφόρδη. Οι ισχυρές ακτίνες Χ του συγχρότρου χρησιμοποιούνται για την απεικόνιση των δομών σε επίπεδο ατόμου και μορίου.
Οι επιστήμονες τονίζουν ότι η προσέγγιση του συνθετικού εμβολίου αποτελεί μόνο ένα μέρος της στρατηγικής που απαιτείται για την εκρίζωση της πολιομυελίτιδας. Προειδοποιούν ότι ο εμβολιασμός θα πρέπει να συνεχιστεί για κάποια έτη μετά την καταγραφή του τελευταίου κρούσματος της νόσου παγκοσμίως ώστε να εξασφαλιστεί ότι ο ιός έχει νικηθεί και δεν θα ξανακάνει εμφάνιση. «Ελπίζουμε να ‘ξεφορτωθούμε’ τελικά τον ιό και να τον περιορίσουμε μόνο μέσα στην… κατάψυξη των Κέντρων για τον Ελεγχο και την Πρόληψη Νοσημάτων των ΗΠΑ ή σε κάποια άλλη τέτοια επιστημονική εγκατάσταση όπου θα υπάρχει μόνο ως δείγμα» κατέληξε ο δρ Στιούαρτ.
