Βρετανοί αρχαιολόγοι ανακάλυψαν σε ένα τάφο στην αριστερή όχθη του ποταμού Νείλου, στο βόρειο Σουδάν, τον σκελετό ενός άνδρα που πέθανε πριν από 3.200 χρόνια, στον οποίο εντοπίστηκαν τα αρχαιότερα σημάδια μεταστατικού καρκίνου που έχουν βρεθεί μέχρι σήμερα.

Το αρχαιότερο εύρημα

Την ανακάλυψη έκαναν ερευνητές από το βρετανικό πανεπιστήμιο Ντάραμ και το Βρετανικό Μουσείο που αναφέρουν ότι τα οστά του άνδρα ηλικίας 25 έως 35 ετών φέρουν σαφή ίχνη από μεταστατικό καρκίνωμα, που είχε εξαπλωθεί από το αρχικό σημείο του σε κάποιον μαλακό ιστό, σε πολλά άλλα μέρη του σώματός του και στα οστά.

Είναι αδύνατο να ειπωθεί με βεβαιότητα από ποιό όργανο ξεκίνησε ο καρκίνος και αν αποτέλεσε την αιτία θανάτου του άνδρα. Στην ίδια τοποθεσία ανακαλύφθηκαν 180 ακόμη σκελετοί, που πολλοί έφεραν ίχνη κακής υγείας (πνευμονοπάθειες, κατάγματα, λοιμώδεις νόσους κ.α.), ενώ το 75% των ανθρώπων είχαν πεθάνει πριν τα 35 τους χρόνια.

«Η ανακάλυψη θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τη σχεδόν άγνωστη ιστορία αυτής της ασθένειας. Διαθέτουμε πολύ λίγα παραδείγματα καρκίνου πριν από την 1η χιλιετία μ.Χ.» δήλωσε η βιοαρχαιολόγος Μικαέλα Μπάιντερ, που βρήκε τον σκελετό. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «PloS ONE».

Τα κομμάτια του καρκινικού «παζλ»

Η αιτία που ο άνθρωπος εκείνος της αρχαίας Νουβίας εμφάνισε καρκίνο το 1.200 π.Χ., μπορεί να ήταν περιβαλλοντική (όπως καρκινογόνες ουσίες από τον καπνό των ξύλων που καίγονταν στη φωτιά σε κλειστούς χώρους) ή γενετική (μεταλλάξεις γονιδίων) ή λοιμώδης (ίσως η μόλυνση με κάποιο καρκινογόνο παράσιτο).

Αν και ο καρκίνος αποτελεί μια από τις κυριότερες αιτίες θανάτου στην εποχή μας, απουσιάζει σχεδόν από τα αρχαιολογικά ευρήματα. Μέχρι στιγμής, έχει ανακαλυφθεί διεθνώς μόνο μια πειστική περίπτωση μεταστατικού καρκίνου σε άνθρωπο πριν την πρώτη χιλιετία π.Χ., καθώς και άλλες δύο πιθανές περιπτώσεις.

Αυτή η έλλειψη στοιχείων έχει οδηγήσει μερικούς επιστήμονες να θεωρήσουν τον καρκίνο ασθένεια του σύγχρονου πολιτισμού, μία εκτίμηση όμως με την οποία δεν συμφωνούν οι περισσότεροι επιστήμονες. Η διαρκής επιμήκυνση της διάρκειας ζωής (η προχωρημένη γήρανση ευνοεί τις καρκινογόνες γενετικές μεταλλάξεις), η αυξημένη ρύπανση του περιβάλλοντος και των τροφών με τοξικές χημικές ουσίες, η παχυσαρκία, το κάπνισμα και το άγχος αποτελούν παράγοντες που έχουν ευνοήσει την έξαρση των καρκίνων κατά τις τελευταίες δεκαετίες.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, το 2012 εμφανίστηκαν διεθνώς περίπου 14 εκατ. νέα περιστατικά καρκίνου, αριθμός που αναμένεται να αυξηθεί στα 22 εκατ. ετησίως μέσα στην επόμενη εικοσαετία.