Ένα «καλούπι» υδρογέλης βοήθησε, στο πλαίσιο μικρής μελέτης, στην ανάπτυξη υγιούς ιστού μετά από χειρουργική αποκατάσταση του κατεστραμμένου χόνδρου στο γόνατο. Το ειδικό υλικό εμφυτεύθηκε σε 15 ασθενείς κατά τη διάρκεια συμβατικής επέμβασης μικροκαταγμάτων (η οποία εφαρμόζεται για την αποκατάσταση κακώσεων του χόνδρου). Στο πλαίσιο εφαρμογής της συγκεκριμένης τεχνικής οι γιατροί δημιουργούν μικροσκοπικές οπές σε ένα οστό που βρίσκεται κοντά στον τραυματισμένο χόνδρο. Η δημιουργία αυτών των οπών ενεργοποιεί τα ίδια τα βλαστικά κύτταρα των ασθενών να αναδυθούν από τον μυελό των οστών και να δημιουργήσουν νέο χόνδρο.
Τα αποτελέσματα της νέας μικρού εύρους μελέτης που δημοσιεύθηκαν στην επιθεώρηση «Science Translational Medicine» δείχνουν, σύμφωνα με τους ερευνητές, τον δρόμο για μεγαλύτερες κλινικές δοκιμές στις οποίες θα εξεταστεί η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα της νέας υδρογέλης.
Εξίσου αποτελεσματικό στο εργαστήριο και σε ασθενείς
«Η πιλοτική μελέτη μας μαρτυρεί ότι το νέο εμφύτευμα είναι εξίσου αποτελεσματικό σε ασθενείς όσο και στο εργαστήριο. Έτσι ελπίζουμε ότι θα μετατραπεί σε ρουτίνα στην ιατρική φροντίδα ασθενών με προβλήματα στον χόνδρο του γονάτου βελτιώνοντας την επούλωση» ανέφερε η Τζένιφερ Ελισέγιεφ , καθηγήτρια Οφθαλμολογίας και διευθύντρια του Κέντρου Μηχανικής Ιστών στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς.
Οι καταστροφές στον χόνδρο, στο σκληρό αλλά ευλύγιστο αυτό φυσικό υλικό του οργανισμού που χαρίζει σχήμα στα αφτιά και στη μύτη ενώ «ντύνει» και την επιφάνεια των αρθρώσεων ώστε να κινούνται εύκολα, μπορούν να προκληθούν εξαιτίας τραυματισμού, νόσου ή ελαττωματικών γονιδίων. Η τεχνική μικροκαταγμάτων εφαρμόζεται ευρέως για την αποκατάσταση προβλημάτων του χόνδρου αλλά κάποιες φορές αποτυγχάνει να προκαλέσει ανάπτυξη νέου χόνδρου ή οδηγεί σε δημιουργία χόνδρου που δεν είναι τόσο ανθεκτικός όσο ο κανονικός.
Απεικόνιση της διαδικασίας χειρουργικής επέμβασης για την αποκατάσταση του χόνδρου. Μια μικρή τομή αφήνει εκτεθειμένο το σημείο φθοράς του χόνδρου (εικόνα επάνω αριστερά) και οι ειδικοί αφαιρούν τον νεκρό ιστό από τις άκρες του τραύματος (εικόνα επάνω δεξιά). Στη συνέχεια εφαρμόζεται η ειδική κόλλα στη βάση και στα τοιχώματα γύρω από το προβληματικό σημείο αφού έχει προηγηθεί η εφαρμογή της τεχνικής μικροκαταγμάτων (εικόνα Β). Εγχέεται το διάλυμα υδρογέλης στο σημείο (εικόνα C). H αιμορραγία που προκαλείται από τις οπές της τεχνικής μικροκαταγμάτων «παγιδεύεται» μέσα και γύρω από την υδρογέλη (εικόνα D). Πηγή: Science Translational Medicine/AAAS
Ανάπτυξη σε «εκμαγείο» εντός του οργανισμού
Οι ερευνητές από το Τζονς Χόπκινς με επικεφαλής την δρα Ελισέγιεφ υπέθεσαν ότι τα εξειδικευμένα βλαστικά κύτταρα που είναι απαραίτητα για την ανάπλαση του χόνδρου θα χρειάζονταν ένα ειδικό «εκμαγείο» ώστε να πολλαπλασιαστούν. Ωστόσο από τη θεωρία της ανάγκης ανάπτυξης ενός υλικού όπως η υδρογέλη ως την απόδειξη της κλινικής αξίας του, ο δρόμος ήταν μακρός. Σύμφωνα με την καθηγήτρια, η ομάδα πειραματίστηκε με διαφορετικά υλικά προτού καταλήξει αρχικώς στην ανάπτυξη της υδρογέλης και στη συνέχεια μιας ειδικής κόλλας η οποία επιτρέπει την πρόσδεση του υλικού στο οστό.
Αφού το κατάλληλο υλικό είχε βρεθεί οι ειδικοί άρχισαν να το δοκιμάζουν για αρκετά χρόνια στο εργαστήριο και στη συνέχεια σε αίγες με ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Τώρα έφθασε η ώρα των ανθρώπων: δεκαπέντε ασθενείς με καταστροφή στον χόνδρο των γονάτων υπεβλήθησαν στην τοποθέτηση του εμφυτεύματος σε συνδυασμό με την υποβολή τους στην τεχνική μικροκαταγμάτων. Συγχρόνως στο πλαίσιο της δοκιμής τρεις άλλοι ασθενείς υπεβλήθησαν μόνο στην τεχνική μικροκαταγμάτων.
Πολύ καλύτερη αποκατάσταση
Εξι μήνες μετά την τοποθέτησή τους, τα εμφυτεύματα δεν είχαν προκαλέσει σοβαρά προβλήματα ενώ μαγνητικές τομογραφίες έδειξαν ότι ασθενείς οι οποίοι έλαβαν το εμφύτευμα παρουσίασαν αποκατάσταση του χόνδρου στο γόνατο της τάξεως του 86% ενώ την ίδια στιγμή στους ασθενείς που υποβλήθηκαν μόνο στην τεχνική μικροκαταγμάτων η αποκατάσταση του χόνδρου δεν ξεπερνούσε το 64%. Οι ασθενείς με το εμφύτευμα ανέφεραν επίσης μεγαλύτερη μείωση του πόνου στα γόνατα μέσα στους έξι μήνες από την επέμβαση.
Η κλινική δοκιμή συνεχίζεται σε μεγαλύτερο αριθμό ασθενών και διευθύνεται πλέον από μια εταιρεία, τη Biomet. Οι ειδικοί ελπίζουν ότι με βάση και τα αποτελέσματα της ολοκληρωμένης κλινικής δοκιμής θα καταφέρουν να λάβουν ευρωπαϊκή έγκριση κυκλοφορίας του εμφυτεύματος.
Μέχρι τότε η δρ Ελισέγιεφ και η ομάδα της αναπτύσσουν ένα εμφύτευμα νέας γενιάς στο οποίο τόσο η υδρογέλη όσο και η κόλλα που τη συγκρατεί στο οστό θα περιλαμβάνονται σε ένα και μόνο υλικό.
