Ενας Ατλαντας που απεικονίζει τρισδιάστατα και σε υψηλή ανάλυση την έκφραση κάθε γονιδίου στις διάφορες περιοχές του ανθρώπινου εγκεφάλου ολοκληρώθηκε από διεθνή ομάδα ερευνητών. Το πραγματικά τιτάνιο έργο προσφέρει ένα σημαντικό εργαλείο για την καλύτερη μελέτη των εγκεφαλικών λειτουργιών και την ανάπτυξη θεραπειών.

Ο χάρτης, ο οποίος δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Nature», δεν αποτελεί τον πρώτο του είδους του – ένας Ατλαντας της έκφρασης των γονιδίων στον εγκέφαλο ποντικών είχε παρουσιαστεί πριν από μερικά χρόνια. Η ανάλογη απεικόνιση όμως του ανθρώπινου εγκεφάλου είναι μια πολύ πιο σύνθετη υπόθεση, όχι μόνο επειδή ο εγκέφαλός μας είναι κατά χιλιάδες φορές μεγαλύτερος αλλά και γιατί οι ειδικοί συναντούν δυσκολία στην εξεύρεση των απαραίτητων ιστών για τις μελέτες τους.

Πολυτιμες πληροφορίες

Το πρόγραμμα χρειάστηκε 4,5 χρόνια για να ολοκληρωθεί (ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2008) και χρηματοδοτήθηκε με 55 εκατ. δολάρια. Η διεθνής ομάδα των ερευνητών με επικεφαλής τον Μάικλ Χαβρίλιτς του Ινστιτούτου Επιστημών του Εγκεφάλου Allen στο Σιάτλ χρησιμοποίησε ως «βάση» για τις μελέτες της τον εγκέφαλο δυο υγιών ανδρών πραγματοποιώντας σε αυτούς 60.000 ελέγχους της έκφρασης των γονιδίων. Οι επιστήμονες μελέτησαν επίσης ένα ημισφαίριο από τον εγκέφαλο ενός τρίτου υγιούς άνδρα.

Οι ερευνητές θεωρούν ότι ο Ατλαντάς τους θα προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες για την επίδραση που μπορεί να έχουν οι γενετικές διαταραχές στις διάφορες περιοχές καθώς και για τα λειτουργικά δίκτυα του εγκεφάλου. Ελπίζουν ότι στο μέλλον θα επιτρέψει τη σύγκριση τόσο των «φυσιολογικών» και «μη φυσιολογικών» εγκεφάλων μεταξύ τους όσο και τη σύγκριση του ανθρώπινου εγκεφάλου με εκείνους των άλλων ζώων.

Ηδη οι ειδικοί παρατήρησαν ότι τα βασικά λειτουργικά χαρακτηριστικά του ανθρώπινου εγκεφάλου διατηρούνται σταθερά από άτομο σε άτομο αλλά παρουσιάζουν κάποιες διαφορές σε σύγκριση με τον εγκέφαλο του ποντικού και του μακάκου. Ο εντοπισμός των κοινών σημείων και των αποκλίσεων στις εγκεφαλικές λειτουργίες θεωρείται πολύ σημαντικός καθώς μπορεί να προσφέρει εξηγήσεις για τη διαφορετική δράση που φαίνεται να έχουν συχνά τα φάρμακα στα διάφορα είδη.

Τα δεδομένα του Allen Brain Atlas είναι ελεύθερα διαθέσιμα εδώ.