Διεθνής ομάδα επιστημόνων αποκωδικοποίησε το γονιδίωμα ενός από τα πιο αγαπημένα λαχανικά – της ντομάτας. Η αλληλουχία του «κόκκινου» γονιδιώματος δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature» και εκτιμάται ότι θα οδηγήσει σε νέες, γευστικότερες ποικιλίες μέσα σε πέντε το πολύ χρόνια.
Λιγότερα φυτοφάρμακα
Μάλιστα οι περισσότεροι από 300 επιστήμονες από 14 χώρες που συμμετείχαν στο Tomato Genome Consortium και στους οποίους ανήκει το νέο επίτευγμα σημειώνουν ότι οι νέες γενετικές πληροφορίες θα μειώσουν την ανάγκη χρήσης φυτοφαρμάκων αφού οι ντομάτες που θα «γεννιούνται» με βάση την καινούργια γνώση θα είναι πιο ανθεκτικές στους παθογόνους οργανισμούς, ακόμη και στην κλιματική αλλαγή.
Η ντομάτα (Solanum lycopersicum) αποτελεί ένα πολύ δημοφιλές λαχανικό – μόνο το 2010 παρήχθησαν παγκοσμίως 145,8 εκατομμύρια τόνοι. Η αποκωδικοποίηση του γονιδιώματός της αναμένεται να ανοίξει τον δρόμο για δημιουργία καλύτερων γευστικώς ποικιλιών και άλλων συγγενών λαχανικών της οικογένειας των Solanaceae, όπως οι μελιτζάνες (Solanum melongena) και οι πιπεριές (Capsicum spp).
Το πρόγραμμα για την αποκωδικοποίηση του γονιδιώματος της ντομάτας ξεκίνησε το 2003 και μπορεί να χρειάστηκαν αρκετά χρόνια για την ολοκλήρωσή του, ωστόσο απέδωσε τελικώς «σημαντικούς καρπούς», σύμφωνα με τους επικεφαλής του. Εχει πλέον αποκωδικοποιηθεί ποσοστό μεγαλύτερο του 80% του γονιδιώματος του λαχανικού ενώ έχει ταυτοποιηθεί ποσοστό ανώτερο του 90% των γονιδίων που το αποτελούν – μάλιστα γίνονται συνεχείς βελτιώσεις και τελειοποιήσεις.
Όλα αυτά κάνουν τους ειδικούς που βρίσκονται πίσω από το πρόγραμμα να αναφέρουν ότι «πρόκειται για μια από τις πιο πλήρεις αλληλουχίες γονιδιώματος που υπάρχουν διαθέσιμες».
«Παραδοσιακή» αρχή, hi-tech συνέχεια
Ο Τζιοβάνι Τζουλιάνο από την Εθνική Υπηρεσία Νέων Τεχνολογιών, Ενέργειας και Βιώσιμης Οικονομικής Ανάπτυξης της Ιταλίας που ήταν εκ των επικεφαλής του προγράμματος εξηγεί ότι η ομάδα ξεκίνησε με χρήση των «παραδοσιακών» εργαλείων αποκωδικοποίησης του γονιδιώματος της καλλιεργημένης ντομάτας Heinz 1706 (πρόκειται για αυτήν που χρησιμοποιείται στη διάσημη κέτσαπ) καθώς και της στενής άγριας «συγγενούς» της Solanum pimpinellifolium.
Ως το 2008 τα στοιχεία παρουσίαζαν σημαντικά κενά και έτσι η ερευνητική ομάδα εκμεταλλεύτηκε τεχνολογίες αποκωδικοποίησης «νέας γενιάς» οι οποίες είναι πολύ πιο γρήγορες. Ετσι έφθασε στο άκρως σημαντικό αποτέλεσμα το οποίο εκτιμάται ότι θα έχει αντίκτυπο στο… τραπέζι του καθενός μας.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Γκράχαμ Σέιμουρ από το Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ που συμμετείχε στο πρόγραμμα «τώρα που έχουμε το γονιδίωμα της ντομάτας στα χέρια μας θα μπορούμε να στοχεύουμε τα γονίδια τα οποία ελέγχουν τη γεύση ξεχωριστά από αυτά που ελέγχουν τη διάρκεια ζωής του προϊόντος. Ετσι στο πολύ κοντινό μέλλον ίσως έχουμε ντομάτες με μεγάλη διάρκεια ζωής οι οποίες θα αποκτούν πολύ σκούρο κόκκινο χρώμα, θα είναι γεμάτες ωφέλιμα φυτοχημικά και θα είναι και πολύ πιο γευστικές».
Σε 3-5 χρόνια η κυκλοφορία
Ο καθηγητής Σέιμουρ προβλέπει μάλιστα ότι αυτές οι γευστικότατες και υγιεινές ποικιλίες θα αρχίσουν να κυκλοφορούν μέσα σε 3-5 χρόνια. Όπως λέει ήδη εταιρείες αρχίζουν να χρησιμοποιούν τις νέες γενετικές πληροφορίες με στόχο να τις «ενσωματώσουν» σύντομα στις διαδικασίες παραγωγής τους.
Πρέπει βέβαια να σημειωθεί ότι η δημοσίευση του «βιβλίου της ζωής» της ντομάτας εγείρει και κάποιους φόβους σχετικά με ευκολότερη γενετική τροποποίηση του λαχανικού. Είναι δικαιολογημένη η ανησυχία; Κατά τον καθηγητή Σέιμουρ, μάλλον όχι. «Η αποκωδικοποίηση του γονιδιώματος της ντομάτας το πιθανότερο όλων είναι ότι θα οδηγήσει σε διασταυρώσεις μέσω των συμβατικών τεχνικών. Θα μπορούμε να εντοπίζουμε γενετικές παραλλαγές στα άγρια είδη και να τις μεταφέρουμε στις καλλιεργημένες σειρές με αποτελεσματικό τρόπο» καταλήγει ο ειδικός.
