Βρετανοί ερευνητές επέτυχαν να αποκαταστήσουν μερικώς την όραση τυφλών ποντικών μεταμοσχεύοντας στα μάτια τους κύτταρα-φωτοϋποδοχείς. Το νέο επίτευγμα που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature» εκτιμάται ότι αποτελεί σημαντικό βήμα προς την ανάπτυξη θεραπειών για ασθενείς με εκφυλιστικές νόσους των οφθαλμών.
Μεταμόσχευση ραβδίων
Οι ειδικοί του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας στο University College του Λονδίνου (UCL) ενέχυσαν στους αμφιβληστροειδείς χιτώνες των ματιών ποντικών με νυχτερινή τύφλωση φωτοευαίσθητα κύτταρα που ελήφθησαν από νεαρούς υγιείς ποντικούς. Συγκεκριμένα τα κύτταρα που μεταμοσχεύθηκαν στα πειραματόζωα ήταν ανώριμα ραβδία (στα ραβδία οφείλουμε τη δυνατότητα να βλέπουμε στο σκοτάδι).
Τέσσερις ως έξι εβδομάδες μετά τη μεταμόσχευση περίπου ένα στα έξι μεταμοσχευμένα κύτταρα δημιούργησε τις απαραίτητες συνάψεις ώστε να καθίσταται δυνατή η μετάδοση των οπτικών πληροφοριών στον εγκέφαλο.
Η όραση των πειραματοζώων που είχαν υποβληθεί στη μεταμόσχευση ελέγχθηκε μάλιστα στο πλαίσιο ενός πειράματος κατά το οποίο τα ποντίκια τοποθετήθηκαν σε έναν υδάτινο λαβύρινθο με ελάχιστο φωτισμό.
Τα ζώα που είχαν υποβληθεί στη μεταμόσχευση των ραβδίων ήταν, όπως αποδείχθηκε, σε θέση να αναγνωρίζουν ένα οπτικό σήμα που τα βοηθούσε να ανακαλύψουν μια κρυμμένη πλατφόρμα ώστε να βρουν την έξοδο του λαβυρίνθου. Αντιθέτως τα ποντίκια που δεν είχαν λάβει την κυτταρική θεραπεία έβρισκαν την πλατφόρμα μόνο κατά τύχη και μετά από εξερεύνηση του λαβυρίνθου επί πολλή ώρα. Πραγματική βελτίωση της όρασης
Όπως ανέφερε ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας καθηγητής στο UCL και στο Οφθαλμολογικό Νοσοκομείο Moorefields Ρόμπιν Αλι «δείξαμε για πρώτη φορά ότι μεταμοσχευμένοι φωτοϋποδοχείς μπορούν να ενσωματωθούν με επιτυχία στον αμφιβληστροειδή χιτώνα και να οδηγήσουν σε πραγματική βελτίωση της όρασης. Ελπίζουμε ότι θα καταφέρουμε σύντομα να επαναλάβουμε αυτά τα επιτυχημένα αποτελέσματα με χρήση φωτοϋποδοχέων που θα προέρχονται από εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα και ότι τελικώς θα φθάσουμε σε κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους».
Παρότι τα νέα ευρήματα φαίνονται άκρως υποσχόμενα, υπάρχουν ακόμη πολλά βήματα που πρέπει να γίνουν προτού μια τέτοιου είδους κυτταρική θεραπεία φθάσει στον άνθρωπο. Και αυτό διότι τα ραβδία δεν είναι οι μόνοι φωτοϋποδοχείς του ματιού. Υπάρχει και ένας δεύτερος τύπος φωτοϋποδοχέων, τα κωνία, τα οποία όμως, όπως έχουν δείξει μέχρι στιγμής διαφορετικές μελέτες, είναι πιο δύσκολο να μεταμοσχευθούν με επιτυχία. Η μεταμόσχευση κωνίων είναι όμως άκρως σημαντική για την αποκατάσταση της όρασης αφού τα συγκεκριμένα κύτταρα συνδέονται με την εκτέλεση καθηκόντων όπως το διάβασμα.
Σε ό,τι αφορά τον σχεδιασμό μελλοντικών πειραμάτων με χρήση εμβρυϊκών βλαστικών κυττάρων, ο καθηγητής Αλι εμφανίστηκε συγκρατημένα αισιόδοξος. Όπως είπε, τέτοιου είδους κυτταρικές σειρές είναι ήδη διαθέσιμες, ωστόσο το ερώτημα είναι πόσο αποτελεσματική μπορεί να είναι η μεταμόσχευσή τους σε ό,τι αφορά την αποκατάσταση της όρασης. Αιτία σοβαρών νόσων η απώλεια φωτοϋποδοχέων
Σε κάθε περίπτωση η συγκεκριμένη έρευνα κρίνεται ως άκρως σημαντική με δεδομένο ότι η απώλεια των φωτοϋποδοχέων αποτελεί την αιτία τύφλωσης σε ασθενείς με διαφορετικές νόσους των οφθαλμών συμπεριλαμβανομένων της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας, της μελαγχρωστικής αμφιβληστροειδοπάθειας αλλά και της τύφλωσης που συνδέεται με τον διαβήτη.
Σημειώνεται ότι πέρυσι η ίδια ερευνητική ομάδα έλαβε το «πράσινο φως» για τη διεξαγωγή της πρώτης κλινικής δοκιμής σε ευρωπαϊκό επίπεδο με χρήση εμβρυϊκών βλαστικών κυττάρων. Η δοκιμή διεξάγεται στο Νοσοκομείο Moorefields και αφορά ασθενείς με νόσο Stargardt, την πιο κοινή μορφή νεανικής κληρονομικής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας. Τα πρώιμα αποτελέσματα της δοκιμής μαρτυρούν την ασφάλεια της διαδικασίας ωστόσο θα παρέλθουν αρκετά έτη προτού εξαχθούν σαφή συμπεράσματα τόσο σε ό,τι αφορά την ασφάλεια όσο και την αποτελεσματικότητά της.
