Για πρώτη φορά βλαστικά κύτταρα του ομφαλίου λώρου μετετράπησαν σε ώριμα κύτταρα του νευρικού συστήματος, γεγονός που εκτιμάται ότι θα οδηγήσει σε νέες θεραπευτικές επιλογές για τους τραυματισμούς του νωτιαίου μυελού αλλά και για τη σκλήρυνση κατά πλάκας.
«Είναι η πρώτη φορά που αυτό επιτυγχάνεται με κύτταρα εκτός των εμβρυϊκών βλαστικών» ανέφερε ο Τζέιμς Χίκμαν, βιοτεχνολόγος και επικεφαλής της νέας μελέτης από το Πανεπιστήμιο της Κεντρικής Φλόριδας.
Ξεπερνιούνται τα ηθικά εμπόδια
Ο ερευνητής προσέθεσε ότι η μελέτη της ομάδας του η οποία δημοσιεύεται στο επιστημονικό περιοδικό «ACS Chemical Neuroscience» ξεπερνά πολλά από τα προβλήματα με τα οποία συνδέονται τα εμβρυϊκά βλαστοκύτταρα. Και αυτό διότι τα κύτταρα του ομφαλίου λώρου δεν εγείρουν ηθικά ζητήματα, όπως συμβαίνει με τα εμβρυϊκά βλαστικά, αφού για τη λήψη τους δεν απαιτείται η καταστροφή εμβρύων, αλλά αντιθέτως λαμβάνονται από μια πηγή η οποία ούτως ή άλλως μετά τη γέννηση ενός παιδιού καταλήγει στον… κάλαθο των αχρήστων.
Ένα άλλο σημαντικό πλεονέκτημα των συγκεκριμένων κυττάρων είναι ότι σε γενικό πλαίσιο δεν φαίνεται να προκαλούν έντονη ανοσολογική απόκριση, γεγονός που τα κάνει να θέτουν ισχυρή υποψηφιότητα σε ό,τι αφορά τη θεραπευτική χρήση τους για τον άνθρωπο.
Μετατροπή σε ολιγοδενδροκύτταρα
Η ερευνητική ομάδα ξεκίνησε προσπαθώντας να μετατρέψει βλαστικά κύτταρα του ομφαλίου λώρου σε ολιγοδενδροκύτταρα – τα συγκεκριμένα κύτταρα είναι υπεύθυνα για την παραγωγή μυελίνης, του περιβλήματος των νευρικών κυττάρων το οποίο διασφαλίζει τη σωστή «ηλεκτρική» επικοινωνία τους.
Για να το καταφέρει αυτό βασίστηκε σε προηγούμενες μελέτες οι οποίες είχαν δείξει ως «κλειδί» της μετατροπής την ορμόνη νορεπινεφρίνη. Σύμφωνα με εκείνες τις μελέτες τα ολιγοδενδροκύτταρα φάνηκε να αλληλεπιδρούν με τη συγκεκριμένη ορμόνη, γεγονός που μαρτυρεί ότι η νορεπινεφρίνη μπορεί να αποτελεί παράγοντα που ενεργοποιεί την παραγωγή τους.
Ετσι και η ομάδα από τη Φλόριδα μελέτησε τη δράση της νορεπινεφρίνης και είδε, στο πλαίσιο πειραμάτων, ότι η συγκεκριμένη ορμόνη μαζί με άλλους υποκινητές της κυτταρικής ανάπτυξης οδήγησαν στη μετατροπή των βλαστικών κυττάρων του ομφαλίου λώρου σε ολιγοδενδροκύτταρα. Ωστόσο η μετατροπή έφθασε μέχρι ένα σημείο. Τα κύτταρα αρχικώς αναπτύχθηκαν αλλά στη συνέχεια η ανάπτυξή τους σταμάτησε προτού λάβουν μορφή ίδια με εκείνη των κυττάρων του ανθρώπινου νευρικού συστήματος.
Οι ερευνητές στράφηκαν τότε εκτός από τη χημεία στο φυσικό περιβάλλον της ανάπτυξης των κυττάρων. Δημιούργησαν ένα τρισδιάστατο περιβάλλον το οποίο σε συνδυασμό με τη νορεπινεφρίνη και τα υπόλοιπα χημικά οδήγησε στη δημιουργία ώριμων ολιγοδενδροκυττάρων.
Για τραυματισμούς και σκλήρυνση κατά πλάκας
Οι επιστήμονες στρέφονται τώρα προς δύο θεραπευτικές κατευθύνσεις για τη συνέχιση των πειραμάτων τους. Η πρώτη αφορά μελλοντική έγχυση των κυττάρων σε σημεία όπου υπάρχει τραυματισμός του νωτιαίου μυελού. Η δεύτερη αφορά την αντιμετώπιση της σκλήρυνσης κατά πλάκας και άλλων νόσων του νευρικού συστήματος. Οι ειδικοί από τη Φλόριδα εκτιμούν ότι η έγχυση ολιγοδενδροκυττάρων τα οποία παράγουν μυελίνη θα βοηθήσει στη θεραπεία της πολλαπλής σκλήρυνσης. Και αυτό διότι στα άτομα με τη συγκεκριμένη ασθένεια το προστατευτικό περίβλημα μυελίνης των νευρικών κυττάρων καταστρέφεται με αποτέλεσμα τα κύτταρα να μην μπορούν να «επικοινωνήσουν» σωστά μεταξύ τους και να εμφανίζονται προβλήματα όπως η απώλεια της κινητικότητας και άλλων λειτουργιών.
Συγχρόνως οι ερευνητές ελπίζουν ότι θα καταφέρουν να αναπτύξουν τεχνικές για την καλλιέργεια ολιγοδενδροκυττάρων στο εργαστήριο τα οποία θα χρησιμοποιηθούν ως σύστημα- μοντέλο με στόχο την κατανόηση των μηχανισμών που οδηγούν στην απώλεια και στην αποκατάσταση της μυελίνης αλλά και για τη δοκιμή πιθανών νέων θεραπειών για τη σκλήρυνση κατά πλάκας.
Όπως είπε ο δρ Χίκμαν «πιστεύουμε ότι όλες αυτές οι προσεγγίσεις έχουν τεράστια δυναμική για την κατανόηση νόσων του νευρικού συστήματος αλλά και για τη θεραπεία τους».
