Στα μισά αναμένεται να πέσει η παραγωγή του λιβανιού μέσα στα επόμενα 15 χρόνια, σύμφωνα με δυσοίωνες προβλέψεις ολλανδών ειδικών οι οποίοι σπεύδουν να χαρακτηρίσουν «ευάλωτα» τα δέντρα του είδους Boswellia papyrifera.

Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Βαγκένινγκεν αναφέρουν με δημοσίευσή τους στο επιστημονικό έντυπο «Journal of Applied Ecology» ότι βάσει στοιχείων που συνέλεξαν από την Αιθιοπία, το σήμα κατατεθέν των Χριστουγέννων αντιμετωπίζει σοβαρό κίνδυνο.

«Οι λόγοι για τους οποίους το συγκεκριμένο είδος θεωρείται απειλούμενο είναι πολλοί» εξηγεί ο καθηγητής οικολογίας Φρανς Μπόνγκερς, ένας εκ των συγγραφέων της μελέτης. «Τα υπάρχοντα δάση αποδεκατίζονται διαρκώς, καθώς τα γηραιότερα δέντρα πεθαίνουν χωρίς να αντικαθίστανται από νέα. Κάτι τέτοιο σημαίνει ότι τα δάση “στερεύουν” από δέντρα».

«Σε μέρη όπως το Ομάν και την Υεμένη, τα δέντρα αυτά κόβονται συστηματικά. Στη Αιθιοπία πάλι, κάτι τέτοιο γίνεται γιατί η γη μετατρέπεται σε καλλιεργήσιμες περιοχές» εξηγεί ο ειδικός.

Το μικρό δέντρο Boswellia που δεν ξεπερνά σε ύψος τα πέντε μέτρα, μεγαλώνει συνήθως σε απόκρημνα, βραχώδη σημεία, προσφέροντας «καταφύγιο» σε άλλα είδη του φυτικού βασιλείου.

Το γλυκό λιβάνι παράγεται από τη ρητίνη που ρέει κατά το τρύπημα του κορμού, ο οποίος μπορεί να δώσει μέχρι τρία κιλά ετησίως. Μετά από πέντε συνεχόμενα χρόνια, οι ειδικοί συνιστούν την πενταετή «ξεκούραση» των δέντρων προκειμένου οι επόμενες παραγωγές να είναι το ίδιο επιτυχείς με τις αρχικές.

Το γένος Boswellia κατατάσσεται συνήθως στα ευαίσθητα και απειλούμενα εξαιτίας της κατάτμησης των οικοσυστημάτων και τα μειωμένα επίπεδα ανανέωσης.

«Υπάρχει περίπτωση το δέντρο να φυτρώσει διστακτικά και κατά την επόμενη περίοδο ανομβρίας να υποχωρήσει» αναφέρει ο ολλανδός καθηγητής. «Όταν το δέντρο λάβει την κατάλληλη υγρασία, μπορεί ενδεχομένως να ξεπεταχτεί και πάλι. Κάτι τέτοιο μπορεί να επαναληφθεί για πολλά χρόνια – 5-6 χρόνια μπορεί και 10 χρόνια. Δεν γνωρίζουμε τι το πυροδοτεί ώστε να βγει πάνω από το έδαφος για πάντα. Ενδεχομένως να βρίσκει ένα είδος καταφυγίου στο έδαφος ή στο σύστημα των ριζών του» περιγράφει.

Λιβάνι με το σταγονόμετρο

Στο πλαίσιο της μελέτης, οι επιστήμονες εξέτασαν 13 κομμάτια γης μεγέθους 20.000 τ.μ. με περισσότερα από 6.000 δέντρα, από τα οποία συνέλεξαν πάνω από 20.000 μετρήσεις. Βάσει των συγκεκριμένων στοιχείων, οι ερευνητές σκιαγράφησαν τη μοίρα του συγκεκριμένου είδους. Διαπίστωσαν λοιπόν, ότι με τους ρυθμούς αυτούς σε 15 χρόνια από σήμερα η παραγωγή λιβανιού θα έχει μειωθεί κατά 50%.

«Η λήψη της ρητίνης λιβανιού δεν πιστεύουμε ότι ευθύνεται για τον περιορισμό του αριθμού των δέντρων. Αντίθετα, για κάτι τέτοιο πιθανότατα ευθύνονται οι πυρκαγιές, η ανεξέλεγκτη βόσκηση και οι επιθέσεις σκαθαριών της οικογένειας Cerambycidae, τα οποία γεννούν τα αυγά τους κάτω από τον φλοιό του δέντρου» επισημαίνει ο καθηγητής Μπόνγκερς.

Στις περιοχές που μελετήθηκαν, φάνηκε ότι τα γηραιότερα δέντρα δεν αντικαθίστανται ακριβώς επειδή λίγα αρχέφυτρα Boswellia – τα φυτάκια δηλαδή που μόλις είχαν βλαστήσει – δεν επιβίωναν μέχρι να γίνουν δενδρύλλια. Για την αναζωογόνηση των δασών αυτών, οι επιστήμονες συνιστούν την προστασία τους προτού είναι πολύ αργά.