Κάθε φθινόπωρο εκατομμύρια πεταλούδες του είδους μονάρχης μεταναστεύουν από τη Βόρειο Αμερική στο Κεντρικό Μεξικό για να περάσουν τον χειμώνα σε ένα συγκεκριμένο δάσος από έλατα.
Αυτό το ταξίδι, που πολλές φορές ξεπερνάει τα 3.000 χιλιόμετρα, αποτελεί ένα μεγάλο μυστήριο για την επιστήμη. Για να βρουν κάποιες απαντήσεις, αμερικανοί ερευνητές διάβασαν για πρώτη φορά το γονιδίωμα της «βασιλικής» πεταλούδας.
Ταξίδι στο άγνωστο
Οι πεταλούδες που εγκαταλείπουν τα βορινά τμήματα της αμερικανικής ηπείρου για να κατευθυνθούν προς τον Nότο ταξιδεύουν πραγματικά προς το άγνωστo, χωρίς να ξέρουν πού πηγαίνουν και με μόνο οδηγό την εσωτερική τους ηλιακή «χρονοπυξίδα». Παρ΄όλα αυτά φθάνουν με μαθηματική ακρίβεια στον προορισμό τους.
«Οι μονάρχες που μεταναστεύουν απέχουν τουλάχιστον κατά δυο γενιές από εκείνες που έκαναν το προηγούμενο ταξίδι» εξήγησε ο Στίβεν Ρέπερτ, καθηγητής Νευροβιολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης και επικεφαλής της μελέτης.
«Δεν έχουν βρεθεί ποτέ στο μέρος που περνούν τον χειμώνα και δεν έχουν συγγενείς να τους οδηγήσουν. Θα πρέπει να υπάρχει κάποιος γενετικός προγραμματισμός πίσω από τη μεταναστευτική συμπεριφορά της πεταλούδας. Θέλουμε να μάθουμε τι είναι αυτό το πρόγραμμα και πώς λειτουργεί» πρόσθεσε ο καθηγητής.
Γονίδια ρυθμιστές
Όπως περιγράφεται στη μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Cell», το γονιδίωμα της πεταλούδας μονάρχης αποτελείται από 16.866 γονίδια τα οποία κωδικοποιούν για διάφορες πρωτεΐνες. Ορισμένες οικογένειες αυτών των γονιδίων φαίνονται να εμπλέκονται σε βασικές συνιστώσες του συστήματος που «ρυθμίζει» την εποχιακή μετανάστευσή της.
Συγκεκριμένα, οι επιστήμονες εντόπισαν μεταξύ άλλων γονίδια τα οποία φαίνονται να εμπλέκονται στην πρόσληψη των οπτικών πληροφοριών και στην επεξεργασία τους από την ηλιακή πυξίδα όπως και στη ρύθμιση των κιρκαδικών ρυθμών και του βιολογικού ρολογιού που σχετίζονται με το «χρονόμετρο» αυτής της πυξίδας. Επίσης ανίχνευσαν τη μοριακή «σφραγίδα» που ρυθμίζει το σύστημα προσανατολισμένης πτήσης των συγκεκριμένων εντόμων.
Οι ανακαλύψεις αυτές θα βοηθήσουν τους ειδικούς να κατανοήσουν περισσότερο όχι μόνο τη θαυμαστή ταξιδιωτική ικανότητα των πεταλούδων μονάρχης αλλά και τις μεταναστευτικές συμπεριφορές άλλων ειδών, όπως οι θαλάσσιες χελώνες. Επίσης μπορούν να προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες για τη λειτουργία ανάλογων βιολογικών μηχανισμών – όπως π.χ. οι κιρκαδικοί ρυθμοί – στους ανθρώπους.
