Η θεραπεία του διαβήτη ίσως κρύβεται στον… εγκέφαλό μας. Αυτό υποστηρίζουν ερευνητές από το Εθνικό Ινστιτούτο Προηγμένης Βιομηχανικής Επιστήμης και Τεχνολογίας στην Τσουκούμπα της Ιαπωνίας οι οποίοι κατάφεραν να μετατρέψουν νευρικά βλαστικά κύτταρα αρουραίων σε κύτταρα του παγκρέατος που παράγουν την ορμόνη ινσουλίνη.

Υπεύθυνα για την παραγωγή ινσουλίνης, η οποία ρυθμίζει τα επίπεδα γλυκόζης του αίματος, είναι τα β-κύτταρα του παγκρέατος. Στα άτομα με διαβήτη τύπου 1 τα β-κύτταρα καταστρέφονται από το ίδιο το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς το οποίο λανθασμένα τους επιτίθεται. Στον διαβήτη τύπου 2 τα β-κύτταρα δεν παράγουν επαρκείς ποσότητες ινσουλίνης (ή παράγουν αρκετή ινσουλίνη στην οποία όμως δεν αποκρίνονται όπως θα έπρεπε τα κύτταρα του οργανισμού).

Θεραπεία μέσω της… μύτης

Προκειμένου να αντικαταστήσουν τα χαμένα ή δυσλειτουργικά β–κύτταρα οι ερευνητές από την Ιαπωνία εξήγαγαν αρχικώς μια μικρή ποσότητα ιστού είτε από τον οσφρητικό βολβό αρουραίων – πρόκειται για την περιοχή του εγκεφάλου που ελέγχει την όσφρηση– είτε από τον ιππόκαμπο – περιοχή που ελέγχει τη μνήμη. Και οι δυο αυτές περιοχές είναι προσβάσιμες μέσω της μύτης, τόσο στους αρουραίους όσο και στους ανθρώπους.

Στη συνέχεια η ομάδα εξήγαγε νευρικά βλαστικά κύτταρα από τον ιστό και τα εξέθεσε στην πρωτεΐνη Wnt3a η οποία δίνει εντολή για την παραγωγή ινσουλίνης καθώς και σε ένα αντίσωμα που μπλοκάρει έναν φυσικό αναστολέα της παραγωγής ινσουλίνης.

Αφού τα βλαστικά κύτταρα πολλαπλασιάστηκαν επί δύο εβδομάδες, οι ειδικοί τα τοποθέτησαν μέσα σε λεπτά φύλλα κολλαγόνου τα οποία έπαιζαν τον ρόλο κινητού καλουπιού. Το εκμαγείο αυτό τοποθετήθηκε επάνω στο πάγκρεας των πειραματοζώων χωρίς να προξενήσει βλάβη.

Φυσιολογικά επίπεδα ινσουλίνης

Μέσα σε μια εβδομάδα οι συγκεντρώσεις ινσουλίνης στο αίμα αρουραίων που έπασχαν τόσο από διαβήτη τύπου 1 όσο και από διαβήτη τύπου 2 έφθασαν στα επίπεδα των συγκεντρώσεων υγιών αρουραίων. Παράλληλα τα υψηλά επίπεδα γλυκόζης του αίματος επανήλθαν στο φυσιολογικό.

Τα φύλλα του κολλαγόνου που περιείχαν τα κύτταρα παρέμειναν στον οργανισμό των ζώων επί 19 εβδομάδες και προσέφεραν καθ’ όλο αυτό το διάστημα επιτυχή αντιμετώπιση του διαβήτη. Μετά την απομάκρυνσή τους η νόσος επέστρεψε.

Χωρίς γενετική παρέμβαση

Είναι πολύ σημαντικό το γεγονός ότι δεν χρειάστηκε να γίνει γενετική παρέμβαση στα κύτταρα πριν την εισαγωγή τους στον οργανισμό των ζώων. Πολλές ομάδες ανά τον κόσμο έχουν προσπαθήσει να λάβουν βλαστικά κύτταρα από διαφορετικά σημεία του οργανισμού – όπως το έντερο, το ήπαρ και το αίμα – και να τα μετατρέψουν σε β-κύτταρα του παγκρέατος. Ωστόσο σε όλες αυτές τις προσπάθειες απαιτήθηκε γενετική παρέμβαση στα κύτταρα, γεγονός που μπορεί να συνδεθεί με κινδύνους για την υγεία των ασθενών.

Με δεδομένο μάλιστα ότι τα κύτταρα που χρησιμοποίησαν οι ιάπωνες επιστήμονες προέρχονται από το ίδιο ζώο στο οποίο μεταμοσχεύονται, ξεπερνιέται και το πρόβλημα της απόρριψης του μοσχεύματος ή της ανάγκης λήψης ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων.

Οι ερευνητές εκτιμούν, όπως αναφέρουν στο επιστημονικό έντυπο «ΕΜΒΟ Molecular Medicine», ότι θα είναι ασφαλής και για τον άνθρωπο η λήψη νευρικών βλαστικών κυττάρων. «Θα μπορούσαμε να εξαγάγουμε ενήλικα νευρικά βλαστικά κύτταρα από τον οσφρητικό βολβό των ανθρώπων με χρήση ενός ενδοσκοπίου» σημειώνουν προσθέτοντας ότι άλλες ομάδες έχουν χρησιμοποιήσει αυτή τη μέθοδο εξαγωγής των κυττάρων, γεγονός που αποδεικνύει ότι έχει πρακτική αξία.