Ένα τεστ αίματος το οποίο μπορεί να δείξει πόσο γρήγορα γερνά ένα άτομο αναμένεται να κυκλοφορήσει σε ευρωπαϊκές χώρες όπως η Βρετανία αργότερα μέσα στο έτος. Το αμφιλεγόμενο τεστ που υπόσχεται ότι θα προβλέπει πόσα χρόνια απομένουν σε κάποιον επάνω στη Γη, μετρά το μήκος των τελομερών, δομών που βρίσκονται στις άκρες των χρωμοσωμάτων και οι οποίες σύμφωνα με τους επιστήμονες αποτελούν έναν από τους σημαντικότερους και ακριβέστερους δείκτες σχετικά με τον ρυθμό γήρανσης του ανθρώπινου οργανισμού.

Οι ειδικοί που βρίσκονται πίσω από την ανάπτυξη του νέου τεστ το οποίο θα κοστίζει 500 ευρώ υποστηρίζουν ότι με τη συγκεκριμένη εξέταση ένα άτομο θα μπορεί να γνωρίζει εάν η «βιολογική ηλικία» του είναι μεγαλύτερη ή μικρότερη από τη «χρονολογική ηλικία» την οποία ορίζει το ημερολόγιο.

Θιασώτες και πολέμιοι

Πολλοί ειδικοί εκτιμούν ότι η εξέταση των τελομερών θα έχει ευρεία διάδοση μέσα στα επόμενα πέντε ως δέκα χρόνια. Δεν είναι όμως λίγοι και οι σκεπτικιστές που αμφισβητούν την επιστημονική αξία του τεστ ενώ παράλληλα εγείρουν ηθικά ζητήματα σε ό,τι αφορά τη χρήση του. Όπως τονίζουν, η γνώση σχετικά με το πόσο μπορεί να ζήσει κάποιος είναι πιθανό να του δημιουργήσει άγχος και αγωνία για το μέλλον του. Παράλληλα ίσως η πρόβλεψη για τα χρόνια που έχει κάποιος να ζήσει ακόμη προτού εγκαταλείψει τα επίγεια, να αποτελέσει αντικείμενο εκμετάλλευσης επιτηδείων που πωλούν μη εγκεκριμένα «ελιξίρια» μακροζωίας.

Και βέβαια τέτοιου είδους πληροφορίες αναμένεται να είναι άκρως ενδιαφέρουσες για τις ασφαλιστικές εταιρείες οι οποίες πιθανώς θα διαμορφώνουν τα ασφάλιστρα ανάλογα με τον κίνδυνο που διατρέχει κάποιος να ασθενήσει σοβαρά ή να πεθάνει πρόωρα.

Από την πλευρά τους οι υποστηρικτές των εξετάσεων αυτού του είδους τονίζουν ότι ολοένα και περισσότερα επιστημονικά στοιχεία μαρτυρούν πως το μήκος των τελομερών μπορεί να παράσχει πολύ σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τον κίνδυνο που διατρέχει ένα άτομο να ασθενήσει από πλήθος ασθενειών του γήρατος όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα, η νόσος Αλτσχάιμερ και ο καρκίνος , με αποτέλεσμα να μπορεί σε αρκετές περιπτώσεις να λάβει προληπτικά μέτρα. «Γνωρίζουμε ότι τα άτομα που γεννιούνται με κοντύτερα από το φυσιολογικό τελομερή έχουν και μικρότερο προσδόκιμο ζωής» ανέφερε η Μαρία Μπλάσκο από το Εθνικό Ερευνητικό Κέντρο της Ισπανίας στη Μαδρίτη, η οποία είναι και η δημιουργός του νέου τεστ. Η ερευνήτρια τόνισε ωστόσο ότι «δεν γνωρίζουμε εάν τα μακρύτερα τελομερή συνδέονται πέρα από κάθε αμφιβολία στον άνθρωπο με μακροζωία».

Ακριβής εξέταση

Σύμφωνα με την ειδικό η εξέταση που ανέπτυξε είναι πολύ ακριβής. «Μπορεί να ανιχνεύσει ακόμη και πολύ μικρές διαφορές στο μήκος των τελομερών. Πρόκειται για απλή και ταχεία τεχνική με την οποία πολλά δείγματα μπορούν να αναλυθούν ταυτοχρόνως. Το πιο σημαντικό είναι όμως ότι μπορούμε με χρήση της εξέτασης να προσδιορίσουμε την ύπαρξη επικίνδυνων τελομερών τα οποία είναι πολύ κοντά».

Η εταιρεία που ίδρυσε η δρ Μπλάσκο και η οποία ονομάζεται Life Length βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε συζητήσεις με διαφορετικές διαγνωστικές εταιρείες στην Ευρώπη για την κυκλοφορία του τεστ. Σε περίπτωση που η εξέταση κυκλοφορήσει τα δείγματα αίματος θα συλλέγονται και θα αποστέλλονται για ανάλυση στην Ισπανία.

Η Life Length αναμένει σε πρώτη φάση μετά την κυκλοφορία του τεστ εκατοντάδες αιτήσεις ατόμων που επιθυμούν να γνωρίζουν το μήκος των τελομερών τους. Οι υπεύθυνοι της εταιρείας εκτιμούν μάλιστα ότι οι αιτήσεις θα γίνουν χιλιάδες όταν μετά την ευρεία διάθεση της εξέτασης το κόστος της, όπως είναι επόμενο, θα πέσει.

Μεγάλη πρακτική αξία;

Παρότι η συγκεκριμένη εταιρεία δεν είναι η μόνη που εμπορεύεται τεστ μέτρησης του μήκους των τελομερών, η εξέταση που ανέπτυξε είναι η μόνη που φαίνεται ότι θα αρχίσει να πωλείται χωρίς συνταγή στα φαρμακεία. Παράλληλα το τεστ δείχνει να είναι τόσο ακριβές ώστε να έχει ουσιαστική πρακτική αξία, όπως σχολίασε ο καθηγητής Τζέρι Σέι από το Ιατρικό Κέντρο Σαουθγουέστερν του Πανεπιστημίου του Τέξας ο οποίος εργάζεται και ως επιστημονικός σύμβουλος για τη Life Length. «Εάν ένα άτομο γνωρίζει ότι έχει ακόμη 10 χρόνια ζωής θα έχει την επιλογή να ξοδέψει όλα τα χρήματά του μέσα σε αυτό το διάστημα και να περάσει καλά. Εάν αντιθέτως έχει άλλα 40 χρόνια ζωής μπροστά του μπορεί να είναι πιο συντηρητικό στις επιλογές του» σημείωσε ο καθηγητής Σέι. Συμπλήρωσε πάντως ότι τέτοιου είδους στοιχεία θα μπορούν πράγματι να αποτελέσουν αντικείμενο εκμετάλλευσης από τις ασφαλιστικές εταιρείες. «Είναι πιθανό μελλοντικά εάν ένα άτομο έχει κοντά τελομερή, τότε τα ασφάλιστρα που θα καταβάλλει να είναι υψηλότερα».

Καυτό ερευνητικό πεδίο

Σε κάθε περίπτωση η έρευνα σχετικά με τα τελομερή θεωρείται ως ένα από τα πιο «καυτά» πεδία της βιοϊατρικής επιστήμης. Δεν είναι τυχαίο ότι πέρυσι το βραβείο Νομπέλ Ιατρικής μοιράστηκαν τρεις επιστήμονες που ήταν πρωτοπόροι στον συγκεκριμένο ερευνητικό τομέα.

Μάλιστα, όπως σημειώνεται σε σχετικό δημοσίευμα της βρετανικής εφημερίδας «Ιndependent», μια από τους τρεις βραβευθέντες με Νομπέλ για την έρευνα στα τελομερή, η Ελίζαμπεθ Μπλάκμπερν από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Σαν Φρανσίσκο δηλώνει υπέρμαχος της εξέτασης των τελομερών. Από την πλευρά της όμως η επίσης βραβευθείσα Κάρολ Γκρέιντερ από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ (ο τρίτος βραβευθείς ήταν ο Τζακ Σόστακ και πάλι από το Χάρβαρντ), τονίζει ότι είναι σκεπτική σε ό,τι αφορά τα οφέλη τέτοιου είδους εξετάσεων. «Πιστεύω ότι είναι χρήσιμο να υπάρχουν εταιρείες που προσφέρουν μέτρηση του μήκους των τελομερών έτσι ώστε να μπορεί κάποιος να μαθαίνει τη βιολογική ηλικία του; Η απάντηση είναι όχι» έγραψε πρόσφατα στην επιθεώρηση «Science» η δρ Γκρέιντερ.

Τελομερή: τα «κλειδιά» της γήρανσης

  • 2003 – Επιστήμονες που μελέτησαν δείγματα αίματος 143 εθελοντών ανακάλυψαν ότι το μήκος των τελομερών αποτελεί καλό δείκτη πρόβλεψης σχετικά με το αν ένα άτομο θα ζήσει 15 ή και περισσότερα χρόνια μετά την ηλικία των 60 ετών.

  • 2004- Μελέτη έδειξε ότι γυναίκες που ζούσαν υπό καθεστώς έντονου στρες επειδή είχαν άρρωστο παιδί διέθεταν κοντύτερα τελομερή. Σύμφωνα με άλλες μελέτες ο διαλογισμός ή άλλες μέθοδοι μείωσης του στρες μπορούν να αυξήσουν το μήκος των τελομερών.

  • 2007- Σύμφωνα με μελέτη ανδρών στη Σκωτία όσοι από τους εθελοντές διέθεταν τα μακρύτερα τελομερή είχαν 50% μικρότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρδιοπάθειες σε σύγκριση με όσους είχαν κοντύτερα τελομερή. Το μήκος των τελομερών αποδείχθηκε ότι αποτελεί εξίσου καλό δείκτη πρόβλεψης του κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων με τη μέτρηση της χοληστερόλης.

  • 2009- Τα κοντά τελομερή συνδέονται μέσω επιστημονικών στοιχείων με μια κληρονομική μορφή πάθησης του μυελού των οστών.

  • 2010 – Γενετικώς τροποποιημένα ποντίκια χωρίς τελομεράση – ένζυμο που επιμηκύνει τα τελομερή– φαίνεται ότι γερνούν πρόωρα σε σύγκριση με τα φυσιολογικά ποντίκια. Μάλιστα η επίδραση αυτή αναστρέφεται μετά από έγχυση τελομεράσης στα ζώα.