Το μετάλλιο Φιλντς, ένα βραβείο που θεωρείται αντίστοιχο με τα Νομπέλ για την επιστήμη των Μαθηματικών, απονεμήθηκε για πρώτη φορά στην 80χρονη ιστορία του σε μια γυναίκα, την ιρανή μαθηματικό Μαριάμ Μιρζαχανί, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ. Η απόφαση χαιρετίστηκε από άνδρες και γυναίκες μαθηματικούς ως «ιστορικό» και «εξαιρετικά χαρμόσυνο» γεγονός το οποίο «είχε καθυστερήσει πολλά χρόνια».

Το Μετάλλιο Φιλντς (επισήμως Διεθνές Μετάλλιο Εξαιρετικών Ανακαλύψεων στα Μαθηματικά) θεωρείται μαζί με το Βραβείο Αμπελ η μεγαλύτερη διάκριση για έναν μαθηματικό. Θεσπίστηκε το 1936 και απονέμεται από τη Διεθνή Ενωση Μαθηματικών στο πλαίσιο του Διεθνούς Συνεδρίου της, το οποίο λαμβάνει χώρα κάθε τέσσερα χρόνια. Η ανακοίνωση των βραβευθέντων για το 2014 (το μετάλλιο μπορεί να απονεμηθεί κάθε φορά μέχρι και σε τέσσερις μαθηματικούς κάτω των 40ετών) έγινε κατά τη διάρκεια του εφετινού συνεδρίου το οποίο διεξάγεται αυτές τις μέρες στη Σεούλ, στη Νότια Κορέα.

Δυναμικά συστήματα

Η 37χρονη Μαριάμ Μιρζαχανί γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Τεχεράνη όπου και ολοκλήρωσε τις σπουδές της. Το 2004 πήρε το διδακτορικό της από το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ και από το 2008 είναι καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ. Μεγάλο μέρος της έρευνάς της επικεντρώνεται στα δυναμικά συστήματα και ειδικότερα στις επιφάνειες Riemann και τους παραμετρικούς χώρους.

«Αυτό που ανακάλυψε η Μαριάμ είναι ότι σε ένα άλλο καθεστώς οι δυναμικές τροχιές αναγκάζονται να ακολουθούν αλγεβρικούς νόμους» εξήγησε στην εφημερίδα «The New York Times» ο Κέρτις Τ. Μακ Μίλαν, καθηγητής της στο Χάρβαρντ. «Αυτά τα δυναμικά συστήματα περιγράφουν επιφάνειες με πολλές λαβές, σαν πρέτζελ, που το σχήμα τους εξελίσσεται με τον χρόνο, στρίβουν και τεντώνονται με συγκεκριμένο τρόπο. Συνδέονται με το μπιλιάρδο σε τραπέζια τα οποία δεν είναι τετράγωνα αλλά πολυγωνικά, όπως το τυπικό οκτάγωνο».

Εκτός από την ιρανή μαθηματικό το βραβείο απονεμήθηκε επίσης στον Αρτούρ Αβιλα από το Εθνικό Ινστιτούτο Θεωρητικών και Εφαρμοσμένων Μαθηματικών της Βραζιλίας και το Εθνικό Κέντρο Επιστημονικής Ερευνας (CNRS) της Γαλλίας, στον Μανζούλ Μπαργκάβα από το Πανεπιστήμιο του Πρίνστον και στον Μάρτιν Χέαρερ από το Πανεπιστήμιο του Γουόρικ στη Βρετανία.

Ιστορική απονομή

Η φήμη ότι η Μαριάμ Μιρζαχανί θα ήταν εφέτος νικήτρια του Φιλντς κυκλοφορούσε εδώ και μερικούς μήνες, κανείς όμως δεν μπορούσε να θεωρεί κάτι τέτοιο βέβαιο εφόσον το συγκεκριμένο βραβείο αποτελεί από τη θέσπισή του καθαρά «ανδρική υπόθεση» ακολουθώντας μια παράδοση που μέχρι τώρα δεν είχε «σπάσει». Η επίσημη ανακοίνωση έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από τη μαθηματική κοινότητα. «Είναι μια εκπληκτική στιγμή» δήλωσε η Κριστιάν Ρουσό, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ και αντιπρόεδρος της Διεθνούς Ενωσης Μαθηματικών. «Η Μαρί Κιουρί είχε κερδίσει δυο βραβεία Νομπελ, Φυσικής και Χημείας, στις αρχές του 20ού αιώνα αλλά στα Μαθηματικά αυτή είναι η πρώτη φορά που μια γυναίκα κερδίζει το ύψιστο βραβείο που υπάρχει. Είναι μια γιορτή για τις γυναίκες».

Ανάλογη ήταν η αντίδραση του Σερ Τιμ Γκάουερς, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ ο οποίος έχει επίσης τιμηθεί με το Φιλντς. «Είμαι κατενθουσιασμένος που έφθασε επιτέλους αυτή η μέρα» σχολίασε στην εφημερίδα «The Guardian». «Αν και οι γυναίκες έχουν συνεισφέρει στα μαθηματικά στο υψηλότερο επίπεδο εδώ και πολύ καιρό, το γεγονός αυτό δεν ήταν ορατό στο ευρύ κοινό. Ελπίζω ότι η ύπαρξη μιας γυναίκας κατόχου του Μεταλλίου Φιλντς, η οποία οπωσδήποτε θα είναι η πρώτη από πολλές, θα διαλύσει πολλούς μύθους σχετικά με τις γυναίκες και τα μαθηματικά και θα ενθαρρύνει περισσότερες νεαρές γυναίκες να σκεφτούν την έρευνα στα μαθηματικά ως πιθανή σταδιοδρομία».

Παρόμοια ήταν η ευχή και της ίδιας της Μαριάμ Μιρζαχανί. «Είναι μια μεγάλη τιμή» δήλωσε σε δελτίο Τύπου. «Ελπίζω ότι θα ενθαρρύνει τις νεαρές επιστήμονες και μαθηματικούς. Είμαι βέβαιη ότι θα υπάρξουν πολύ περισσότερες γυναίκες που θα κερδίσουν ανάλογα βραβεία τα επόμενα χρόνια».