Όσο πιο δημοφιλή γίνονται το bitcoin και τα άλλα κρυπτονομίσματα, τόσο περισσότερο επιβαρύνουν το περιβάλλον. Πρόκειται για ένα θέμα που αρχίζει να προκαλεί ολοένα μεγαλύτερο διεθνές ενδιαφέρον τόσο από τους ειδικούς τού περιβάλλοντος όσο και από τους οικονομολόγους, με δεδομένη και την παγκόσμια ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή.
Τα bitcoin και τα «αδερφάκια» του δεν μπορούν να υπάρξουν χωρίς υπολογιστές -και μάλιστα πολλούς και ισχυρούς υπολογιστές- οι οποίοι με τη σειρά τους χρειάζονται ηλεκτρικό ρεύμα. Το ρεύμα αυτό, τελικά, παράγεται κυρίως με την καύση ορυκτών καυσίμων και εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα, άρα με ένα τίμημα για το περιβάλλον και την υπερθέρμανση του πλανήτη.
Ένας Έλληνας μηχανικός περιβάλλοντος, ο Σπύρος Φωτείνης, στέλεχος της εταιρείας ΔΕΗ Ανανεώσιμες, σε σχετικό σχόλιό του στο «Nature», αναφέρει ότι η συνδυασμένη ηλεκτρική κατανάλωση για την παραγωγή («εξόρυξη») των δύο κυριότερων κρυπτονομισμάτων, του bitcoin και του ethereum, που αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 90% της διεθνούς αγοράς κρυπτονομισμάτων, έχει πια φθάσει στις 47 τεραβατώρες ετησίως και συνεχίζει να αυξάνεται.
Αυτή η κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος πλησιάζει να είναι σχεδόν ανάλογη με τις ενεργειακές ανάγκες μιας χώρας 11 εκατομμυρίων κατοίκων, όπως η Ελλάδα, η οποία καταναλώνει περίπου 57 τεραβατώρες κάθε χρόνο.
Τα κρυπτονομίσματα δημιουργούνται («εξορύσσονται») από εξειδικευμένο λογισμικό υπολογιστών, το οποίο χρησιμοποιεί μεγάλη επεξεργαστική ισχύ υπολογιστών για την επίλυση πολύπλοκων μαθηματικών προβλημάτων κρυπτογράφησης, που επιτρέπουν τη λειτουργία αλγορίθμων, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η ασφάλεια των συναλλαγών με αυτά τα νομίσματα.
Οι παραγωγοί κρυπτονομισμάτων διαθέτουν τεράστιες «φάρμες» χιλιάδων υπολογιστών ο ένας δίπλα στον άλλο, που κάνουν αυτή τη δουλειά και αναπόφευκτα καταναλώνουν πολύ ρεύμα. Σχεδόν το 60% όλης της «εξόρυξης» κρυπτονομισμάτων γίνεται στην Κίνα και τροφοδοτείται ενεργειακά από εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής που καίνε κυρίως ορυκτά καύσιμα. Μάλιστα η κινεζική κυβέρνηση πρόσφατα άφησε να εννοηθεί ότι σκέπτεται να απαγορεύσει την «εξόρυξη» bitcoin εν μέρει λόγω ανησυχιών για την απαιτούμενη κατανάλωση ενέργειας.
Ο κ. Φωτείνης εκτιμά ότι το ετήσιο «αποτύπωμα άνθρακα» τού bitcoin και του ethereum είναι ανάλογο με το αντίστοιχο ετήσιο αποτύπωμα περίπου 6,8 εκατομμυρίων Ευρωπαίων ή με την εκπομπή 43,9 εκατομμυρίων τόνων ισοδυνάμου διοξειδίου του άνθρακα. Όπως υπογραμμίζει, «η βιομηχανία κρυπτονομισμάτων χρειάζεται μεταρρύθμιση επειγόντως για να γίνει περιβαλλοντικά βιώσιμη».
Δύσκολη εκτίμηση
Άλλοι πάντως αναλυτές έχουν επισημάνει ότι επειδή το bitcoin και τα άλλα κρυπτονομίσματα δεν ελέγχονται από κάποια κεντρική Αρχή, ούτε κυβέρνηση, ούτε κεντρική τράπεζα, αλλά η παραγωγή τους γίνεται αποκεντρωμένα και ανώνυμα, είναι τρομερά δύσκολο να εκτιμηθεί πόση πραγματική κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος απαιτούν σε παγκόσμιο επίπεδο – άρα και πόσο ρυπαίνουν έμμεσα.
Η βασική εκτίμηση διεθνώς για την παγκόσμια ηλεκτρική κατανάλωση από τα κρυπτονομίσματα προέρχεται από τη δεξαμενή σκέψης Digiconomist και τον ολλανδό αναλυτή της ‘Αλεξ ντε Βρις, ο οποίος πρώτος έχει παρουσιάσει έναν Δείκτη Ενεργειακής Κατανάλωσης Bitcoin. Ο ντε Βρις δημιούργησε ανησυχία διεθνώς, όταν το 2017 δεν απέκλεισε ότι η απαιτούμενη κατανάλωση ενέργειας μπορεί να φθάνει ακόμη και την ηλεκτρική κατανάλωση μιας χώρας όπως η Ιρλανδία.
Όμως διάφοροι άλλοι αναλυτές έχουν παρουσιάσει εκτιμήσεις ότι η συνολική ετήσια ενεργειακή κατανάλωση λόγω της «εξόρυξης» των εικονικών αυτών νομισμάτων είναι αρκετά λιγότερες τεραβατώρες από τις εκτιμήσεις του Ντε Βρις ή του Φωτείνη. Ουσιαστικά έχει ξεσπάσει (μία ακόμη) διαμάχη ανάμεσα σε απαισιόδοξους και αισιόδοξους αναλυτές σχετικά με το ενεργειακό αποτύπωμα των κρυπτονομισμάτων.
Σύμφωνα πάντως με κάποιους υπολογισμούς, αν και μόλις οκτώ ετών (δημιουργήθηκε το 2009) και χρησιμοποιούμενο από μόνο τρία εκατομμύρια ανθρώπους, το bitcoin ήδη αντιπροσωπεύει το 0,05% έως 0,15% της παγκόσμιας ζήτησης ηλεκτρισμού.
Τελευταία, η αξία του bitcoin -που συχνά σημειώνει δραματικές αυξομειώσεις (εξ ου και οι μεγάλοι φόβοι για κερδοσκοπία)- έχει υποχωρήσει και αυτό σημαίνει λιγότερη επιβάρυνση για το περιβάλλον. Όσο αυξάνει η αξία ενός κρυπτονομίσματος, τόσο πιο πολύπλοκοι μαθηματικοί υπολογισμοί και περισσότεροι υπολογιστές χρειάζονται για την «εξόρυξή» του και τη διασφάλιση των σχετικών συναλλαγών για τους απανταχού κατόχους και χρήστες ενός τέτοιου εικονικού νομίσματος.
Η περίπτωση της Ισλανδίας
Παρόλη όμως την υποχώρηση της αξίας του bitcoin, είναι ενδεικτικό ότι η ισλανδική ενεργειακή εταιρεία HS Orka προ ημερών προειδοποίησε ότι η εκθετική αύξηση στην «εξόρυξη» τού εν λόγω νομίσματος από υπολογιστές ασκεί αυξανόμενες πιέσεις στους ενεργειακούς πόρους της χώρας.
Σύμφωνα με την εταιρεία, αναμένεται ότι το 2018 η χρήση ηλεκτρικής ενέργειας από τα υπολογιστικά κέντρα που παράγουν bitcoin στην Ισλανδία, πιθανότατα θα ξεπεράσει τη συνολική ενεργειακή κατανάλωση όλων των νοικοκυριών της χώρας που έχει περίπου 340.000 κατοίκους. Σχεδόν το 100% των ενεργειακών αναγκών της Ισλανδίας καλύπτεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τις οποίες όμως σιγά-σιγά «τρώει» το bitcoin.
Η HS Orka εκτιμά ότι τα υπολογιστικά κέντρα για τη δημιουργία bitcoin θα χρησιμοποιήσουν φέτος περίπου 840 γιγαβατώρες ηλεκτρισμού (ένα μέρος θα χρειασθεί για την ψύξη αυτών των υπολογιστών), ενώ όλα μαζί τα ισλανδικά νοικοκυριά αναμένεται να καταναλώσουν γύρω στις 700 γιγαβατώρες. Η χώρα αρχίζει να ανησυχεί, καθώς ολοένα περισσότεροι επενδυτές εκφράζουν την πρόθεσή τους να δημιουργήσουν στην Ισλανδία υπολογιστικά κέντρα για την «εξόρυξη» κρυπτονομισμάτων, πράγμα που, αν γίνει, τελικά θα αφήσει χωρίς ρεύμα αρκετά ισλανδικά νοικοκυριά.
Το Κόμμα των Πειρατών στο ισλανδικό κοινοβούλιο έχει εκφράσει την αντίθεσή του, θεωρώντας, σύμφωνα με το BBC, ότι «τα κέντρα εξόρυξης κρυπτονομισμάτων δεν χρειάζονται σχεδόν καθόλου προσωπικό, απαιτούν πολύ λίγες κεφαλαιακές επενδύσεις και αφήνουν στη χώρα ελάχιστους φόρους. Συνεπώς η αξία τους για την Ισλανδία είναι ουσιαστικά μηδενική».
