LSD: Ποδηλατάδα με τον Διάβολο

Είναι μια ουσία τεχνητή που φτιάχτηκε στο εργαστήριο για ιατρική χρήση αλλά μετά ο δημιουργός της ανακάλυψε την ικανότητά της να δημιουργεί πολύ δυνατές παραισθήσεις. Το ανακάλυψαν και άλλοι, ώστε να φθάσει να γίνει παραισθησιογόνο του δρόμου, τριπάκι – acid – Λουκία, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται και στο τραγούδι των Beatles «Lucy in the Sky with Diamonds».

Αποτέλεσμα της «τρελής» επιτυχίας του ήταν η απαγόρευσή του παγκοσμίως πριν ακριβώς πενήντα χρόνια – παρ’ όλη τη μεγάλη διαμαρτυρία τότε, Ιανουάριος του 1967, στο πάρκο Γκόλντεν Γκέιτ του Σαν Φρανσίσκο που γέννησε μέχρι το επόμενο καλοκαίρι το κίνημα των παιδιών των λουλουδιών. Μέχρι σήμερα παραμένει η απαγόρευση της παρασκευής και διακίνησης. Ομως, ιατρικές εργασίες, άρθρα σε καθιερωμένες εφημερίδες και θεραπευτές, ιδιαίτερα στις Ηνωμένες Πολιτείες, αρχίζουν να εξετάζουν ξανά τις δυνατότητες αυτής της ουσίας.

Ακόμη και το «Scientific American» έγραψε: «Η ψυχεδέλεια επιστρέφει». Για όλα αυτά ο αναγνώστης θα βρει στις επόμενες σελίδες μια ενημερωμένη παρουσίαση. Και ακόμη, μια εξήγηση για την αιτία των παραισθήσεων, τι θέλει στη ζωή μας, αλήθειες και ψέματα γύρω από το LSD και μια άποψη σχετικά με το ερώτημα: Ο κυκεώνας που έπιναν οι μύστες στα Ελευσίνια Μυστήρια περιείχε LSD;

Ιστορίες με ενδιαφέρον

Στην αρχαία εποχή και μέχρι τον Θεοδόσιο τον Α’, που το 380 μ.Χ. κατήργησε κάθε τέτοιου είδους τελετές με βασιλικό διάταγμα και έβαλε να καταστρέψουν τον Ναό της Δήμητρας στην Ελευσίνα, όταν έφθανε η άνοιξη στην Αθήνα εορτάζονταν τα Μικρά Ελευσίνια Μυστήρια, προς τιμήν της θεάς Δήμητρας. Στην νεότερη εποχή, στα μέσα του προηγούμενου αιώνα συνέβη κάτι που έκανε μερικές δεκαετίες αργότερα ανθρώπους στη Δύση, πάλι την ίδια περίπου εποχή του χρόνου, στις 19 Απριλίου συγκεκριμένα, να γιορτάζουν κάτι παράδοξο στην απλότητά του. Ενθυμούμενοι, όσοι είναι μυημένοι σε αυτά, το ότι ένας ελβετός ερευνητής εκείνη την Παρασκευή του 1943 έκανε την απλή διαδρομή εργαστήριο – σπίτι με το ποδήλατό του. «Bicycle Day» λένε, κοιτάζοντας ο ένας τον άλλον στα μάτια με νόημα. Αλλά ήταν μια ποδηλατάδα αγωνίας, υπό την επήρεια της ισχυρότατης χημικής ουσίας που την είχε ονομάσει πέντε χρόνια πριν LSD. Δεν είναι μόνον η εποχή της άνοιξης που φέρνει τα δυο αυτά μαζί αλλά και το ότι κάποια στιγμή έγινε προσπάθεια να συνδεθούν οι εμπειρίες του Αλμπερτ Χόφμαν εκείνης της ημέρας και με τα Ελευσίνια Μυστήρια.

Η «Ημέρα ποδηλάτου» ήταν τότε που ο χημικός Χόφμαν, ερευνητής στα εργαστήρια της ελβετικής Sandoz (είναι σήμερα τμήμα της Novartis, μετά τη συγχώνευση με την Ciba – Geigy), δοκίμασε στον εαυτό του την επίδραση μιας ουσίας, αποτέλεσμα δικών του πολύχρονων ερευνών, παίρνοντας από αυτήν 250 μικρογραμμάρια διαλυμένα σε λίγο νερό. Και «είδε» πράγματα που δεν είχε ξαναδεί. Τρόμαξε να φθάσει στο σπίτι και για ώρες είχε εφιάλτες και σωματικές αντιδράσεις που του υπέβαλαν την ιδέα της δηλητηρίασης. Αλλά όταν η γειτόνισσα του έφερε γάλα για να αντιμετωπίσει ακριβώς τα συμπτώματα μιας πιθανής δηλητηρίασης εκείνος την έβλεπε σαν να ήταν μια κακή μάγισσα. Συνήλθε εντελώς την επόμενη ημέρα και κατάλαβε πως είχε στα χέρια του μια ισχυρότατη ψυχοδραστική ουσία, δηλαδή ένα μέσο επίδρασης στον τρόπο που ένας άνθρωπος μπορούσε να αντιληφθεί τα σήματα των αισθήσεών του αλλά ταυτόχρονα και στοιχεία που βρίσκονταν αποθηκευμένα (;) στον εγκέφαλό του.

Από το χημικό τμήμα της εταιρείας η ουσία, που ήταν ένα Διαιθυλαμίδιο του Λυσεργικού Οξέος και για λόγους συντομίας την ονόμαζαν LSD, αφού στα γερμανικά το όνομά της ήταν: Lyserg – saure – diethylamid, πήγε στο φαρμακευτικό. Αλλά από εκεί δεν προέκυψε κάποιο φάρμακο πολύ ευρείας λαϊκής χρήσης. Είχε αιμοστατικές ιδιότητες και το χρησιμοποιούσαν οι γυναικολόγοι στις (αιματηρές) επεμβάσεις τους και το έδιναν στους ψυχιάτρους, με την ονομασία Delysid, να το συνταγογραφούν σε κάποιους από τους ασθενείς τους. Με την πολύ ρεαλιστική –είναι η αλήθεια –σύσταση επάνω στη συσκευασία: Να χρησιμοποιηθεί πρώτα από τους ίδιους (!!!).

Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 όμως, ιδιαίτερα στην Καλιφόρνια, έγινε πιο γνωστό με την ονομασία «acid» (=οξύ) όντας η νούμερο 1 ουσία για όσους αναζητούσαν εμπειρίες ακόμη πιο δυνατές από όσες προσέφεραν η κόκα, η ηρωίνη και τα χάπια. Και ήταν νόμιμο, αν και φτιαχνόταν σε απομονωμένα υπόγεια από ανθρώπους που είχαν σχέση κυρίως με το «καλλιτεχνικό» κύκλωμα. Εκαναν χρήση επιστήμονες όπως ο νομπελίστας Φράνσις Κρικ, που βρήκε τη δομή του DΝΑ, ή ο επίσης νομπελίστας Κάρι Μάλις, που παραδέχθηκε ότι το LSD τον βοήθησε στην επινόηση της «Αλυσιδωτής Αντίδρασης Πολυμεράσης» (ΡCR). Μια ανακάλυψη παγκόσμιας σημασίας, που επιτρέπει μια απειροελάχιστη ποσότητα γενετικού υλικού να πολλαπλασιαστεί ώστε να ανιχνευθεί με βεβαιότητα το σε ποιον ανήκει. Μουσικοί αναρίθμητων συγκροτημάτων (Greatful Dead, Jefferson Airplane, Rolling Stones, Beatles και πολυάριθμοι άλλοι). Προσωπικότητες της λογοτεχνίας, όπως, αυτός κυρίως, ο Αλντους Χάξλεϊ, αλλά και της επιστήμης ή της τεχνολογίας, όπως ο Ρίτσαρντ Φάινμαν, ο Μπιλ Γκέιτς και ο Στιβ Τζομπς.

Τον Οκτώβριο του 1968 το κακό είχε παραγίνει, ο κόσμος έπαιρνε ανεξέλεγκτα και μετά έβγαινε να οδηγήσει, να πέσει από τα παράθυρα, ακόμη και να σκοτώσει. Τα κίτρινα χάπια που το περιείχαν και φτιάχνονταν από διάφορους εμπόρους, τα Orange Sunshine, απαγορεύθηκαν και η χρήση τους είναι πλέον παράνομη στις Ηνωμένες Πολιτείες ακόμη και σήμερα, ενώ ακολούθησαν και άλλες χώρες. Επί 35 χρόνια δεν επιτρεπόταν καν να γίνονται πειράματα για ερευνητικούς σκοπούς ούτε με ασθενείς ούτε με εθελοντές.

Ο δημιουργός του όμως, που δεν πήρε ποτέ Νομπέλ γι’ αυτό, δεν έπαψε να πιστεύει στην ευεργετική δράση του για τον άνθρωπο (μέχρι τον θάνατό του το 2008, σε ηλικία 102 ετών), αρκεί να χορηγείται υπό ελεγχόμενες συνθήκες. Οπως είπε σε συνέντευξή του: «Οι ανακαλύψεις μου αποδείχθηκαν πολύ αμφιλεγόμενες. Κάποιοι τις θεωρούν διαβολικές και άνθρωποι του κλήρου μου ζήτησαν να ομολογήσω δημόσια πως αυτό ήταν mea culpa. Αλλά στους επαγγελματικούς κύκλους η δουλειά μου εκτιμήθηκε».

«Η ψυχεδέλεια επιστρέφει». Οταν αυτό είναι η πρώτη πρόταση σε άρθρο του «Scientific American» καταλαβαίνεις ότι κάτι άλλαξε. Το LSD φαίνεται ότι σταυρώθηκε και ήλθε η ώρα να αποκατασταθεί ως φάρμακο πλέον, για ορισμένες καταστάσεις. Ακόμη περισσότερο όταν ο ίδιος ο αρθρογράφος, ο γνωστός Τζον Χόργκαν, παραδέχεται ότι έχει κάνει χρήση των λεγόμενων ψυχοδηλωτικών ουσιών. Δεν θα πρέπει να είναι πάντως αυτό έκπληξη, διότι με τη χρήση όλο και πιο διεισδυτικών μηχανημάτων για τη χαρτογράφηση του εγκεφάλου εν δράσει πραγματοποιούνται ερευνητικές εργασίες που δίνουν νέο ενδιαφέρον υλικό για το τι επιτέλους κάνει αυτή η ουσία όταν φθάνει στον εγκέφαλο.

Κατά μια θεωρία (του μαθηματικού – βιολόγου Τζακ Κόουαν) υπερ-διεγείρονται τα νευρικά κύτταρα του οπτικού φλοιού που έχουν αποστολή να ανιχνεύουν τις άκρες των αντικειμένων και αυτή η υπερ-εκπυρσοκρότηση γεννάει τα έντονα και πολύ χαρακτηριστικά οπτικά φαινόμενα: σπείρες, πλέγματα, στοές, σκακιέρες.

Συμπυκνώνοντας τα όσα έχουν βρεθεί έως τώρα μπορούμε να αναφέρουμε ότι:

n Οι ψυχοδηλωτικές ουσίες «ρίχνουν» τη δραστηριότητα του θαλάμου στον εγκέφαλο, με αποτέλεσμα οι πληροφορίες από τα εξωτερικά ερεθίσματα να κατακλύζουν τον χρήστη. Ενώ στην καθημερινή μας ζωή τα ερεθίσματα φιλτράρονται δημιουργώντας μια συγκεκριμένη «άποψη της πραγματικότητας», με το LSD ή την ψιλοκυμβίνη ο θάλαμος γίνεται ένα φίλτρο για σπαμ που δεν λειτουργεί αποτελεσματικά. Προσέχεις πράγματα που δεν είχες προσέξει, κάνεις συνειρμούς πρωτόγνωρους.

n Οπως διαπίστωσαν με τη χαρτογράφηση του εγκεφάλου εν ενεργεία, στις καταστάσεις αυτές, τμήματά του που λειτουργούν στην κανονική ζωή ανεξάρτητα το ένα από το άλλο, με την επίδραση των ουσιών συλλειτουργούν ενώ αποκτάς την εντύπωση πως διαλύεται το «εγώ» σου.

n Η διάλυση του «εγώ» ενισχύει την αμφισβήτηση ιδεών που έχουν «καλουπώσει» τη συμπεριφορά μας στη φυσιολογική ζωή και δίνει νέα νοήματα και σε ήδη γνωστά ερεθίσματα.

n Βέβαια, η πλημμύρα των ερεθισμάτων μπορεί να σε κάνει να νομίζεις πως είσαι ένα με το δέντρο απέναντι ή με το έδαφος κάτω, έστω και αν εσύ βρίσκεσαι στον 5ο όροφο. Με τις γνωστές συνέπειες. Οι μετρήσεις έδειξαν ότι εξασθενούν τα κύματα – άλφα του εγκεφάλου και αυτό κάνει τις παραισθήσεις να εκλαμβάνονται ως περισσότερο ρεαλιστικές.

Η αλήθεια είναι πως εμείς το βάζουμε, το βγάζουμε και το ξαναφέρνουμε πίσω. Μετά την κοπιώδη ελεύθερη χρήση και την ολοκληρωτική απαγόρευση, σήμερα ξαναγίνεται λόγος για τη χρήση της ουσίας αυτής ανοιχτά, ακόμη και από τις στήλες συντηρητικών και καθημερινών εντύπων.

Στις 7 Ιανουαρίου αυτού του χρόνου, μπορούσες να διαβάσεις, και στην πρώτη σελίδα μάλιστα των «New York Times», για την κυρία Αγελέτ Γουόλντμαν που μόλις παρέδιδε στην κυκλοφορία ένα βιβλίο με τον τίτλο: «A Really Good Day: How Microdosing Made a Mega Difference in My Mood, My Marriage, and My Life». Ανοιχτά και θαρρετά η κυρία αυτή, που ήταν πρώην δικηγόρος του Δημοσίου (συμφοιτήτρια του Ομπάμα στο Χάρβαρντ), στα 52 της χρόνια, μητέρα τεσσάρων παιδιών, παντρεμένη με συγγραφέα, υποφέροντας από κατάθλιψη, από διπολική διαταραχή ΙΙ, από τα συμπτώματα μιας επαπειλούμενης εμμηνόπαυσης και με δυσκολίες στο να συγκεντρωθεί να γράψει ένα βιβλίο, άρχισε να πίνει κάθε 3 έως 4 ημέρες δύο σταγόνες από ένα υγρό διάλυμα με 10 εκατομμυριοστά του γραμμαρίου LSD, το ένα δέκατο δηλαδή από ό,τι χρειάζεται ένας χρήστης για να «φτιαχτεί». Και έτσι άρχισε πάλι να βλέπει τη ζωή με περισσότερη ηρεμία και αυτοσυγκέντρωση. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, αν και είναι ακόμη παράνομη η προμήθεια της ουσίας, έστω και για προσωπική χρήση, γράφονται πλέον και βιβλία που δίνουν το σύνθημα, ενώ υπάρχουν χιλιάδες άνθρωποι να ανταλλάσσουν συμβουλές σε διάφορες ιστοσελίδες για τη μικροδοσολογία.

Πέρα από αυτές τις πιο εξατομικευμένες περιπτώσεις, οι γιατροί πλέον συζητούν ανοιχτά για θεραπείες ατόμων που υποφέρουν από μετατραυματικό στρες (PΤSD), από την οδυνηρότατη αθροιστική κεφαλαλγία (cluster headache) ή βρίσκονται στο τελευταίο στάδιο του καρκίνου με τη χορήγηση LSD. Σε απόλυτα όμως ελεγχόμενες από γιατρούς και νοσηλευτές συνθήκες. Σε δωμάτια κλειστά, επιπλωμένα και διακοσμημένα και με αγαπημένα προσωπικά τους αντικείμενα, ακουμπισμένα και αυτά εκεί γύρω τους. Να κάνουν acid «ταξίδια». Διότι παρατηρήθηκε ότι μετά το «ταξίδι», οι ασθενείς επιστρέφουν με μια πολύ πιο θετική διάθεση και μεγαλύτερη υπομονή απέναντι στην οδυνηρή καθημερινότητά τους! Είναι γνωστό άλλωστε πως και ο Αλντους Χάξλεϊ, όντας στο τελευταίο στάδιο του καρκίνου, απαίτησε από τη σύζυγό του να του κάνει ένεση με LSD.

Το LSD δεν ανακαλύφθηκε κατά λάθος. Ο Χόφμαν έψαχνε για μια ουσία με αιμοστατικές ιδιότητες κυρίως και ό,τι άλλο ήθελε προκύψει. Την είχε βρει ήδη από το 1936.

Η ψυχοδηλωτική δράση της ουσίας ήταν που ανακαλύφθηκε τυχαία όταν μετά από πέντε χρόνια, από τις άκρες των δακτύλων του απορροφήθηκε και διοχετεύθηκε μέχρι τον εγκέφαλό του, οπότε εμφανίσθηκαν οι έντονες παραισθήσεις.

Οι ουσίες διαφόρων μανιταριών, όπως η ψιλοκυμβίνη από το μανιτάρι Psilocybe cubensis, και άλλες ουσίες από τα μανιτάρια Πεγιότ (διάσημα από τα βιβλία του Κάρλος Καστανέδα) που χρησιμοποιούν οι σαμάνοι ιερείς δεν έχουν την ίδια ακριβώς σύσταση με το LSD αλλά έχουν περίπου την ίδια επίδραση.

Το LSD δεν είναι ακίνδυνη ουσία. Οχι μόνον αν έχεις περάσει από σχιζοφρενείς καταστάσεις στο παρελθόν, αλλά και αν είσαι σε νεαρή ηλικία ή βρίσκεσαι σε κακή ψυχολογική κατάσταση αυτό που θα αντιληφθείς ως πραγματικότητα, όσο θα κρατούν οι παραισθήσεις, μπορεί να προξενήσει αντιδράσεις πανικού και άγχους. Πέρα από το γεγονός ότι είναι επικίνδυνο αν γίνει λάθος στη δοσολογία ή αν η ουσία νοθευτεί με άλλη πιο επιβλαβή.

Τέλος, παρ’ όλο που μερικοί μιλούν για ένθεες εμπειρίες, σίγουρα δεν ανακαλύπτεις απαραίτητα τον Θεό παίρνοντας LSD.

Ο κυκεώνας που έπιναν οι μύστες στα Ελευσίνια μυστήρια περιείχε LSD;

Αυτό υποστήριξαν ο Χόφμαν και δύο άλλοι ερευνητές, οι Γουάσον και Ρακ, στο γνωστό βιβλίο «LSD: Ο Δρόμος για την Ελευσίνα» αποδίδοντας την παρουσία του στον κυκεώνα, το ποτό της μύησης, στην ερυσιβώδη όλυρα, το μυκητικό παράσιτο της σίκαλης. Ωστόσο, είναι γνωστό πως αυτό, εκτός από παραισθήσεις, προκαλεί τρομερά δυσάρεστα συμπτώματα και κάψιμο στις άκρες των δακτύλων και επομένως δεν θα διαρκούσε επί αιώνες αυτή η μυητική τελετουργία χωρίς κάποιος να το επισημάνει και ο κόσμος να αποφεύγει κάτι τέτοιο. Υπάρχει μία ακόμη θεωρία που αναφέρει ότι στον κυκεώνα μπορεί να υπήρχε ένα άλλο παράσιτο της αγρωστίδας, το Paspalum – ergot, αλλά ακόμη δεν φαίνεται να έχει δοθεί λύση στο μυστήριο, αφού και ο γνωστός ύμνος στη Δήμητρα, από όπου ξεκινούν όλες οι θεωρίες, μάλλον δεν δίνει (και είναι προφανές γιατί) έτσι στα φανερά όλα τα συστατικά.

Μανιτάρια και ψυχεδέλεια

Τη λέξη «psychedelics» τη δημιούργησε από ελληνικές ρίζες το 1956 ο άγγλος ψυχίατρος Χάμφρι Οσμοντ. Για να χαρακτηρίσει όσες ουσίες, δρώντας στον ανθρώπινο οργανισμό, του αλλάζουν τον τρόπο αντίληψης αυτού που αποκαλούμε «πραγματικότητα», επηρεάζοντας κατ’ επέκταση και τη συμπεριφορά του. Ψυχοδηλωτικές ονομάζουμε τις ουσίες αυτές στα ελληνικά, χωρίς ο όρος να λέει και πολλά σε όποιον δεν ασχολείται συστηματικά. Ισοδύναμες ονομασίες είναι και άλλες δύο (ελληνοπρεπείς) λέξεις: phanerothyme και entheogenic. Οι ουσίες αυτές μπορεί να είναι αρκετά διαφορετικές μεταξύ τους. Να υπάρχουν στη φύση ή να φτιάχνονται στο εργαστήριο. Στη φύση τις βρήκε ο άνθρωπος ήδη από την αρχαία εποχή σε διάφορους μύκητες. Οι μύκητες δεν έχουν χλωροφύλλη, το σώμα τους, ο θαλλός, αποτελείται από νήματα που ονομάζονται υφές και αυτές συγκροτούν δυο διαφορετικά τμήματα. Το βλαστικό και το αναπαραγωγικό. Στην περίπτωση του LSD μας ενδιαφέρουν τα σκληρώτια και μάλιστα αυτά του ασκομύκητα Claviceps purpurea. Είναι δομές που έχουν προκύψει από τη συνάθροιση υφών του μύκητα, έχουν σκληρύνει και εξυπηρετούν την επιβίωσή του κάτω από αντίξοες συνθήκες. Πώς; Βλαστάνοντας όταν αυτές βελτιωθούν, ενώ το ερέθισμα για βλάστηση δίνεται, συνήθως, από τις ουσίες που εκκρίνονται από το ριζικό σύστημα ενός ξενιστή. Τα σκληρώτια του μύκητα Claviceps purpurea, γνωστά στη φαρμακευτική και ως ερυσιβώδης όλυρα, περιέχουν πολυάριθμα αλκαλοειδή (δηλαδή οργανικές ενώσεις που απαντούν και στη φύση και περιέχουν άζωτο), στα οποία οφείλεται η τοξικότητα των αλεύρων της σίκαλης που έχουν μολυνθεί από τον μύκητα. Το Λυσεργικό Οξύ είναι ο πυρήνας των αλκαλοειδών ουσιών που περιέχονται στα εργότια και από αυτό ξεκίνησε ο Χόφμαν τις έρευνές του για να καταλήξει στη δραστική ουσία Διαιθυλαμίνη του Λυσεργικού Οξέος (=LSD).