Θεραπεία για τα γόνατα από τη… μύτη

Αν χρειάζεστε ένα νέο γόνατο, μην ψάχνετε πιο μακριά από την… άκρη της μύτης σας. Και αυτό διότι φαίνεται πως ο χόνδρος της μύτης αποτελεί πολύ καλό υποκατάστατο του φυσικού ιστού του γονάτου που απορροφά τους κραδασμούς. Τόσο καλό υποκατάστατο ώστε εννέα άτομα έχουν ήδη υποβληθεί για πρώτη φορά σε μεταμόσχευση χόνδρου της μύτης στο γόνατο.

Χωρίς αναγεννητική ικανότητα ο χόνδρος του γονάτου

Σε αντίθεση με πολλούς ιστούς στο σώμα ο χόνδρος που καλύπτει και προστατεύει την επιφάνεια των αρθρώσεων έχει ελάχιστη ικανότητα αναγέννησης σε περίπτωση που υποστεί βλάβη. Οι τραυματισμοί κατά την άθληση ή οι πτώσεις μπορεί να οδηγήσουν σε απώλεια χόνδρου ενώ παράλληλα ο χόνδρος εκφυλίζεται σε παθήσεις όπως η οστεοαρθρίτιδα. Οι θεραπευτικές επιλογές είναι περιορισμένες και έτσι οι ασθενείς χρειάζεται συχνά υποβληθούν σε επέμβαση αντικατάστασης ολόκληρης της άρθρωσης με τεχνητή.

Τώρα ο Ιβαν Μάρτιν, ειδικός στη μηχανική ιστών στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Βασιλείας στην Ελβετία, βρήκε μια εναλλακτική πηγή του ινώδους ιστού με λίγη βοήθεια από τη… μύτη.

Είναι γνωστό ότι τα κύτταρα του χόνδρου από το ρινικό διάφραγμα (το τμήμα της μύτης που διαχωρίζει τις δύο θαλάμες –κοινώς τα ρουθούνια) έχουν πολύ μεγάλη ικανότητα να αναπτύσσονται και να σχηματίζουν νέο χόνδρο. Αυτό όμως που δεν ήταν σαφές ήταν το εάν ο ιστός αυτός θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε άρθρωση σε άλλο σημείο του σώματος.

Προκειμένου να δώσουν απάντηση σε αυτό το ερώτημα ο δρ Μάρτιν και οι συνεργάτες του έλαβαν κύτταρα του ρινικού διαφράγματος από αίγες με φθορά του χόνδρου στα γόνατα –τα συγκεκριμένα ζώα έχουν παρόμοια ανατομία των αρθρώσεων με τους ανθρώπους. Οι ερευνητές προσέθεσαν αυξητικούς παράγοντες ώστε να αυξήσουν τον αριθμό των κυττάρων στο εργαστήριο και τελικώς τα μετέτρεψαν σε νέο χόνδρο ο οποίος μεταμοσχεύθηκε στα γόνατα των πειραματοζώων.

Οπως προέκυψε, ο χόνδρος «εγκαταστάθηκε» χωρίς προβλήματα στο νέο… σπίτι του ενώ οδήγησε και σε αποκατάσταση των βλαβών των αρθρώσεων στα γόνατα. Μάλιστα μετετράπη και από γενετικής απόψεως σε ιστό που έμοιαζε με τον ιστό του γονάτου –τα κύτταρα του μεταμοσχευθέντος χόνδρου άρχισαν να εκφράζουν γονίδια τα οποία εκφράζουν τα πραγματικά κύτταρα του χόνδρου του γονάτου.

Αυτό, κατά τους ειδικούς, ήταν αναπάντεχο. «Φάνηκε ότι τα κύτταρα της μύτης έχουν την πλαστικότητα να μεταμορφώνονται και να είναι πλήρως συμβατά με το νέο περιβάλλον τους» σημείωσε ο δρ Μάρτιν.

Η επιτυχία του πειράματος το οποίο παρουσιάζεται στην επιθεώρηση «Science Translational Medicine» οδήγησε σε κλινική δοκιμή πρώιμης φάσης σε ανθρώπους. Πριν από ενάμιση χρόνο εννέα άτομα με σοβαρές, οξείες βλάβες στον χόνδρο των γονάτων –εξαιτίας αθλητικού τραυματισμού ή άλλου ατυχήματος –υποβλήθηκαν σε μεταμόσχευση χόνδρου της μύτης. Οι επιστήμονες χρειάστηκαν δύο εβδομάδες προκειμένου να καλλιεργήσουν αρκετά κύτταρα της μύτης του κάθε ασθενούς στο εργαστήριο ώστε να λάβουν επαρκείς αριθμούς και άλλες δύο εβδομάδες ώστε να σχηματίσουν ένα τμήμα ιστού 3Χ4 εκατοστών το οποίο και μεταμοσχεύθηκε στα γόνατα των πασχόντων.

«Μέχρι στιγμής και οι εννέα ασθενείς έδειξαν βελτίωση σε ό,τι αφορούσε τον πόνο αλλά και την ικανότητα χρήσης των γονάτων τους» ανέφερε ο δρ Μάρτιν, ο οποίος συνεχίζει τη δοκιμή σε περισσότερους εθελοντές προκειμένου να ανακαλύψει τη μακροπρόθεσμη επιτυχία της θεραπείας. Σύμφωνα με τον ειδικό, η θεραπευτική αυτή προσέγγιση θα μπορούσε να αποδειχθεί χρήσιμη και για τα εκατομμύρια άτομα που εμφανίζουν απώλεια του χόνδρου των γονάτων εξαιτίας οστεοαρθρίτιδας.

Η χρήση κυττάρων από τη μύτη για την αποκατάσταση των βλαβών του χόνδρου σε άλλα σημεία του σώματος αποτελεί μια συναρπαστική προοπτική τόσο από βιολογικής απόψεως όσο και από την άποψη της ευρύτερης επιτυχίας των μεταμοσχεύσεων, τόνισε ο δρ Αντονι Χολάντερ από το Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ στη Βρετανία, σχολιάζοντας τα νέα ευρήματα. «Τα ίδια κύτταρα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και για την αναδόμηση του προσώπου μετά από αυτοκινητικά ατυχήματα» κατέληξε ο ειδικός.