Επικίνδυνα χημικά στις συσκευασίες τροφίμων

Συνολικά 175 χημικά, τα οποία είναι γνωστό ότι είναι επιβλαβή για την υγεία, χρησιμοποιούνται στις συσκευασίες τροφίμων και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης και τις Ηνωμένες Πολιτείες, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε από ελβετική μη κυβερνητική οργάνωση. Οπως επισημαίνουν οι ερευνητές, η χρήση πολλών από αυτές τις ουσίες, οι οποίες συνδέονται με καρκίνους, ορμονικές διαταραχές ή υπογονιμότητα, έχει ήδη περιοριστεί ή πρόκειται να απαγορευθεί από τις αρμόδιες Αρχές σε άλλα προϊόντα, λόγω όμως κενών στη νομοθεσία οι συσκευασίες τροφίμων μένουν εκτός των σχετικών ρυθμίσεων.

Οι ερευνητές από το Φόρουμ για τις Συσκευασίες Τροφίμων (Food Packaging Forum), μη κυβερνητική οργάνωση της Ελβετίας, συνέκριναν δύο λίστες επικίνδυνων χημικών ουσιών (τη Substitute it now, γνωστή ως Sin, και την Endocrine Disruptor Exchange, γνωστή ως TEDX, ειδικά για τους ορμονικούς διαταράκτες) με τρεις επίσημους καταλόγους των ουσιών που επιτρέπεται να χρησιμοποιούνται στην παρασκευή των συσκευασιών τροφίμων (τον κατάλογο ESCO της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων που αφορά τις μη πλαστικές συσκευασίες τροφίμων, τον κατάλογο του ευρωπαϊκού κανονισμού ο οποίος αφορά τα χημικά που επιτρέπονται στις πλαστικές συσκευασίες τροφίμων και τη λεγόμενη λίστα Pew για τα πρόσθετα των Ηνωμένων Πολιτειών).

Οπως διαπίστωσαν, περίπου 175 χημικά που περιλαμβάνονται στις λίστες Sin και TEDX (όπως φθαλάτες, βενζοφαινόνες και οργανοκασσιτερικές ενώσεις) εντοπίζονται τουλάχιστον σε έναν ή και σε όλους τους επίσημους καταλόγους των ουσιών που επιτρέπονται στην κατασκευή συσκευασιών τροφίμων. Στην πλειονότητά τους τα χημικά αυτά πληρούν, όπως επισημαίνουν, τα κριτήρια που ορίζει ο ευρωπαϊκός κανονισμός για την καταχώριση, αξιολόγηση, έγκριση και περιορισμό των χημικών ουσιών (REACH) προκειμένου ένα χημικό να χαρακτηριστεί «ουσία που προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία» (SVHC). Τα 21 απ’ αυτά έχουν μάλιστα έχουν αναγνωριστεί επίσημα ως ουσίες που προκαλούν ιδιαίτερη ανησυχία από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Χημικών Προϊόντων, ενώ 6 πρόκειται να απαγορευθούν σταδιακά από την ΕΕ βάσει του REACH.

Στη μελέτη τους, η οποία δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Food Additives and Contaminants: Part A», οι ερευνητές επισημαίνουν ότι η διαδικασία σταδιακής απαγόρευσης των ουσιών που προκαλούν ιδιαίτερη ανησυχία βάσει του REACH δεν αφορά άμεσα τα χημικά που χρησιμοποιούνται στις συσκευασίες τροφίμων –ή στα υλικά που έρχονται σε επαφή με τα τρόφιμα –καθώς αυτές ρυθμίζονται από ξεχωριστή νομοθεσία. «Ως αποτέλεσμα χημικά με υψηλές τοξικές ιδιότητες μπορούν να χρησιμοποιούνται νόμιμα στην παρασκευή υλικών που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα, αλλά απαγορεύεται να χρησιμοποιούνται σε άλλα καταναλωτικά προϊόντα όπως οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, τα υφάσματα και οι βαφές, παρά το γεγονός ότι η έκθεση μέσω των υλικών που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα μπορεί να έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία».

Η επικεφαλής της ομάδας δρ Τζέιν Μούνκε τόνισε μιλώντας στο πρακτορείο Chemical Watch ότι ρόλος της συγκεκριμένης μελέτης δεν είναι να αναλύσει τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να αποφευχθούν τα νομοθετικά κενά, αλλά να αναδείξει το ζήτημα. «Εμείς μπορούμε να επισημάνουμε πού βρίσκονται τα προβλήματα, όμως οι νομοθέτες είναι εκείνοι που πρέπει να σχεδιάσουν τα κατάλληλα μέτρα» δήλωσε. Πρόσθεσε ωστόσο ότι η ίδια και η ομάδα της θα πρότειναν ως ένα αρχικό μέτρο τον έλεγχο των προς έγκριση ουσιών, ώστε να αποκλείεται ότι περιέχουν ορμονικούς διαταράκτες. Οσον αφορά τις ουσίες που έχουν ήδη λάβει έγκριση, αναγνώρισε ότι η αντιμετώπιση του προβλήματος είναι δύσκολη. Για τον λόγο αυτόν τόσο η ίδια όσο και οι άλλοι συγγραφείς της μελέτης συστήνουν στους παρασκευαστές να αποφεύγουν από μόνοι τους να χρησιμοποιούν επικίνδυνες ουσίες στα προϊόντα τους έως ότου υπάρξει η νομοθετική εναρμόνιση.