Βιβλία

Θοδωρής Κολυδάς
Μετεω­ρολογική Περιπλάνηση
«Η ιστορία μιας Πεταλούδας»
Σελίδες 383, τιμή 20 ευρώ
Πληροφορίες για τα σημεία πώλησης:
ιστοσελίδα kolydas.eu

Πόσες φορές δεν έχουμε αγανακτήσει με την ΕΜΥ (Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία) και τους μετεωρολόγους της, όταν πέφτουν έξω στις προβλέψεις τους; Οταν είμαστε προετοιμασμένοι για μια ηλιόλουστη ημέρα και ξαφνικά… ανοίγουν οι ουρανοί; Ή όταν ακολουθώντας τις συμβουλές τους, κουβαλάμε ομπρέλες και μπουφάν με 30 βαθμούς Κελσίου; Σήμερα το μόνο που μπορούμε να κάνουμε για μια αποτυχημένη πρόγνωση είναι να γκρινιάξουμε. Το 2100 π.Χ. όμως, στην αρχαία Κίνα, οι μετεωρολόγοι έδιναν ως εγγύηση για την ορθότητα των προγνώσεών τους ακόμη και την ίδια τους τη ζωή, χωρίς ωστόσο αυτό να εξασφαλίζει την ακρίβεια των παρατηρήσεών τους. Ετσι υπάρχει καταγραφή για τον αποκεφαλισμό δύο υπαλλήλων της κινεζικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας της εποχής εκείνης, των Χσι και Χο, οι οποίοι θανατώθηκαν γιατί δεν είχαν προβλέψει το μετεωρολογικό φαινόμενο της έκλειψης που συνέβη εκείνη την εποχή.

Ο καιρός ήταν και θα είναι πάντα μία από τις πρώτες έννοιες του ανθρώπου μόλις ανοίξει… το μάτι του κάθε πρωί. Είναι όμως απρόβλεπτος και ακόμη και σήμερα δεν μπορεί να υπάρξει ακριβής πρόγνωση για περισσότερες από πέντε ημέρες. Παρ’ όλα αυτά έχει παίξει καθοριστικό ρόλο στην πορεία της ανθρωπότητας και αυτό είναι ένα από τα θέματα που διερευνά στο βιβλίο του«Μετεωρολογική περιπλάνηση – Η ιστορία μιας Πεταλούδας» ο μαθηματικός – μετεωρολόγος κ. Θοδωρής Κολυδάς.

Πρόκειται για ένα εκλαϊκευμένο επιστημονικό βιβλίο, κατά βάση ιστορικό, το οποίο δεν αναφέρεται μόνο στο σύγχρονο «πέταγμα της πεταλούδας» τουΕντουαρντΛόρεντζ, ο οποίος επιβεβαίωσε τη θεωρία του Χάους στη μετεωρολογία. Η ιστορία αυτής της μετεωρολογικής περιπλάνησης αφορά τους… κύκλους μεταμόρφωσης της κοινωνίας, της επιστήμης, της μετεωρολογίας αλλά και του καθενός μας μέσα στο πέρασμα του χρόνου, όπως ακριβώς συμβαίνει και σε μια πεταλούδα.

«Η ιδέα υπήρχεστο μυαλό μου εδώ και πολύ καιρό. Διαπίστωσα ότι στον τομέα της μετεωρολογίας, παρότι υπάρχουν πολλά τεχνικά βιβλία, τα ιστορικά συγγράμματα είναι πολύ λίγα όχι μόνο στη χώρα μας αλλά και διεθνώς. Επειδή πιστεύω βαθιά μέσα μου ότι η επιστήμη δεν είναι μόνο τεχνικές εφαρμογές, επέλεξα τη συγγραφή ενός ιστορικού, κατά βάση, βιβλίου, στο οποίο όμως παράλληλα έχω προσθέσει ενότητες με φιλοσοφικές αναζητήσεις, με κοινωνικές, οικονομικές, στρατιωτικές, θρησκευτικές αλλά και πολιτικές προεκτάσεις» αναφέρει ο συγγραφέας.

Και αυτό διότι η επιστήμη κάποιες φορές λειτουργεί σε… γκρίζες περιοχές, όπου, όπως αναφέρει ο κ. Κολυδάς, «η αλήθεια αποτελεί περισσότερο προϊόν γενικότερης συναίνεσης παρά απόρροια στιβαρών και εντελώς αδιαμφισβήτητων αποδεικτικών στοιχείων». Η πορεία δεν είναι πάντα γραμμική. Υπάρχουν πολλά πισωγυρίσματα και αναθεωρήσεις θέσεων και οι διαξιφισμοί μπορεί να συνεχίζονται για πολλές δεκαετίες, όπως συμβαίνει στις μέρες μας με το θέμα της κλιματικής αλλαγής. Αντίστοιχες επιστημονικές αντιπαραθέσεις υπήρξαν και στο παρελθόν, μεταξύ του Νεύτωνα και τουΛάιμπνιτς,του Πλάτωνα και του Δημόκριτου κ.ά., τις οποίες αναλύει στο βιβλίο του ο κ. Κολυδάς.

Η σωστή πρόβλεψη του καιρού πριν από 70 χρόνια –αρχές Ιουνίου του 1944 –διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην απόβαση της Νορμανδίας, η οποία ήταν και η αρχή του τέλους για τις δυνάμεις του Αξονα. «Να θυμηθούμε επίσης τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας, όπου το μελτέμι καθόρισε σε σημαντικό βαθμό την έκβασή της, ή ακόμη και τον θεϊκό άνεμο Σίμπου στις ακτές της Ιαπωνίας που κατατρόπωσε τον στόλο του Κουμπλάι Χαν» αναφέρει ο μετεωρολόγος.

Οσον αφορά τη σχέση της μετεωρολογίας με τη θρησκεία, αρκεί, σύμφωνα με τα όσα γράφει ο κ. Κολυδάς, να θυμηθούμε τον διωγμό του Αναξαγόρα ή ακόμη και του Αριστοτέλη. «Ο Αναξαγόρας κατηγορήθηκε για αθεϊσμό διότι υποστήριζε πως τα μετέωρα (ό,τι δηλαδή πέφτει από τον ουρανό, όπως βροχή, χιόνι κτλ.) δεν ήταν θεϊκά αλλά φυσικά φαινόμενα, ενώ ο Αριστοτέλης, ο οποίος έγραψε τα «Μετεωρολογικά», το πρώτο διασωθέν παγκοσμίως βιβλίο για τη μετεωρολογία, έφυγε κρυφά για τη Χαλκίδα, επειδή τον κατηγόρησε για ασέβεια ο ιεροφάντης των Ελευσινίων Μυστηρίων. Κατά πολλούς όμως οι πραγματικοί λόγοι δεν ήταν θρησκευτικοί αλλά κατά κανόνα πολιτικοί, καθώς οι αντίπαλοί του δεν είχαν επιχειρήματα να προσβάλουν το επιστημονικό του υπόβαθρο».

Σύμφωνα με τον κ. Κολυδά, η πολιτική πάντα μπλέκεται στα πόδια της μετεωρολογίας. Η επιστημονική… πόλωση για την κλιματική αλλαγή, όπως υποστηρίζει ο ίδιος, δεν είναι παρά σύμπτωμα της εμπλοκής της πολιτικής στα… χωράφια της επιστήμης, η οποία χρησιμοποιείται για τη χάραξη πολιτικών. «Κατά τη γνώμη μου η επιστήμη και η πολιτική δεν κάνουν καλούς εταίρους, και αυτό διότι οι πολιτικοί «πουλούν» βεβαιότητα, ενώ η επιστήμη τρέφεται από την αμφιβολία» λέει χαρακτηριστικά ο μετεωρολόγος.

Θα μπορούσαν ωστόσο οι «μετεωρολογικές ιστορίες» να διδάξουν την ανθρωπότητα, ώστε να μην υποπέσει στα ίδια λάθη; Η απάντηση του επιστήμονα είναι κατηγορηματική. «Θα απαντήσω, δυστυχώς, όχι. Πάρτε για παράδειγμα το πάθημα της εκστρατείας του Ναπολέοντα στη Ρωσία το 1812, όπου το κρύο και ο δριμύς χειμώνας κατατρόπωσαν τον μεγαλύτερο στρατό της εποχής. Από τους 600.000 στρατιώτες κατάφεραν να επιστρέψουν μόλις 150.000 πίσω στην πατρίδα τους. Το ίδιο έπαθε έναν αιώνα μετά ο Χίτλερ, όταν εξεστράτευσε εναντίον της Ρωσίας τον χειμώνα του 1941-1942. Ο ανθρώπινος εγωισμός και η έπαρση δεν αφήνουν τη λογική να κυριαρχήσει στις αποφάσεις» τονίζει ο κ. Κολυδάς.

Πέρα όμως από τη σχέση μετεωρολογίας και ιστορικών γεγονότων, ο συγγραφέας στο βιβλίο του απομυθοποιεί περίεργα φαινόμενα, όπως είναι οι Δροσουλίτες της Κρήτης, ο ιπτάμενος Ολλανδόςή οι ιδιόμορφοι σχηματισμοί νεφών, γνωστοί ως «roll clouds», περιγράφει μεγάλες εφευρέσεις, αναλύει εξειδικευμένα θέματα της σύγχρονης μετεωρολογίας, όπως είναι η πρόγνωση του καιρού, η θεωρία του Χάους και οι αλλαγές του κλίματος που αφορούν τον μέσο πολίτη κ.ά. «Η δημιουργία του Χάους και η έλλειψη προβλεψιμότητας στον καιρό δεν οφείλονται σε ανεπάρκεια της μαθηματικής περιγραφής των καιρικών φαινομένων ή σε ελλιπή γνώση των φυσικών νόμων που τα διέπουν. Απορρέει κατά κύριο λόγο από το γεγονός ότι τα περισσότερα φυσικά φαινόμενα περιγράφονται από εξισώσεις, οι οποίες περιέχουν πολλές μεταβλητές που εξαρτώνται η μία από την άλλη με ιδιαίτερα περίπλοκο τρόπο» εξηγεί ο κ. Κολυδάς.

Η παρουσίαση του βιβλίου θα γίνει την ερχόμενη Δευτέρα 16 Ιουνίου στις 19.30 στο Ιδρυμα Ευγενίδου (λεωφ. Συγγρού 387), όπου θα μιλήσουν ο ακαδημαϊκός κ. Χρήστος Ζερεφός, ο αναπληρωτής καθηγητής της Ιστορίας και της Φιλοσοφίας της Αστρονομίας και των Φυσικών Επιστημών κ. Στράτος Θεοδοσίου, ο καθηγητής Υδρολογίας του ΕΜΠ κ. Δημήτρης Κουτσογιάννης, ο πρώην διευθυντής της ΕΜΥ κ. Νίκος Καντερές, ο αναπληρωτής καθηγητής Κλιματολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρόεδρος της Ελληνικής Μετεωρολογικής Εταιρείας κ. Παναγιώτης Νάστος.