Τα μυρμήγκια επεξεργάζονται δεδομένα καλύτερα από το Google

Τελικά η ισχύς βρίσκεται εν τη ενώσει και αυτό το αποδεικνύουν καλύτερα από κάθε άλλον τα μυρμήγκια. Οπως ανακάλυψε νέα μελέτη, τα φιλόπονα έντομα δεν βγαίνουν νικητές στον αγώνα της επιβίωσης μόνο χάρη στην προσήλωση στο έργο τους, όπως διδάσκει ο μύθος του Αισώπου. Ενα μεγάλο όπλο για την επιτυχία τους είναι η συνεργασία των ομάδων τους η οποία έχει τέτοια συνοχή ώστε να βάζει τάξη στο χάος των πληροφοριών που αφορούν την αναζήτηση της τροφής τους με πολύπλοκα δίκτυα τα οποία θα ζήλευε και η καλύτερη μηχανή αναζήτησης. Οι στρατηγικές που χρησιμοποιούν θα μπορούσαν, σύμφωνα με τους ειδικούς, να αποτελέσουν πρότυπο για τη βελτίωση των ανθρώπινων τεχνικών επίλυσης προβλημάτων σε πολλούς τομείς.

Ατομα και κοινωνίες

Τα μυρμήγκια έχουν τον μεγαλύτερο εγκέφαλο από όλα τα έντομα, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι το καθένα μόνο του είναι ιδιαίτερα έξυπνο. Οταν ωστόσο όλα τα μυρμήγκια μιας αποικίας ενώσουν τις εγκεφαλικές δυνάμεις τους κάνουν πραγματικά θαύματα, όπως ανακάλυψαν οι ερευνητές από το Ινστιτούτο Ερευνών για την Επίδραση του Κλίματος (PIK) του Πότσδαμ και το Πανεπιστήμιο του Πεκίνου. Προκειμένου να διεξαγάγουν τη μελέτη τους οι επιστήμονες συγκέντρωσαν όλες τις πληροφορίες σχετικά με τις κινήσεις μιας αποικίας μυρμηγκιών κατά την αναζήτηση της τροφής της και τις μετέτρεψαν σε αλγόριθμους και εξισώσεις. Τα αποτελέσματα που αναδείχθηκαν αποκάλυψαν «κρυφές» ως τώρα ικανότητες όχι μόνο των κοινωνιών αλλά και των μεμονωμένων εντόμων.

Οι επιστήμονες ξεχώρισαν τρία στάδια στις πολύπλοκες κινήσεις που παρατηρεί κάποιος σε μια αποικία μυρμηγκιών κατά τη διάρκεια αναζήτησης της τροφής. Αρχικά μυρμήγκια-ανιχνευτές της αποικίας βγαίνουν από τη φωλιά και τριγυρίζουν γύρω από αυτήν με έναν φαινομενικά χαοτικό τρόπο αναζητώντας τροφή ώσπου να εξαντληθούν από το «κυνήγι», οπότε γυρίζουν πίσω στη φωλιά για να φάνε και να ξεκουραστούν. Οταν ωστόσο κάποιος από τους ανιχνευτές βρει τροφή, παίρνει ένα μικρό κομματάκι από αυτήν και το πηγαίνει αμέσως στη φωλιά αφήνοντας καθ’ οδόν πίσω του φερομόνες –πτητικές ενώσεις οι οποίες λειτουργούν ως «αγγελιαφόροι» που μεταδίδουν πληροφορίες.

Τάξη στο χάος και γνώση από την εμπειρία

Στην περίπτωση αυτή άλλα μυρμήγκια από την αποικία αρχίζουν να ακολουθούν αυτό το ίχνος των φερομονών ώστε να φθάσουν στο σημείο όπου υπάρχει η τροφή και να κάνουν τη συγκομιδή τους φέρνοντάς την κομματάκι- κομματάκι πίσω στη φωλιά. Επειδή οι αποικίες των μυρμηγκιών είναι πολυπληθείς, τα μυρμήγκια που θα βγουν για τη συγκομιδή είναι πάρα πολλά και ακολουθούν συνήθως πολλούς διαφορετικούς δρόμους για να φθάσουν στο σημείο της τροφής και να γυρίσουν πίσω –και πάλι με έναν φαινομενικά χαοτικό τρόπο –αφήνοντας πίσω τους ξανά φερομόνες. Το χάος όμως μπαίνει σύντομα σε τάξη, αποκαλύπτοντας μάλιστα τη βέλτιστη οδό για την τροφή. Επειδή οι φερομόνες εξατμίζονται γρήγορα, η οσμή τους είναι εντονότερη όσο πιο σύντομη είναι η διαδρομή, οπότε όλο και περισσότερα μυρμήγκια ακολουθούν αυτή τη συντομότερη διαδρομή αφήνοντας πίσω τους νέες φερομόνες και ενισχύοντας έτσι ακόμη περισσότερο τη μυρωδιά.

Με τον τρόπο αυτόν, όπως σημειώνουν οι ερευνητές στο σχετικό άρθρο τους που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Proceedings of the National Academy of Sciences», τα μυρμήγκια δαπανούν πολύ λιγότερο χρόνο και ενέργεια από ό,τι αν συνέχιζαν τη συγκομιδή τους με χαοτικό τρόπο. Επιπλέον –και αυτή είναι μια σημαντική αλλά άγνωστη ως τώρα πληροφορία –οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι σημαντικό επίσης παράγοντα για την επιτυχία στην αναζήτηση τροφής αποτελεί η ατομική εμπειρία των γηραιότερων μελών της κοινωνίας. Τα μεγαλύτερα σε ηλικία μυρμήγκια φαίνεται να γνωρίζουν καλύτερα τα κατατόπια γύρω από τη φωλιά και τα πηγαίνουν καλύτερα στις «διαδρομές» ενώ, σύμφωνα με τα συμπεράσματά τους, τα νεαρότερα μέλη των αποικιών περισσότερο μάθαιναν από τη συμμετοχή τους στην αναζήτηση τροφής παρά συνέβαλλαν ουσιαστικά σε αυτήν.

Συλλογική νοημοσύνη

Τα ευρήματα αποκαλύπτουν μια εντυπωσιακή συλλογική νοημοσύνη στις κοινωνίες των μυρμηγκιών. «Αν και ένα μεμονωμένο μυρμήγκι οπωσδήποτε δεν είναι ιδιαίτερα έξυπνο, συλλογικά τα μυρμήγκια ενεργούν με έναν τρόπο τον οποίο μπαίνω στον πειρασμό να αποκαλέσω νοήμονα» δήλωσε σε δελτίο Τύπου ο Γιούργκεν Κουρτς του PIK, εκ των επικεφαλής της μελέτης. «Η αρχή της αυτοοργάνωσης είναι γνωστή για παράδειγμα από τα κοπάδια ψαριών, η επιστροφή τους όμως στη φωλιά είναι εκείνη που κάνει τα μυρμήγκια τόσο ενδιαφέροντα».

Η ανακάλυψη ότι τα μυρμήγκια μπορούν, μέσω μιας πολύπλοκης «δικτύωσης», να επεξεργάζονται πληροφορίες «αποδοτικότερα και από το Google», όπως τόνισαν χαρακτηριστικά οι ειδικοί, είναι βεβαίως σημαντική για τη βιολογία και την οικολογία, παράλληλα όμως ανοίγει και άλλες, ευρύτερες οδούς. Οι γερμανοί και κινέζοι επιστήμονες διεξήγαγαν τη μελέτη τους με στόχο την καλύτερη κατανόηση των θεμελιωδών μοτίβων σε μη γραμμικά φαινόμενα και θεωρούν ότι το μαθηματικό μοντέλο που ανέπτυξαν μπορεί να εφαρμοστεί όχι μόνο σε άλλα ζώα ή στον άνθρωπο αλλά και σε πολλά και διαφορετικά άλλα πεδία όπως οι υπηρεσίες δικτύου ή τα έξυπνα συστήματα μεταφορών. «Τα μυρμήγκια συλλογικά σχηματίζουν ένα υψηλής απόδοσης σύνθετο δίκτυο» εξήγησε ο κ. Κουρτς «και αυτό είναι κάτι που συναντάμε σε πολλά φυσικά και κοινωνικά συστήματα».