Τις ημέρες που το εν Αθήναις Πολυτεχνείο ζύγιαζε ακόμη το αν θα ανοίξει, το Πολυτεχνείο του Ισραήλ –με την ελληνικότατη επωνυμία Tehnion –άνοιγε παρτίδες με την τρίτη ήπειρο επέκτασής του! Και παρά το υπερκορεσμένο πρόγραμμα επαφών του, ο πρύτανης του Τechnion βρήκε τον χρόνο όχι μόνο να συμμετάσχει με εισήγησή του σε… ιατρικό συνέδριο στην Αθήνα, αλλά και να δει τον υπουργό Παιδείας της χώρας μας την ημέρα που εκείνος έβλεπε τον ένα μετά τον άλλον τους πρυτάνεις των εδώ ΑΕΙ, προσπαθώντας να αποσπάσει συναίνεση εκκίνησης. Τι απέσπασε από την επίσκεψή του ο ισραηλινός πρύτανης; Θα το δούμε παρακάτω, στην αποκλειστική συνέντευξη που μας παραχώρησε.
Τα πορτοκάλια έγιναν τσιπάκια
Η Σχολή Πληροφορικής του Technion στη Χάιφα
Τα θεμέλια του πρώτου δημόσιου πανεπιστημίου του Ισραήλ, του Technion, μπήκαν πριν από έναν αιώνα –το 1912. Οταν το πρωτοεπισκέφθηκε ο Αϊνστάιν, το 1923, οι προοπτικές του μόνο θαλερές δεν ήταν καθώς οι καθηγητές του μάλωναν ακόμη για το αν τα μαθήματα έπρεπε να διδάσκονται στα εβραϊκά ή στα… γερμανικά και η γύρω περιοχή μπορούσε να περηφανεύεται μόνο για τα πορτοκάλια της. Ομως ο Αϊνστάιν επέμενε πως εκεί, στη Χάιφα, μπορούσε να φτιαχτεί αυτό που μελλοντικά «θα δημιουργούσε και θα προστάτευε το κράτος του Ισραήλ».
Τελικά δικαιώθηκε: Στην επέτειο των 100 του χρόνων, το Technion όχι μόνο είχε μετατρέψει το αγροτικό Ισραήλ στο δεύτερο πιο προηγμένο τεχνολογικά κράτος του κόσμου, αλλά και είχε δημιουργήσει την περίφημη αντιπυραυλική ασπίδα του Ισραήλ –το επονομαζόμενο «Iron Dome» –και μεταξύ των καθηγητών του συγκατέλεγε τρεις νομπελίστες. Η θέση του Technion στη διεθνή κατάταξη αξιολόγησης πανεπιστημίων ανέβαινε και ανεβαίνει αλματωδώς κάθε χρόνο και το 2013 βαθμολογήθηκε «6ο πιο καινοτόμο πανεπιστήμιο στον κόσμο».
Αυτή η συσσωρευόμενη αναγνώριση συνέπεσε με την πρυτανεία του καθηγητή και πρώην κοσμήτορα της Ιατρικής Σχολής Πέρετς Λαβί (Peretz Lavie). Στα χρόνια της θητείας του τριπλασιάστηκαν τα ερευνητικά κονδύλια και αυξήθηκαν οι καθηγητές κατά 20%, αλλά και άρχισε η «επεκτατική πολιτική του»: Το 2010 ξεκίνησε ερευνητική συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Nanyang της Σιγκαπούρης, το 2011 κέρδισε από κοινού με το Πανεπιστήμιο Cornell τον διεθνή διαγωνισμό για τη δημιουργία Silicon Valley στη Νέα Υόρκη και το 2013 συμφώνησε με τους Κινέζους να δημιουργήσει στην Kαντόνα το TGIT (Technion Guangdong Institute of Technology). Στις 19 Νοεμβρίου της ίδιας χρονιάς, λίγες ημέρες πριν έλθει στην Αθήνα, ο Πέρετς Λαβί υπέγραψε στο Παρίσι συμφωνία στενής διδακτικής και ερευνητικής συνεργασίας του Technion με την Ecole Polytechnique.
Η συνέντευξη
Βρίσκεστε στην Αθήνα επ’ ευκαιρία ενός διεθνούς συνεδρίου για την υπνική άπνοια. Κατορθώνετε να κάνετε ακόμη έρευνα στον τομέα σας, παρά το τόσο φορτωμένο πρόγραμμα ενός πρύτανη;
«Α, βέβαια! Μάλιστα, η τελευταία μου επιστημονική δημοσίευση ήταν μέσα στο 2013, που την έκανα από κοινού με τη σύζυγό μου, δρα Λίνα Λαβί».
Αφορούσε το θέμα της εισήγησής σας στο εδώ συνέδριο; Ποιο ήταν;
«Ηταν ένα ιδιαίτερα παράδοξο εύρημα, για το οποίο βρήκαμε την απάντηση: Στους υπερήλικους ασθενείς η υπνική άπνοια ενεργεί… ευεργετικά! Δηλαδή, διαπιστώσαμε ότι η έλλειψη οξυγόνου που επιφέρει η άπνοια εξαναγκάζει την καρδιά να δημιουργεί παράπλευρο φλεβικό δίκτυο ενίσχυσής της. Οπότε τώρα θα πρέπει να σταθμίζουμε πολύ πιο προσεκτικά το πότε πρέπει να δίνουμε στους ασθενείς συσκευές υποστήριξης του ύπνου τους (CPAP) και πότε όχι».
Εντυπωσιακό… όπως εντυπωσιακό είναι το ότι μελετά τον ύπνο ένας πρύτανης που δεν ξέρω πότε κοιμάται: Σιγκαπούρη, Χονγκ Κονγκ, Νέα Υόρκη, Παρίσι… Τι σας κάνει να δρασκελίζετε τις ηπείρους στήνοντας ένα Technion σε καθεμία;
«Τυχαίνει να πιστεύω για την ανώτατη εκπαίδευση αυτό που ο έγραψε ο Τόμας Φρίντμαν, ότι «ο κόσμος είναι επίπεδος»: Ηδη υπάρχουν 10 εκατομμύρια φοιτητές στον κόσμο που σπουδάζουν μακριά απ’ τη χώρα τους και μέσω του Διαδικτύου αυτός ο αριθμός θα πολλαπλασιαστεί. Επίσης, συμφωνώ απόλυτα με αυτό που είπε ο δήμαρχος της Ν. Υόρκης Μάικλ Μπλούμπεργκ όταν προκήρυξε τον διαγωνισμό για ένα πανεπιστημιακό πάρκο καινοτομίας: «Ο 21ος αιώνας είναι ο αιώνας της γνώσης και θα τον κερδίσουν οι πόλεις και οι χώρες που επενδύουν σε αυτήν». Επενδύουμε λοιπόν στο να ανήκει το Technion στην ελίτ που θα παρέχει αυτή τη γνώση και ο δρόμος για κάτι τέτοιο περνάει από την «παγκοσμιοποίησή του»».
Οι επιτυχίες σας διαβάζω ότι οφείλονται στον «καινοτόμο χαρακτήρα» του πανεπιστημίου σας. Ποια ακριβώς είναι η καινοτομία του Τechnion;
«Ξεκινά από το ότι δεν έχει μόνο τις κλασικές σχολές ενός πολυτεχνείου αλλά και Σχολές Μαθηματικών και Φυσικής, όπως και Ιατρική Σχολή και Σχολή Εκπαίδευσης Καθηγητών Επιστημών για τη Μέση Εκπαίδευση. Γενικά, το πρώτο κύριο γνώρισμα των σπουδών στο Technion είναι η διεπιστημονικότητα και η σμίξη θεωρίας και εφαρμογής των επιστημών. Το δεύτερο είναι η επιχειρηματικότητα που εμφυσούμε στους αποφοίτους μας. Το αποτέλεσμα είναι το 40% εξ αυτών να ανοίγει δική του επιχείρηση και το Ισραήλ να αποκαλείται «start-up nation» (έθνος των νεοφυών επιχειρήσεων). Εχουμε περίπου 7.000 νεοφυείς επιχειρήσεις στη χώρα μας».
Και από πού αντλείτε τα κεφάλαια για τη χρηματοδότηση τόσων νέων επιχειρηματικών ανοιγμάτων;
«Το 37% προέρχεται από ισραηλινούς επενδυτές, αλλά το υπόλοιπο από… όλο τον κόσμο: όλες οι μεγάλες επιχειρήσεις επενδύουν στους ερευνητές του Ισραήλ».
Ποιο θεωρείτε ότι είναι το εθνικό μυστικό της επιτυχίας τους;
«Νομίζω ότι είναι κάτι που δεν το είχα σκεφθεί πριν το δω στον Καναδά… και ύστερα και στην Απω Ανατολή: Και στη Δύση και στην Ανατολή φοβούνται την αποτυχία. Αποφεύγουν το ρίσκο. Αντίθετα, οι Ισραηλινοί δεν το ‘χουν σε τίποτε να ρισκάρουν. Μεγάλο ρόλο σε αυτό θεωρώ ότι παίζει και το «ψήσιμο» που κάνει η ιδιαίτερα απαιτητική στρατιωτική θητεία στη χώρα μας: οι φοιτητές μας έρχονται για σπουδές έπειτα από υπηρεσία 2,7 έως 7 ετών, ξέροντας πια τι είναι ικανοί να κάνουν και τι θέλουν από τη ζωή τους».
Και το ότι πιθανόν έχουν ξεχάσει ως τότε να λύνουν εξισώσεις πώς το αντιμετωπίζετε;
«Ααα… αυτό κι αν είναι μια μεγάλη επιτυχία μας: Εχουμε τόσο καλό σύστημα επανένταξης και διά βίου εκπαίδευσης, που ακόμη και οι απόφοιτοι θρησκευτικών λυκείων (οι ορθόδοξοι εβραίοι) μαθαίνουν σε 18 μήνες να παίζουν στα δάχτυλα τα ολοκληρώματα. Το εφαρμόσαμε με την ίδια επιτυχία και στους άραβες φοιτητές –όπου το ποσοστό αποτυχίας έπεσε από το 50% στο 20% –και αρχίσαμε τώρα το πρώτο διαδικτυακό πανεπιστήμιο στα αραβικά. Η ανταπόκριση από τις αραβικές χώρες είναι ήδη καταπληκτική».
Αντιλαμβάνομαι την περιέργεια ενός νέου Αραβα που το επισκέπτεται για να δει τι προσφέρει, αλλά πώς θα επενδύσει σε σπουδές για τις οποίες γνωρίζει πως θα στιγματισθεί από τον περίγυρό του;
«Αυτός ακριβώς είναι ο αγώνας μου: Θέλω να δουν όλοι οι νέοι τον κόσμο με τα μάτια της γνώσης, να γνωρίσουν ο ένας τον άλλο χωρίς παρωπίδες. Μόνο έτσι θα καταλάβουν ότι δεν διαφέρουμε μεταξύ μας και μπορούμε να συνυπάρχουμε ειρηνικά. Και το κάνουμε αυτό με προγράμματα τεχνολογίας αιχμής, όπως της νανοτεχνολογίας, όπου το Technion πρωτοπορεί παγκοσμίως. Τους τα παρέχουμε στα αραβικά για να νιώσουν ότι η γνώση μπορεί να γίνει κτήμα τους χωρίς προκαταλήψεις».
Ως πού μπορεί να φθάσει αυτή η παγκοσμιοποίηση της γνώσης μέσω διαδικτύωσης; Μπορεί να καλύψει όλα τα μαθήματα ενός πανεπιστημίου;
«Μου φαίνεται ότι δεν μπορεί να γίνεται αυτό για τα πάντα, διότι χρειάζεσαι ως φοιτητής και την ανθρώπινη επαφή, τη ζώσα σχέση με καθηγητές και συμφοιτητές. Ο τομέας όπου τα διαδικτυακά μαθήματα θα αποδίδουν τα μέγιστα διεθνώς είναι η συμπλήρωση των κενών σε κάποια περιφερειακά πανεπιστήμια, που δεν έχουν τη δυνατότητα να παρέχουν εξειδικευμένες γνώσεις σε κάθε γνωστικό πεδίο. Σε όλους τους άλλους τομείς, εφόσον επιδιώκεις την αριστεία, χρειάζεται να επεκταθείς και να εμβαθύνεις στον πραγματικό κόσμο».
Κλείνοντας, να υποθέσω ότι κατά την επίσκεψή σας εδώ προτείνατε στην ελληνική κυβέρνηση να… μετατρέψετε το Ελληνικό σε ευρωπαϊκό κέντρο ανάπτυξης καινοτομιών του Technion;
(Στρέφεται ξεκαρδισμένος στα γέλια και κοιτά με νόημα τους συνεργάτες του). «Μπορώ να σας πω ότι –σκεπτόμενοι ακριβώς το να βρούμε ένα πλαίσιο συνεργασίας του Technion με αντίστοιχα ελληνικά ιδρύματα –επισκεφθήκαμε σήμερα τον υπουργό Παιδείας της χώρας σας και το Ιδρυμα Νιάρχου. Με βάση τα όσα ειπώθηκαν θα καταλήξουμε σε προτάσεις και θα επανέλθουμε. Πάντως, σημειώστε ότι η μεταξύ μας σχέση διαφέρει από εκείνη που δομήσαμε με τους Κινέζους: στην περίπτωσή τους είχαμε τον πιο πλούσιο άνθρωπο του Χονγκ Κονγκ να μας δίνει 130 εκατομμύρια δολάρια για να του στήσουμε ένα πανεπιστήμιο. Στη μεταξύ μας περίπτωση θα πρέπει να χτίσουμε μαζί, από κοινού, άρα πρέπει να συνομιλήσουμε ως επιστήμονες και να γνωριστούμε ως λαοί. Αυτό το θέλαμε από καιρό, αλλά τώρα νομίζω ότι ο καιρός είναι πλέον ώριμος».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
