Τα βακτήρια του εντέρου «σύμμαχοι» ενάντια στον καρκίνο

Τα «φιλικά» βακτήρια στο ανθρώπινο έντερο μπορούν να βοηθήσουν στη μάχη ενάντια στον καρκίνο. Δύο νέες μελέτες σε ποντίκια δείχνουν ότι ορισμένες αντικαρκινικές θεραπείες είναι αποτελεσματικότερες όταν τα μικρόβια εντός του οργανισμού μας είναι υγιή και δυνατά –γεγονός που μαρτυρεί ότι αντιβιοτικά και καρκίνος ίσως δεν αποτελούν πάντα καλό συνδυασμό.

Οι ειδικοί γνωρίζουν ότι τα «φιλικά» βακτήρια του εντέρου μπορούν να έχουν επίδραση στις φλεγμονές. Γνωρίζουν επίσης ότι ορισμένες μορφές φλεγμονής «πυροδοτούν» καρκίνους. Είναι ωστόσο ασαφές αν τα «καλά» αυτά βακτήρια έχουν άμεση επίδραση στην ανάπτυξη του καρκίνου.

Προκειμένου να το ανακαλύψουν η καθηγήτρια Λοράνς Ζιτβοζέλ από το Ινστιτούτο Gustave Roussy στη Βιλζουίφ της Γαλλίας και οι συνεργάτες της μελέτησαν την κυκλοφωσφαμίδη, ένα φάρμακο το οποίο χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση καρκίνων του εγκεφάλου αλλά και του αίματος όπως η λευχαιμία. Το φάρμακο δρα ενθαρρύνοντας το σώμα να παραγάγει έναν συγκεκριμένο τύπο Τ-κυττάρων που επιτίθενται στους όγκους.

Η ερευνητική ομάδα χορήγησε το φάρμακο σε ποντίκια με σάρκωμα –έναν σπάνιο καρκίνο ο οποίος αναπτύσσεται στους μυς, στα νεύρα και στα οστά –καθώς και με καρκίνο του δέρματος. Μέσα σε 48 ώρες η κυκλοφωσφαμίδη είχε επηρεάσει τη «φόδρα» του λεπτού εντέρου επιτρέποντας σε ορισμένα από τα βακτήρια του εντέρου των τρωκτικών να δραπετεύσουν και να φθάσουν ως τον σπλήνα και τους λεμφαδένες.

Οταν τα βακτήρια ολοκλήρωσαν το ταξίδι τους ενθάρρυναν (αυτά και όχι το φάρμακο) τα ανώριμα ανοσοκύτταρα στους λεμφαδένες να αναπτυχθούν σε Τ-κύτταρα που στοχεύουν τους όγκους.

Μικρότερη αποτελεσματικότητα

Προκειμένου να συλλέξουν περισσότερα στοιχεία σχετικά με τον σημαντικό ρόλο των βακτηρίων του εντέρου, οι ερευνητές χορήγησαν σε μια άλλη αντίστοιχη ομάδα ποντικών αντιβιοτικά όπως η βανκομυκίνη, τα οποία είναι γνωστό ότι επιδρούν αρνητικά στη χλωρίδα του εντέρου, προτού τα υποβάλουν στην ίδια θεραπεία για τον καρκίνο. Οπως φάνηκε, η κυκλοφωσφαμίδη ήταν πολύ λιγότερο αποτελεσματική στα συγκεκριμένα πειραματόζωα.

Τα αποτελέσματα αυτά μαρτυρούν ότι η σύνδεση μεταξύ των βακτηρίων του εντέρου και του καρκίνου απαιτεί πολύ περισσότερη και προσεκτική μελέτη, σχολιάζει η Σίνθια Σίαρς, η οποία διερευνά τη βακτηριακή χλωρίδα του εντέρου στο Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς στη Βαλτιμόρη. Ωστόσο, είναι πολύ πρώιμο να πετάξουν τα άτομα με καρκίνο τα αντιβιοτικά τα οποία πιθανώς λαμβάνουν, τονίζει η ειδικός. «Το να επεκτείνουμε αυτά τα αποτελέσματα και στον άνθρωπο απαιτεί πολλή δουλειά ακόμη καθώς τα αντιβιοτικά μπορούν να σώσουν ζωές σε άτομα με καρκίνο που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία. Μάλιστα μια κύρια πηγή των εν δυνάμει επικίνδυνων για τη ζωή λοιμώξεων του αίματος μπορεί να είναι τα ίδια τα βακτήρια του εντέρου».

Ρόλος-«κλειδί» σε άλλες θεραπείες

Την ίδια στιγμή μια δεύτερη μελέτη που δημοσιεύθηκε επίσης στο «Science» δείχνει ότι τα βακτήρια μπορούν να παίξουν ρόλο-«κλειδί» στη δραστηριότητα άλλων αντικαρκινικών φαρμάκων. Οι Τζόρτζιο Τρινκιέρι, Ρομίνα Γκόλντσμιντ και οι συνεργάτες τους από το Εθνικό Ινστιτούτο για τον Καρκίνο των ΗΠΑ μελέτησαν την οξαλιπλατίνη, ένα φάρμακο με βάση την πλατίνα που χρησιμοποιείται στις χημειοθεραπείες. Το φάρμακο προκαλεί την παραγωγή αντιδραστικών ειδών οξυγόνου – μορίων που καταστρέφουν το DNA και ορισμένα είδη κυττάρων, συμπεριλαμβανομένων των καρκινικών.

Η ερευνητική ομάδα χορήγησε το φάρμακο σε 50 ποντίκια με διαφορετικούς τύπους καρκινικών κυττάρων. Τα μισά από τα ποντίκια είχαν προηγουμένως λάβει ένα «κοκτέιλ» αντιβιοτικών –τρεις εβδομάδες αργότερα περίπου το 80% αυτών των πειραματοζώων είχε πεθάνει. Αντιθέτως, το 80% των ποντικιών που δεν λάμβαναν αντιβιοτικά ήταν ακόμη στη ζωή έπειτα από τρεις εβδομάδες.

Τα αντιβιοτικά «κακός σύμβουλος»

Ως απόκριση στη χημειοθεραπεία, τα φλεγμονώδη κύτταρα προκαλούν την παραγωγή των αντιδραστικών ειδών οξυγόνου. Οπως προέκυψε, τα φλεγμονώδη κύτταρα ήταν λιγότερο ενεργά στα ποντίκια που έλαβαν αντιβιοτικά –ίσως επειδή τα βακτήρια τα οποία «εξολοθρεύουν» τα αντιβιοτικά συνήθως βοηθούν το ανοσοποιητικό σύστημα να αποκριθεί στη χημειοθεραπεία.

«Οταν ξεκινήσαμε τις μελέτες μας υποπτευόμασταν ότι η θεραπεία με πλατίνα μπορεί να παρεμβαίνει σε κάποιο μονοπάτι του ανοσοποιητικού συστήματος στο οποίο τα βακτήρια του εντέρου έχουν τροποποιητική επίδραση» ανέφερε ο δρ Τρινκιέρι. «Ωστόσο μείναμε έκπληκτοι από το εύρος στο οποίο η παραγωγή αντιδραστικών ειδών οξυγόνου ήταν πλήρως εξαρτημένη από την παρουσία βακτηρίων του εντέρου».

Το επόμενο σημαντικό βήμα για τους ερευνητές είναι να καταφέρουν να ελέγξουν τη «συνεισφορά» των εντερικών βακτηρίων στον άνθρωπο.

Δημοσιεύτηκε στο HeliosPlus στις 26 Νοεμβρίου 2013