Η ζωή μας έχει γίνει ούτως ή άλλως… «ορθοπεταλιά». Μήπως όμως ετούτη την άνοιξη μπορούμε να ελπίσουμε σε ένα οικονομικά ελαφρύτερο πετάλι, ει δυνατόν με ηλεκτρική υποβοήθηση; Η παγκόσμια «ολική επαναφορά του ποδηλάτου» λέει ναι: καινοτομίες στον σχεδιασμό και στις επιδόσεις του πιο πιστού τεχνολογικού φίλου του ανθρώπου ανοίγουν διάπλατα τις προοπτικές για άνετη μετακίνηση στην πόλη, χωρίς τέλη, φόρους και θυσίες ευρώ στον βωμό των υδρογονανθράκων. Μαζί με τα προσφάτως διαγωνισθέντα όνειρα για ένα Κέντρο της Αθήνας πιο οικολογικό, όμορφο και ανθρώπινο, εκατοντάδες όνειρα για «ποδηλατουπόλεις» στην Ελλάδα έχουν αρχίσει να φτερουγίζουν. Τι γεννάει αυτά τα όνειρα, πώς σχηματοποιούνται, πόσο κοστίζουν και πώς μπορούν να υλοποιηθούν είναι το θέμα του «ανοιξιάτικου παζλ» που βάλθηκε να συναρμολογήσει «Το Βήμα» για εσάς.

Είναι ίσως ο σταθερότερος έρωτας στη ζωή μας: από την πρώτη φορά που καταφέραμε να σταθούμε επάνω του δεν ξεχάσαμε ποτέ τις συγκινήσεις που μας χάρισε η αυτοδύναμη ορμή στις δύο ρόδες του. Τι κι αν οι ρυθμοί της επαγγελματικής ζωής μάς έκαναν να το εγκαταλείψουμε μόλις βγάλαμε τα χρήματα για την αγορά μοτοσικλέτας ή αυτοκινήτου; Οι αναμνήσεις της παιδικής ηλικίας μάς ξαναβρήκαν όταν γίναμε γονείς και βαλθήκαμε να δείξουμε στο παιδί μας την ισορροπία στο ποδήλατο. Και όταν η οικολογική και η οικονομική κρίση χτύπησε την πόρτα του καταναλωτικού πολιτισμού μας, στο ποδήλατο επιστρέψαμε και οι ίδιοι… νέοι, μεσήλικοι ή και συνταξιούχοι. Τώρα, σχεδόν 200 χρόνια μετά την εφεύρεσή του, το ποδήλατο αποκτά ξανά πρωταγωνιστικό ρόλο στη ζωή μας –αλλά με πολλές τεχνολογικές καινοτομίες να το εμπλουτίζουν.

Δίτροχο αντίδοτο στην κρίση



Αέναη «υπόσχεση άνοιξης στην πόλη» το ποδήλατο, που μόνο εν καιρώ κρίσης ενδέχεται να υλοποιηθεί

Οι αριθμοί και τα στοιχεία που παρέθετε η Τόνια Τσακίρη στο πρόσφατο άρθρο της στο «Βήμα» (βλ. www.tovima.gr/finance/article/?aid=487658) ήταν ιδιαίτερα εύγλωττοι: «Κάθε χρόνο πωλούνται περί τα 300.000 ποδήλατα στην Ελλάδα, ιδίως τα τελευταία χρόνια, με συνολικό τζίρο που φθάνει τα 90 εκατ. ευρώ. Περίπου το 50% των ποδηλάτων που πωλούνται προέρχεται από το εξωτερικό και το υπόλοιπο 50% καταλαμβάνεται από ελληνικά ποδήλατα που συναρμολογούνται σε ελάχιστες ελληνικές εταιρείες» (βλ. www.ballistic.gr/, www.clermont.gr/, www.grammariosbikes.com/, www.idealbikes.net/, www.kyrosebikes.gr/ και https://orient-bikes.gr/).

Η αύξηση των πωλήσεων που παρατηρήθηκε από την αρχή της κρίσης έφερε και την άνθηση των ποδηλατάδικων, που ξεφύτρωσαν δυο-τρία σε κάθε γειτονιά. Αλλά από την επιδείνωση των οικονομικών μας το 2012 προέκυψε και η μεταστροφή στη ζήτηση των ποδηλάτων, που «επικεντρώνεται πλέον στα πιο οικονομικά ποδήλατα της τάξεως των 150-200 ευρώ, ενώ πριν από δύο χρόνια ήταν στα 250-300 ευρώ». Τι σημαίνει αυτό; Κυρίως το ότι, παρά το δυσβάσταχτο της πετρελαιοκίνησης, το ποδήλατο δεν κατόρθωσε ακόμη να υποκαταστήσει το αυτοκίνητο ως κύριο μέσο μετακίνησής μας στην πόλη ώστε να καταστεί αγορά προτεραιότητας. Θα επιστρέψει λοιπόν στην κατηγορία του «ακριβού χόμπι» και η εγχώρια αγορά του θα καταλήξει σε μία ακόμη «φούσκα»; Οχι απαραίτητα, αν οι αρμόδιοι για την κίνηση των τροχοφόρων στις πόλεις μας νοιαστούν να διευκολύνουν το «δίτροχο κίνημα» και εμείς, οι πολίτες, μάθουμε τι μας προσφέρεται ως δυνατότητα. Αλλά για να κινηθούμε σωστά σε αυτές τις κατευθύνσεις χρειάζεται πρώτα να μάθουμε ποιες είναι οι σχετικές εξελίξεις στον υπόλοιπο κόσμο.

Ποδοκίνητες τεχνολογίες



Δύο αιώνες χωρίζουν την Drasine (επάνω) από το ElliptiGO (κάτω)

Η κλασική μας αντίληψη για το ποδήλατο περιλαμβάνει δύο ακτινωτές ρόδες, μια αλυσίδα που συνδέει πεντάλια με πίσω τροχό, δύο δαγκάνες που φρενάρουν τις δύο ρόδες, έναν συμπλέκτη ταχυτήτων που αλλάζει τα γρανάζια κίνησης, ένα τιμόνι και μία σέλα. Οι διαφοροποιήσεις σε αυτόν τον συνδυασμό και στα υλικά κατασκευής παράγουν τις διάφορες κατηγορίες ποδηλάτων, από τα κλασικά ποδήλατα μετακίνησης στην πόλη σε εκείνα της περιπλάνησης στην εξοχή (touring), σε εκείνα του ανώμαλου δρόμου (mountain bike) και εκείνα των αγώνων ταχύτητας (racing bikes).

Το διαχρονικό ζητούμενο των κατασκευαστών ποδηλάτων ήταν η αύξηση της αντοχής του σκελετού με ταυτόχρονη μείωση του βάρους του, πράγμα που τους έκανε να ακολουθήσουν τα βήματα της αεροναυπηγικής: μετά τους αρχικούς ξύλινους σκελετούς, πέρασαν σε εκείνους από μπαμπού το 1894, έπειτα σε σιδερένιους και στη δεκαετία του 1930 στους ατσάλινους. Από τη δεκαετία του ’80 και μετά κυριάρχησε το αλουμίνιο και διάφορα κράματά του. Στα πολύ ακριβά μοντέλα αγώνων δρόμου φτιάχνουν σκελετούς από υαλόνημα, τιτάνιο και άλλα εξωτικά κράματα μετάλλων.
Ενα άλλο κύριο ζήτημα που τους απασχόλησε ήταν η μετάδοση της κίνησης από τα πεντάλια στους τροχούς. Ολοι γνωρίζουμε ότι κυριάρχησε η γνωστή ανθεκτική αλυσίδα, παρά τα μυριάδες παντελόνια που έπεσαν θύμα της. Από το 1891 όμως υπήρχε η εφεύρεση του Αμερικανού W. Stillman Jr. για μετάδοση μέσω άξονα με γωνιακά γρανάζια. Οι ποδηλατάδες την αγνόησαν, αλλά την τίμησε η γερμανική BMW πενήντα χρόνια αργότερα, όταν παρουσίασε την πρώτη μοτοσικλέτα με άξονα κίνησης. Επειτα από επίσης πενήντα χρόνια η βρετανική Dynamic Bicycles κατέθεσε τη δική της ευρεσιτεχνία για άξονα κίνησης (βλ. www.youtube.com/watch?v=9OQd5JExTUQ) που έχουν υιοθετήσει πολλές μάρκες ποδηλάτων. Αυτή η εξέλιξη συνδυάστηκε με την παραγωγή εσώκλειστων γραναζιών αλλαγής ταχύτητας από την κατασκευάστρια εξαρτημάτων Shimano δίνοντας στους ποδηλάτες έναν πολύ πιο ασφαλή και ομαλό τρόπο κίνησης. Ιδιαίτερα για τα ακριβά μοντέλα ποδηλάτων η Shimano και η Campagnolo ανέπτυξαν ηλεκτρικό σύστημα αλλαγής ταχυτήτων με μικρομοτέρ. Το 2012 η ιταλική Tiso «ανέβασε τον πήχη» με τον μηχανισμό WirelessTisoShifter που αλλάζει τις ταχύτητες ασύρματα (βλ. www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=4U_BUqc87g8).

Αξεσουάρ για την ασφάλεια
Τέλος, ένας τομέας τεχνολογιών απαραίτητων για την οδήγηση στην πόλη ήταν και είναι εκείνος της ασφάλειας των ποδηλατών. Το ότι γίνονται σχεδόν αθέατοι στους αυτοκινητιστές με το που πέφτει το σούρουπο έχει κάνει πολλούς να ασχοληθούν με το θέμα του φωτισμού τους. Τη χρονιά που μας πέρασε η Revolights.com παρουσίασε ένα σύστημα μαγνητών, LED και αισθητήρα επιτάχυνσης που προσκολλάται στις ζάντες των τροχών και τους φωτίζουν στο μπρος και στο πίσω τμήμα τους φωτίζοντας και τον δρόμο. Μια φωτεινή λύση πάλι με LED σχεδίασε ο Mitchell Silva (βλ. www.corflot.com) που μετατρέπει το τιμόνι του ποδηλάτου σε φωτεινό σωλήνα (Globars). Εναλλακτικά από αυτή την άνοιξη θα αρχίσει να διατίθεται το Torch T1 της www.torchapparel.com, που είναι δέκα LED ενσωματωμένα σε κράνος ποδηλάτη. Για τη φωτεινή ένδειξη κατεύθυνσης του ποδηλάτου όμως ήδη βρήκαμε ότι πωλείται έναντι 38 ευρώ (βλ. www.kyrosebikes.gr) ένα ασύρματο σύστημα σήμανσης. Το ασύρματο χειριστήριο των φλας τοποθετείται στο τιμόνι του ποδηλάτου καιη συσκευή φωτισμού -σήμανσης κάτω από τη σέλα.
Βεβαίως όλα αυτά τα φωτεινά γκάτζετ χρειάζονται ενέργεια. Μια «τροφοδότρια» εφεύρεση που δείχνει το μέλλον κοιτώντας στο… παρελθόν –και πραγματικά σαστίζει –είναι το Magnic Light. Τι είναι; Ενα δυναμό. Αλλά δεν έχει καμία σχέση με εκείνα του παλιού καιρού. Οπως περιγράφεται στην ιστοσελίδα www.kickstarter.com/projects/dynamodirk/magnic-light-get-new-energy , αξιοποιεί το φαινόμενο δημιουργίας ηλεκτρικού ρεύματος από διαμαγνητική ροή –το λεγόμενο ρεύμα Foucault ή Eddy. Ενα κύκλωμα κρυμμένο στο κουτάκι του δυναμό αντλεί αυτό το ρεύμα που γεννιέται από την περιστροφή της αλουμινένιας ζάντας χωρίς να ακουμπάει σε αυτήν (!) και το μετατρέπει μέσω συστοιχίας LED ειδικού τύπου σε εντυπωσιακά δυνατό φως.
Μια καινοτομία ασφάλειας που «κατέβηκε» στα ποδήλατα από τον κόσμο των μοτοσικλετών είναι τα δισκόφρενα. Μόλις πριν από τρία χρόνια η Διεθνής Ενωση Κυκλισμού (Intl. Cycling Union) επέτρεψε τη χρήση υδραυλικών δισκόφρενων και στα ποδήλατα, οπότε οι γνωστές δαγκάνες των τροχών θα ακολουθήσουν τη μοίρα των δεινοσαύρων. Δείτε πώς δουλεύουν τα νέα φρένα στη www.trpbrakes.com. Τέλος, για την ασφάλεια έναντι κλοπής όλων των καινούργιων εξαρτημάτων, η atomic22.com προσφέρει το Infiniti3D, που είναι ένα σετ κατσαβιδιού και βιδών με εντελώς… προσωπικές αυλακιές ώστε οι επίδοξοι κλέφτες να μην μπορούν να τα ξεβιδώσουν.

Ποδήλατα με… δίπλωμα


Ολες αυτές οι καινοτομίες έχουν αλμυρή τιμή προτού διαδοθούν. Πολύ γρήγορη διάδοση και αποδοχή όμως γνωρίζει μια καινοτομία που προέκυψε το 1987: τη χρονιά εκείνη κυκλοφόρησαν τα πρώτα αναδιπλούμενα ποδήλατα Strida του βρετανού σχεδιαστή Mark Sanders. Εχοντας ως στόχο ένα ποδήλατο που θα βολευόταν στο μετρό χωρίς να ενοχλεί –και να λερώνει –τους γύρω του, ο Sanders σκέφθηκε να χρησιμοποιήσει ιμάντα κίνησης αντί για αλυσίδα. Παιδεύτηκε αρκετά με τους τυπικούς βιομηχανικούς ιμάντες, μέχρι που οι σκωτσέζοι κατασκευαστές τους βρήκαν ότι έπρεπε να αλλάξουν τα τραπεζοειδή δόντια των ιμάντων με πιο καμπυλόμορφα. Εκτοτε τα ποδηλατάκια Strida (βλ. www.strida.gr) έχουν κερδίσει απανωτά βραβεία σχεδιασμού και έκαναν πολλούς κατασκευαστές να σκεφθούν την εγκατάλειψη του «ταμπού της αλυσίδας».
Τα αναδιπλούμενα ποδήλατα είναι πρακτικά και «φιλικά στο μετρό», αλλά σίγουρα δεν απευθύνονται σε ηλικιωμένο κοινό ή ανθρώπους με προβλήματα στις αρθρώσεις και μυαλγίες. Ενας πρώην καταδρομέας των ΗΠΑ και μαραθωνοδρόμος που υπέφερε από μηνίσκο αναζήτησε το 2005 ένα ποδήλατο που θα τον βοηθούσε να αθλείται χωρίς κόπο. Δεν το βρήκε και κατέληξε, έπειτα από τέσσερα χρόνια σχεδιασμών και δοκιμών, να κατασκευάσει ο ίδιος ένα απίθανο υβρίδιο πατινιού, ποδηλάτου και κυλιόμενου διαδρόμου: το ElliptiGO είναι σαν μεγάλο πατίνι όπου η βάση στήριξης είναι χωρισμένη σε δύο κινούμενες «σανίδες αλουμινίου». Στο πίσω μέρος τους συνδέονται με μία αλυσίδα που μεταφέρει την κινητική ενέργεια αυτού του περίεργου «step up» στη ρόδα. Οπως μπορείτε να διαπιστώσετε στο βίντεο www.youtube.com/watch?v=5ZH1277W7ls, ο νέος αυτός τρόπος κίνησης και άθλησης αφαιρεί όλα τα εργονομικά προβλήματα κραδασμών του σκελετού μας στη σέλα του ποδηλάτου. Αλλά, όπως θα διαβάσετε και στον αρμόδιο ιστότοπο του κατασκευαστή www.elliptigo.com, το βαλάντιο που απαιτεί η αγορά του κυμαίνεται μεταξύ 1.800 και 3.500 δολαρίων.

Η επανάσταση της ποδο-μπαταρίας


Οπως θα έχετε ήδη παρατηρήσει στη στήλη μας «Προς το αύριο», οι σχεδιασμοί νέων μοντέλων ποδηλάτων είναι άφθονοι και εντυπωσιακοί. Οι περισσότεροι όμως απευθύνονται σε χομπίστες με παχύ πορτοφόλι και μπόλικο χρόνο αναψυχής. Τι σχέση έχει αυτό το μικρό κοινό με το μεγάλο ημών των υπολοίπων που ψάχνουμε ένα υποκατάστατο της τσουχτερής αυτοκίνησης στην πόλη χωρίς να ιδρώνουμε;
Η απάντηση βρίσκεται στην εμφάνιση μπαταριών ικανών να κινήσουν τα κιλά μας σε ακτίνα περίπου 50 χιλιομέτρων καθημερινά, με αξιοπρεπείς ταχύτητες και αρκετή ώση για να αντεπεξέρχονται σε ανηφόρες. Οι μπαταρίες αυτές είναι οι λεγόμενες ιόντων και τα ηλεκτρικά ποδήλατα που προέκυψαν εξαιτίας τους είναι η σύγχρονη εκδοχή του πετρελαιοκίνητου μοτοδικύκλου που είχε εμφανιστεί στα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, του αείμνηστου VeloSolex.
Ως προς το είδος αυτών των μπαταριών θα πρέπει να σημειώσετε ότι οι οξέων μολύβδου (Lead Acid – SLA) –που έχουν ακόμη κάποια φθηνά ηλεκτρικά ποδήλατα –είναι οι χειρότερες: θα νιώθετε ότι… σέρνετε ένα καφάσι μπίρες πίσω σας, που έπειτα από ένα εξάμηνο θα χάσει την περισσότερη ικμάδα φόρτισής του. H αμέσως επόμενη κατηγορία ποιοτικά είναι οι υβριδικές μπαταρίες υδριδίου του νικελίου (NiMh), που έχουν το μισό βάρος και προσδόκιμο ζωής 2-3 χρόνια. Επειτα έρχεται η «ποιοτική οδός» των μπαταριών ιόντων λιθίου (Lithium Ion). Αλλά και σε αυτήν κρύβονται υποκατηγορίες: οι λιθίου-κοβαλτίου (Lithium-Cobalt, LiCoO2) είναι όμοιας τεχνολογίας με τις μπαταρίες των φορητών υπολογιστών και των κινητών τηλεφώνων και είναι ελαφρές, αλλά είναι ασταθείς και εύφλεκτες. Οι λιθίου-μαγγανίου (Li-Manganese, LiMnO2) είναι ο πιο διαδεδομένος τύπος στα ηλεκτρικά ποδήλατα και επιδέχεται από 500 ως 1.000 φορτίσεις. Αν στα χαρακτηριστικά του ηλεκτρικού ποδηλάτου η μπαταρία αναφέρεται απλώς ως Li-Ion, τότε είναι μάλλον αυτού του τύπου.
Ακόμη καλύτερες είναι οι μπαταρίες λιθίου-πολυμερούς (LiPo), που ξεχωρίζουν εμφανισιακά από το ότι περιβάλλονται από εύκαμπτο πλαστικό και όχι μεταλλικό περίβλημα. Οι καλύτερες μπαταρίες όλων όμως είναι οι λιθίου-φωσφορικων αλάτων (Lithium-Phosphate, LiFePo4): είναι ακριβότερες αλλά αποδίδουν εξαιρετικά και αντέχουν ως 2.000 φορτίσεις.

E-bikes και Pedelec



Οι αυτοκινητο­βιομηχανίες «μυρίστηκαν ψητό» και προσφέρουν ήδη τα πρώτα τους μοντέλα ηλεκτρικών ποδηλάτων

Τυπικά οι τάσεις των μπαταριών στα ηλεκτρικά ποδήλατα είναι των 24, 36 και 48 V (βολτ). Στην πράξη, αυτό μεταφράζεται σε ταχύτητα ως 40 χλμ./ώρα για τα 24 V, 60 χλμ./ώρα για τα 36 V και 80 χλμ./ώρα για τα 48 V. Αλλά εξίσου σημαντική είναι και η βαθμονόμηση των μπαταριών σε αμπερώρες: 20 Ah σημαίνουν πρακτικά εμβέλεια μετακίνησης 32 χιλιομέτρων. Προκειμένου να αυξηθεί αυτή η ακτίνα δράσης ως και τον διπλασιασμό της, τα ηλεκτρικά ποδήλατα υιοθετούν τη συνδυασμένη ποδηλασία -ηλεκτροκίνηση. Αυτό γίνεται με δύο τρόπους, οπότε προκύπτει και η εξής ενδιαφέρουσα νέα ταξινόμηση των ηλεκτρικών ποδηλάτων: ηλεκτροποδήλατο (e-bike) λέγεται εκείνο όπου μπορείς να κινείσαι μόνο με ηλεκτροκίνηση ή και ποδηλατώντας, ενώ ποδήλεκτρο (pedelec) λέγεται εκείνο που η πενταλιά μας είναι απαραίτητη για να ενεργοποιηθεί η ηλεκτροκίνηση και να την υποβοηθήσει. Και, σαν να μην έφθαναν αυτά, το γαλλικό VeloSolex αναστήθηκε εκ της τέφρας του πρόσφατα και παρουσίασε το μοντέλο Mopelex: διατρανώνει ότι είναι το πρώτο παγκοσμίως υβριδικό ποδήλατο που συνδυάζει ποδηλατοκίνηση, πετρελαιοκίνηση και ηλεκτροκίνηση (βλ. www.velosolex.com.gr/).

Για τις τεχνολογικές ιδιαιτερότητες και τα κριτήρια επιλογής ηλεκτρικών ποδηλάτων χρησιμότατος και διεξοδικός είναι ο αγγλιστί ιστότοπος www.electric-bicycle-guide.com/. Η ουσία όμως του θέματος έχει ως εξής: το ηλεκτρικό ποδήλατο είναι το ιδανικό μέσο μετακίνησης στην πόλη και γύρω από αυτήν. Συνδυάζει άθληση, ασφάλεια και οικολογικά ευαίσθητη κατανάλωση ενέργειας, με κόστος «καυσίμου» μόλις το ένα εικοστό εκείνου που καίει ανά χιλιόμετρο ένα βενζινοκίνητο αυτοκίνητο. Μάλιστα το πολύ εντυπωσιακό είναι ότι το ηλεκτρικό ποδήλατο είναι ακόμη πιο οικολογικό και από το… σκέτο ποδήλατο: όπως έχουν μετρήσει οι Αμερικανοί, βάσει των καύσεων του οργανισμού μας σε τροφή, κατά μέσον όρο ευθυνόμαστε για εκπομπή 10,5-18,5 γραμμαρίων διοξειδίου του άνθρακα ανά διανυόμενο με πενταλιές μίλι, ενώ με ηλεκτρικό ποδήλατο το ρυπογόνο αυτό αποτύπωμά μας στον πλανήτη πέφτει στα 5,8-13,7 γραμμ. CO2/μίλι! Ταυτόχρονα το κάνει αυτό χωρίς να θεωρείται από το κράτος κάτι παραπάνω από κοινό ποδήλατο: δεν σου ζητάει να πληρώσεις για άδεια κυκλοφορίας, τέλη κυκλοφορίας, ασφάλεια ή φόρους. Επίσης η Τροχαία δεν σε ελέγχει για παράνομο παρκάρισμα, δεν σε… υποβάλλει σε αλκοτέστ και, αν υποπέσεις σε τροχαίο παράπτωμα, δεν υπάρχει Point System που θα σου αφαιρέσει κάποιες πινακίδες!

Πώς να περάσουμε στη νέα εποχή


Το ότι όλα αυτά συνιστούν μια αθόρυβη επανάσταση στη μετακίνηση είναι κάτι που το έχει αντιληφθεί η αυτοκινητοβιομηχανία, η οποία βλέπει τις πωλήσεις της να μειώνονται διεθνώς. Ιδιαίτερα έγινε αισθητό στην «αυτοκινητομάνα» Γερμανία, όπου ήδη το 2011 κυκλοφορούσαν 500.000 ηλεκτρικά ποδήλατα. Ετσι εκείνη τη χρονιά η γερμανική κατασκευάστρια εξαρτημάτων Bosch παρουσίασε τον πρώτο της ηλεκτρικό κινητήρα για ποδήλατα και το φθινόπωρο που μας πέρασε τον δεύτερο (www.bosch-ebike.de και www.youtube.com/watch?v=hcvKt0R7yOQ). Επειτα είδαμε την Audi (AudiXDucatti, www.youtube.com/watch?v=5_h-WxZgMfM), την BMW (iPedelec, https://www.youtube.com/watch?v=WorFsp9-4FI), τη Mercedes (Smart eBike, www.youtube.com/watch?v=eJMEjAfECR8) και τη Volkswagen (www.youtube.com/watch?v=9EtsXrPIBb4), να παρουσιάζουν τα ηλεκτρικά τους ποδήλατα, μοντέρνα, κομψά, πανάλαφρα, αναδιπλούμενα ή γεμάτα ηλεκτρονικά καλούδια –όπως GPS και ταμπλό για κινητό τηλέφωνο και ηχεία. Στον χορό μπήκαν και η γαλλική Matra (www.youtube.com/watch?v=-WKIJYfMt50), με όλους τους κατασκευαστές μοτοσικλετών να ετοιμάζουν τις δικές τους προτάσεις. Οι προτάσεις αυτές όμως είναι ακόμη ακριβές: από 2.800 ως 10.000 ευρώ. Αντίθετα, τα κινεζικά ηλεκτρικά ποδήλατα που συναρμολογούνται ήδη στην Ελλάδα από την Κyros κυμαίνονται μεταξύ 700 και 900 ευρώ (kyrosebikes.gr και www.youtube.com/watch?v=Hd2fIpC79Qc).
Τα πολλαπλά οικονομικά και οικολογικά οφέλη για όλους –πολίτες, κράτος και αστικό περιβάλλον –είναι προφανή. Το θέμα είναι πώς μπορούμε να τα μεγιστοποιήσουμε σε μια περίοδο που τα αντίδοτα στην οικονομική μας αφαίμαξη σπανίζουν. Ισως ως πρώτο βήμα να έπρεπε να υιοθετήσουμε τη βρετανική συνταγή: κάθε εργαζόμενος έχει το δικαίωμα να αγοράσει αφορολόγητο ένα ηλεκτρικό ποδήλατο για τη μετακίνησή του στον τόπο εργασίας και το κόστος αγοράς εκμηδενίζεται εντός έτους μέσω ειδικής επιδότησης στη μισθοδοσία του. Επίσης, ιδιαίτερης επιδότησης θα έπρεπε να τύχουν ελληνικές καινοτόμες προσπάθειες στον τομέα όπως το «ηλιακό ποδήλατο» που αναπτύσσει ο καθηγητής των ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας Βασίλης Κικής. Η τωρινή τιμή πώλησής του εκτιμάται στα 1.200-1.800 ευρώ, αλλά ο άφθονος ήλιος της χώρας μας μειώνει κατά πολύ το κόστος φόρτισής του από την πρίζα της ΔΕΗ. Δεν είναι κρίμα να μην έχουμε όλοι μας από ένα;
ΜΕΓΑΛΟΥΠΟΛΕΙΣ ΣΕ ΔΥΟ ΡΟΔΕΣ
Δωρεάν ποδήλατο παντού
Προτού καν εκδηλωθεί η επανάσταση των ηλεκτρικών ποδηλάτων οι μεγαλουπόλεις του κόσμου ένιωσαν την ανάγκη των δημοτών τους για απρόσκοπτη μετακίνηση μέσω ποδηλάτων. Ετσι, ακόμη και πριν από τη χάραξη ειδικών ποδηλατοδρόμων, οι μεγάλοι δήμοι άρχισαν να προσφέρουν κοινόχρηστα δημοτικά ποδήλατα μέσω συστημάτων «bicycle sharing». Χρησιμοποιώντας μια μαγνητική κάρτα ημερήσιας, μηνιαίας ή ετήσιας χρήσης, οι πολίτες της Κοπεγχάγης, του Ντελφτ, του Λονδίνου, του Παρισιού, της Βαρκελώνης, της Νέας Υόρκης και του Ρίο ντε Τζανέιρο απεγκλωβίζουν ένα ποδήλατο από κάποιον ποδηλατοσταθμό, κυκλοφορούν με αυτό όπου και όσο θέλουν και το ξαναπαρκάρουν τελικά στον ίδιο ή σε όποιον άλλον ποδηλατοσταθμό. Τυπικά η διευθέτηση αυτή ακούγεται ιδανική και άξια άμεσης μίμησης αλλά έχει ένα κρυφό θέμα αμφισβήτησης: το κόστος της κάρτας υπενοικίασης των ποδηλάτων. Σε όσους το βρίσκουν ακριβό οι δήμοι και οι εταιρείες διαχείρισης των ποδηλατοσταθμών απαντούν ότι το κόστος αγοράς και συντήρησης των ποδηλάτων είναι υψηλό και πρέπει να αποσβένεται.
Ριζοσπαστική απάντηση στο θέμα ετοιμάζεται να δώσει ο Ισραηλινός Izhar Gafni με τρία μοντέλα ποδηλάτων που έχει βάλει σε γραμμή παραγωγής. Πώς; Τα ποδήλατά του είναι από… πεπιεσμένο χαρτόνι συσκευασίας και θα πωλούνται έναντι περίπου 15 ευρώ το ένα. Ακούγεται απίστευτο αλλά, όπως μπορείτε να δείτε στο βίντεο (vimeo.com/37584656#), η χαρτοδιπλωτική τέχνη του Origami και μια ειδική συνταγή κόλλας του εφευρέτη κατορθώνουν να μετατρέψουν το ταπεινότερο των υλικών σε αδιάβροχο και άκαυστο ανταγωνιστή των μετάλλων. Σκεφθείτε ότι το μόλις εννέα κιλών τελικό χαρτονοποδήλατο σηκώνει βάρος… 216 κιλών! Βέβαια, στο εξευτελιστικό κόστος αυτού του ποδηλάτου δεν διανοείται κανείς να έχει αλλαγή ταχυτήτων. Θυμηθείτε όμως ότι στοχεύει μόνο στην απλή μετακίνηση εντός πόλης και αναλογιστείτε το ανατρεπτικό δυναμικό του: όταν ένα ποδήλατο έχει τόσο μηδαμινό κόστος, παύει να αποτελεί ζήτημα η παροχή δημοτικών ποδηλάτων, η διαχείρισή τους, η υπενοικίασή τους και η φύλαξή τους. Με μια εφάπαξ χρέωση στα δημοτικά τέλη, η πόλη πλημμυρίζει με ποδηλάτες-δημότες και ποδήλατα που κανείς δεν νοιάζεται να κλέψει! Ιδιαίτερα σε ασφυκτιούντα κέντρα –όπως το περίφημο εμπορικό τρίγωνο της Αθήνας –φαντάζομαι ότι οι δεινοπαθούντες έμποροι ευχαρίστως θα χάριζαν τα απαραίτητα χαρτονοποδήλατα στον δήμο με μόνο αντίτιμο τη διαφήμισή τους σε αυτό. Κάνω λάθος;
Η ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΤΟΥ THOMAS STEVENS
Ο ποδηλατικός γύρος του κόσμου

Ο Τομ Στίβενς και η πορεία του στον πρώτο γύρο του κόσμου με ένα ποδήλατο (1884-1886)

Ολοι έχουμε ακουστά τον περίφημο «Γύρο του κόσμου σε 80 ημέρες» με ένα αερόστατο που έγραψε ο Ιούλιος Βερν και πρωτοεκδόθηκε το 1873. Εκείνο που μάλλον δεν γνωρίζουμε είναι ότι 11 χρόνια αργότερα έζησε πραγματικά μια τέτοια περιπέτεια ένας Βρετανός με ένα ποδήλατο. Συγκεκριμένα το 1884 ο ποδηλάτης Thomas Stevens βρισκόταν ήδη στις ΗΠΑ διασχίζοντάς τες με το «πρωτόγονο» ποδήλατό του. Τότε η αμερικανική εφημερίδα «New York World» του ζήτησε να συμμετάσχει στην αποστολή αναζήτησης του εξερευνητή και δημοσιογράφου της Henry Morton Stanley που είχε ξεκινήσει να βρει τον δόκτορα Livingstone στις πηγές του Νείλου αλλά είχε χάσει την επαφή με την εφημερίδα εδώ και ενάμιση χρόνο.

Ο Stevens αποδέχθηκε με ενθουσιασμό να γίνει «ο ψάξας του ψάξαντος» και ξεκίνησε μια απίστευτη ποδηλατοπορεία. Από το Σαν Φρανσίσκο έφθασε στη Νέα Υόρκη, πέρασε στη Σκωτία, διέσχισε την Αγγλία, βγήκε στο Παρίσι, κατηφόρισε όλη την Αυστροουγγαρία και τα Βαλκάνια και έφτασε τον Αύγουστο του 1885 στην Κωνσταντινούπολη. Εφθασε στην Περσία αλλά στο Αφγανιστάν αιχμαλωτίστηκε και απελάθηκε. Εφτασε τον Αύγουστο του 1886 στην Ινδία και μέσω θαλάσσης δύο μήνες αργότερα στο Χονγκ Κονγκ και στην Κίνα. Περιηγήθηκε την Ιαπωνία και έφτασε με ατμόπλοιο στο Σαν Φρανσίσκο παραμονές των Χριστουγέννων του 1886 –χωρίς φυσικά να βρει τον Στάνλεϊ. Οι επιστολές που έστελνε καθ’ όλη τη διάρκεια της ποδηλατοπορείας του έγιναν βιβλίο υπό τον τίτλο «Ο γύρος του κόσμου σε ένα ποδήλατο» που μπορείτε να διαβάσετε αγγλιστί και δωρεάν στο www.gutenberg.org/ebooks/5136/.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ